Nieuwe software maakt het eenvoudiger via internet muziek- of filmfragmenten uit te wisselen zonder tussenkomst van derden. Een virtuele ruilbeurs voor particulieren. De centrale rol van bekende commerciële websites wordt hierdoor bedreigd.

Door onze redacteur MICHIEL VAN NIEUWSTADT

ROTTERDAM, 5 JUNI. Internet is niet ontworpen om geld mee te verdienen. Verliesgevende dotcoms die op de effectenbeurs onder vuur liggen worden geconfronteerd met deze harde waarheid. Hun nieuwste nachtmerrie is Gnutella, een stuk software dat deels is vernoemd naar de favoriete hazelnootpasta van zijn 21-jarige ontwerper. Het maakt het voor internetgebruikers eenvoudig interessante informatie uit te wisselen. Ze kunnen direct zaken doen met elkaar. Websites van bedrijven die soms miljarden hebben geïnvesteerd om op internet een spilfunctie op te bouwen laat de nieuwe software links liggen.

Met name de muziekbranche moet de moed in de schoenen zinken. Zij heeft juist enig succes geoogst in de juridische strijd tegen het populaire programma Napster, evenals Gnutella geschikt om digitale muziekbestanden uit te wisselen. In een van de rechtszaken die lopen eist de hardrock band Metallica dat verwijzingen naar digitale deuntjes van de band geschrapt worden van de website www.napster.com. In voorlopige uitspraken krijgt de band van de rechter zijn gelijk. Maar Gnutella is niet zo eenvoudig aan te pakken. "Het is een typische internetvondst", zegt E. Huizer, die sinds 1 juni een leerstoel 'internettoepassingen' heeft aanvaard aan de Universiteit Twente. "Telkens als je iets probeert in te dammen stroomt internet er gewoon omheen."

Internet werd een goede dertig jaar geleden bedacht om gebruikers van een computernetwerk informatie te laten delen. Zelfs als een deel van dat netwerk zou worden uitgeschakeld door een nucleaire explosie moest directe interactie tussen gebruikers mogelijk blijven. Van dit concept maakt Gnutella op een inventieve manier gebruik. Gebruikers van het programma stellen een stukje van hun personal computer beschikbaar waarop ze interessante muziek, filmpjes of tekstbestanden zetten. Wie op zoek is naar de nieuwste song van Metallica stuurt een zoekopdracht naar bijvoorbeeld de tien dichtsbijzijnde computers. Waarschijnlijk levert die eerste willekeurige poging niets op, maar de tien pc's raadplegen op hun beurt elk tien andere aangesloten gebruikers. En die honderd apparaten doen op hun beurt hetzelfde. Als een van de Gnutellagebruikers over het gewenste bestand beschikt is dat binnen de kortste keren boven water. Het overhevelen van de informatie is vervolgens eenvoudig. "Technisch is het al veel langer mogelijk om op deze manier bestanden uit te wisselen", zegt softwareontwikkelaar M. Wielaard van het softwarebedrijf Tryllian. "Maar dat wordt nu ineens veel eenvoudiger. Zoals de browser het destijds makkelijk maakte om op internet te surfen."

Justin Frankel, de uitvinder van Gnutella, plaatste het programma een kleine twee maanden geleden op de website van het Amerikaanse internetbedrijf America Online (AOL). Al na 24 uur besloot de top van AOL de programatuur van de website te verwijderen. Volgens computerfanaten die discussiëren op de website www.slashdot.org is dit gebeurd omdat het topmanagement zich plots bewust werd van de gevaren. Zoals aangetoond door de overname van Time Warner, een van 's werelds vijf grootste muziekbedrijven, stelt AOL zich juist ten doel muziek commercieel te exploiteren.

Maar de ingreep kwam te laat. Het programma was intussen opgehaald door duizenden gebruikers. Met behulp van de bijbehorende documentatie hebben die Gnutella zo goed en zo kwaad als het ging gekloond. Intussen sleutelen vooral in de Verenigde Staten tientallen whizzkids aan een nieuwe en verbeterde versie van het softwareprogramma. "Het is ontwikkeld volgens de richtlijnen van opensource", zegt Huizer. Dat betekent net als bij het besturingssysteem Linux dat iedereen bijdragen kan leveren. En, interessant vanuit juridisch oogpunt, dat niemand er echt eigenaar van is. Dat maakt het moeilijker om het aan te pakken.

De Nederlandse auteursrechtenorganisatie Buma-Stemra die strijdt tegen het illegaal kopiëren van muziek op internet heeft voorlopig geen remedie tegen Gnutella gevonden. Voorganger Napster maakt in elk geval nog gebruik van een centrale plek waar in een soort telefoonboek de eigenaren van allerlei muziekbestanden staan geregistreerd. "Wij richten onze aandacht niet op gebruikers, maar op systemen of bedrijven die muziek op commerciële basis beschikbaar maken", zegt een woordvoerder. "Bij Gnutella is dat veel lastiger te achterhalen."

Aanstaand hoogleraar Huizer ziet nog twee andere aspecten die Gnutella bedreigender maken voor commerciële bedrijven dan Napster. "In de eerste plaats kun je er veel meer informatie mee uitwisselen dan alleen muziekbestanden", zegt hij. Dat betekent dat ook bijvoorbeeld de filmbranche zich zorgen moet maken. Het maakt ook de bestrijding lastiger. Huizer: "internetaanbieders op universiteiten in de Verenigde Staten hebben al maatregelen genomen tegen Napster. Er kan worden gespeurd naar mp3-files [een gangbare standaard voor muziekbestanden]. Maar als er allerlei bestanden in omloop zijn wordt dat veel ingewikkelder. Wie belet mij om een bestandje uit te wisselen dat is gemaakt met tekstverwerker Word." Voor een extra complicatie zorgt het feit dat de verzonden bestanden versleuteld zijn, en dus niet zo maar toegankelijk.

M. Andreessen, een van de belangrijke mensen achter de ontwikkeling van de browser, zei vorige week in The Washington Post dat Gnutella internet zal veranderen "zoals het sinds de browser niet meer veranderd is". Ook Huizer ziet mogelijkheden al wijst hij erop dat het programma al weer enige tijd bestaat en snel zal moeten aanslaan wil het op internet niet achterhaald worden door weer een nieuwe ontwikkeling. "Als het een succes wordt is het eenvoudig om het programma op te nemen in een nieuwe versie van Windows", zegt hij. "Het gaat om niet meer dan een paar regels programma. Met behulp daarvan kan elke internetgebruiker zijn bestanden delen."

Huizer gelooft niet dat Gnutella de bestaansgrond wegneemt onder alle websites die geld verdienen met het aanbieden van informatie. Maar conventionele zoekmachines als Yahoo en Altavista kunnen de borst nat maken. De manier van informatie uitwisselen die ten grondslag ligt aan het programma maakt immers een nieuwe manier van zoeken mogelijk. En daaraan is behoefte, meent Huizer en hij spreekt uit ervaring: "Echt eerlijke zoekmachines zijn er niet meer. Er wordt geweldig gemanipuleerd. Ik was laat op zoek naar een nieuwe portable. Ik tikte de merknaam 'Toshiba' in, maar kreeg 'Compaq' als eerste resultaat van mijn zoekopdracht."

( a d v e r t e n t i e s )