De vakbonden bij de NS hebben hun achterban niet meer in de hand. Bonden en directie zijn het eens, maar hun leden nemen afstand. Vanochtend werd NS getroffen door een wilde staking.

Door ESTHER ROSENBERG

ROTTERDAM, 2 JUNI. De besprekingen tussen spoorwegvakbonden en NS- directie draaiden afgelopen woensdag om één vraag: konden de bonden nog terugkomen op het akkoord dat ze vorig jaar juli hadden ondertekend? Het antwoord was nee. De bonden erkenden te hebben ingestemd met het 'rondje om de kerk' dat vertragingen moet tegengaan, maar wezen erop dat draagvlak onder het personeel blijkt te ontbreken.

Enkele weken geleden kwamen de spanningen tussen bonden en achterban tot uiting door het vertrek van FNV-bestuurder Leo Vlek. Hij was een van de onderhandelaars die had ingestemd met de plannen. Op een ledenvergadering ging een meerderheid van de FNV'ers daarmee akkoord.

Toch ontstond onrust onder een groepje leden. Vlek waarschuwde eind maart al voor ondemocratische besluitvorming binnen de FNV en "beïnvloeding door een groepje mensen die de wil oplegt aan de rest". Hij riep de leden op te stoppen met het verspreiden van onjuiste informatie. Toen de radicale leden Vlek wilden terugsturen naar de onderhandelingstafel, stapte hij op. Vandaag bleek ook de radicale spoorwegbond VVMC zijn 3.300 aangesloten machinisten en conducteurs niet in de hand te kunnen houden. Bestuurder Jan Arndts zei afgelopen woensdag nog "met nadere uitvoering van stakingen te wachten".

Al voor de besprekingen van woensdag circuleerde een anonieme oproep aan het rijdend personeel om vandaag uitgebreid 'werkoverleg' te houden als het akkoord bij NS niet opnieuw bespreekbaar zou zijn. Een tweede anonieme oproep volgde, ondertekend door 'verontruste frontliners' die de NS-directie een " halsstarrige houding" verwijten.

Volgens NS waren het vanochtend voornamelijk kaderleden van de VVMC die collega's aanspoorden mee te staken. Het treinverkeer werd van vijf tot acht uur vanochtend aanzienlijk vertraagd. Rondom Arnhem, Roosendaal, Utrecht en Eindhoven viel de helft van de treinen uit.

VVMC-bestuurder Arndts zei vanochtend niet verantwoordelijk te zijn voor de 'wilde stakingen'. "Het is een anoniem pamflet waarin tot de staking is opgeroepen. Het kan zijn dat leden van ons individueel besloten hebben mee te doen, maar ook dat kan ik niet met 100 procent zekerheid zeggen." Arndts wijst naar de andere bonden: volgens hem is het waarschijnlijker dat leden van de voormalige vakbond FSV erachter zitten. De FSV is onlangs gefuseerd met de FNV.

Voormalig FSV-bestuurder Gerben Hardeveld wijst de beschuldigingen van de hand en noemt de actie van de VVMC'ers hypocriet: "Je tekent een akkoord, juridisch kan de directie geen strobreed in de weg worden gelegd." Hij erkent dat tussen bonden en achterban misverstanden zijn ontstaan over de reorganisatie. "Wij hebben ingestemd met het basisakkoord, maar er is totaal geen draagvlak voor. De directie is keihard en zegt daar geen boodschap aan te hebben. Nu zitten wij met de gebakken peren."

Voor NS is herziening van de afspraken onbespreekbaar. Een woordvoerder zegt dat het spoorbedrijf vooral rekening houdt met wat de reizigers willen. En die willen minder vertraging. Daarom wordt het aantal keren dat conducteurs en machinisten overstappen op een ander traject drastisch beperkt, ook al wordt hun werk daardoor saaier.

Tot voor kort reden machinisten en conducteurs op verschillende trajecten door het land en stapten ze gemiddeld zes keer per dag over. Als een trein vertraging had, dan ondervond de volgende trein automatisch ook vertraging. Het akkoord dat NS en bonden vorig jaar overeenkwamen voorziet erin dat nog hooguit eenmaal per dag wordt overgestapt. Voor een deel van het rijdend personeel komt dat neer op het gevreesde 'rondje rond de kerk'.

Het NS-management gaat eind deze maand met voorbeeldroosters het land in om de "weerstand op basis van misverstanden uit de wereld te helpen", aldus de NS-woordvoerder.

( a d v e r t e n t i e s )