Oppositie in Japan ruikt zege na blunders Mori

De Japanse premier Yoshira Mori heeft vanochtend het parlement ontbonden en verkiezingen aangekondigd voor 25 juni. Slotstuk van een keizersdrama.

Door onze correspondent HANS VAN DER LUGT

TOKIO, 2 JUNI. De Japanse oppositie ruikt bloed. Ze hoopt de regerende liberaal-democraten (LDP) in grootte voorbij te streven bij de parlementsverkiezingen die eind deze maand worden gehouden. Vandaag ontbond premier Yoshiro Mori het parlement terwijl de populariteit van zijn regering op een dieptepunt staat. Slechts 12 tot 20 procent van de bevolking steunt Mori's regering, zo blijkt uit verschillende opiniepeilingen.

Directe aanleiding voor de onvrede is Mori's uitspraak op 15 mei dat "wij dertig jaar lang hard hebben gewerkt om de bevolking in te prenten dat Japan het land der goden is met de keizer als middelpunt". Mori staat bekend om domme uitspraken. Recentelijk heeft hij aids- patiënten diep beledigd. Maar zijn opmerking over de keizer was voor velen de druppel die de emmer deed overlopen wegens herinneringen aan de oorlog. Tot 1945 stond in de Japanse grondwet dat de keizer goddelijk was. Miljoenen Japanners hebben daarvoor hun leven gegeven.

In de media wordt Mori nu openlijk afgeschilderd als ongeschikt voor het premierschap en ook binnen de LDP zelf is ontevredenheid over zijn acties. De partij probeert Mori nu zoveel mogelijk uit beeld te houden. Zo is de wekelijkse discussie met oppositieleiders in het parlement sinds Mori's uitspraak geannuleerd. Gisteravond vroeg een commentator op televisie zich af wat beter is voor het land: een premier die domme dingen zegt of een premier die helemaal niets zegt.

Mori's LDP, sinds 1955 vrijwel onafgebroken aan de macht, rekent al op een verkiezingsnederlaag. De partij heeft met twee coalitiepartners 70 procent van de zetels in het Lagerhuis, maar zou al tevreden zijn als ze samen met de twee partners net een meerderheid zou weten vast te houden. De grootste oppositiepartij, de Democraten, ruikt nu een overwinning. De partij hoopt de LDP in grootte voorbij te streven en vervolgens wellicht leiding te kunnen geven aan een coalitieregering.

De huidige ontwikkelingen doen denken aan de situatie in 1993. Ook toen kampte de LDP met imagoproblemen wegens een reeks corruptieschandalen. Vlak voor de verkiezingen van zomer '93 stapte een groep politici uit de partij waardoor de LDP verloor. De rebellen zetten een coalitieregering op poten en de LDP verloor voor het eerst sinds 1955 de regeringsmacht. De rebellen gingen echter aan eigen onenigheid ten onder waardoor de LDP de macht terug kon pakken.

Uit die groep rebellen is de huidige Democratische Partij voortgekomen onder leiding van Yukio Hatoyama, zelf vroeger lid van de LDP. Maar de vraag is in hoeverre Hatoyama de zwevende kiezer kan overtuigen. De LDP heeft een sterke verkiezingsmachine, met name op het platteland, terwijl de democraten afhankelijk zijn van de mokkende, ongeorganiseerde middenklasse in de grote steden.

Hatoyama probeert deze middenklasse in beweging te krijgen door te ageren tegen de hoge uitgaven van de LDP aan publieke werken. De LDP zegt dat deze uitgaven nodig zijn voor economisch herstel. Maar de democraten stellen dat de gebouwde bruggen en dammen overbodig zijn en het geld alleen ten goede komt aan een beperkte groep bedrijven en de LDP-politici zelf. Intussen is het begrotingstekort in Japan groter dan in enig ander industrieland. De LDP heeft juist alweer nieuwe uitgaven beloofd om kiezers te trekken in sectoren die sterk afhankelijk zijn van de overheid zoals de bouw en de landbouw.

TOKIO, 2 JUNI. Een driewerf 'banzai' klonk vandaag luid in het Japanse Lagerhuis. Als een groep uitgelaten scholieren op de laatste dag voor de vakantie schreeuwden de parlementariërs het uit.

Even eerder had kabinetssecretaris Mikio Aoki zeer formeel een gelakt blad de vergaderzaal binnen gedragen met het besluit van premier Yoshiro Mori om het parlement te ontbinden. Het stuk papier was in een paarse, zijden doek gewikkeld en werd overgedragen aan de voorzitter van het parlement.

Nadat de voorzitter het op misthoorn-sterkte had voorgedragen barstte het gejoel los. Leden van de regering wierpen houterig beide armen omhoog en riepen 'banzai!', een vreugdekreet die letterlijk 'tienduizend jaar' betekent. Leden van de oppositie hielden het op een omhoog gestoken gebalde vuist. Binnen vijf minuten was de parlementszitting voorbij.

Vanmiddag al waren in de straten van Tokio de geluidswagens te horen van politici op verkiezingstournee.

( a d v e r t e n t i e s )