NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Stel je koopt een blik sardientjes, je opent het en er blijkt pindakaas met chocolade in te zitten. Als je reclameert bij de verkoper zegt die dat je het maar moet slikken, want het is juist artistiek om pindakaas met chocolade in sardineblikjes te verkopen. Het is toch allemaal gewoon eten?

Die ervaring had ik bij Finals van BNN, een gedramatiseerde serie over de eindexamenklas van de Havo. Mijn aanvankelijke enthousiasme zonk snel toen ik merkte dat ik erin was gestonken. Ik geloofde eerst het etiket zoals het gisteren nog werd gepresenteerd: 'Iwan Trellu volgt zijn klasgenoten'. De fantasie ging wel eens met de makers op de loop, want vaak verkeerden ze in een leeg schoolgebouw om alles later nog eens te dramatiseren maar ik geloofde in de authenticiteit, want het leken echte leerlingen. Toen ik voor dinsdag mijn stukje had geschreven, kreeg ik een telefoontje van de alerte eindredactie die op de internetsite van BNN had gezien dat de serie voor de volle honderd procent fictie was. Ik heb mijn stukje snel aangepast. Het waren dus geen scholieren met een eigen docudramaserie maar een groep acteurs voor wie BNN tijdens de weekeinden een schoolgebouw in de buurt had gehuurd, in dit geval dat van het Amsterdamse Sint Nicolaaslyceum. Dat het geen documentaireserie is, zegt BNN nog steeds niet, want dit is "onzichtbaar theater" zoals ontwikkeld door de Braziliaan Augusto Boal, aldus de internetsite. Het zou een "experiment" zijn, zo'n andere goedkope uitvlucht. Boal werd door de Braziliaanse regering geboycot en daarom liet hij zijn acteurs korte improvisaties doen met politieke lading. Voor de politie erachter kwam, waren ze alweer verdwenen. Maar BNN wordt niet geboycot door onze regering. Integendeel, het wordt er zelfs door gefinancierd. En in een democratie is het belangrijk dat er onderscheid gemaakt wordt tussen verzonnen en echt. Dat er bij een dramaserie "drama" staat met in de afkondiging de regisseur en de acteurs. Vervaging van de grens tussen feit en fictie is dictatoriaal. Nu wordt de suggestie gewekt dat het op het Sint Nicolaas Lyceum een puinzooi is. Naar aanleiding van mijn vorige stukje kreeg ik een telefoontje van de echte rector van die school, Kwakernaat, overigens een leukere naam dan Boelen, de fictieve rector. De Havo staat al in zo'n slecht daglicht en deze serie maakt dat alleen maar erger, en het leek op geen enkele echte vijf Havo. Zo gedroegen leerlingen en leraren zich niet. Als er het etiket drama op had gestaan was ik het niet met hem eens geweest, als de camera in een echte klas was opgesteld ook niet. Nu wel. Want iemand die fictie achter schijnfeiten verbergt, maakt zich uit de voeten voor kritiek. Kwakernaat moet nu tegen windmolens vechten. Feit en fictie lopen steeds meer door elkaar, zeker op de televisie. Mensen stellen zich aan zodra ze een camera zien. Documentairemakers ensceneren om het mooier te maken. Maar als er "nieuws" of "documentaire" op staat, kunnen ze daarop worden afgerekend. In het belang van degenen die ermee te maken hebben. De kijker of belanghebbende kan zeggen of het wel of niet klopt en waarom. Als er "drama" boven staat, kan het realistisch zijn of juist een nieuwe fantasiewereld openen. De criteria liggen anders dan bij nieuws. Het is jammer voor zo'n originele serie. Al die puberteitspuistjes op hoofden en wangen waren echt, want de leeftijd van de acteurs zat tussen de 16 en 21. Maar sterker was gisteren de harde realiteit van Ronald Jan Heijn en zijn vrouw in Gemeenschap en Goederen na het echec van Oibibio. Via de tv hebben ze hun schuldeisers laten zien dat er niets meer te halen valt. Dertig miljoen verloren en ze moesten het nu nog met slechts 10.000 gulden per maand doen, voor het huishouden, de afbetalingsregelingen van rekeningen, de persoonlijk financieel manager en de hulp in de huishouding. "Tienduizend gulden per maand, is dat op een laag pitje?", loeide Frans Bromet tot algemeen volksvermaak. Augusto Boal was er niet voor nodig.