NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur JOOST ORANJE
PARAMARIBO, 25 MEI. Vanochtend zijn in Suriname de stembureaus open gegaan. De aanloop naar de vandaag te houden vervroegde Surinaamse parlementsverkiezingen is rustig verlopen. Dat is de indruk van diverse organisaties die buitenlandse waarnemers leveren bij de verkiezingen.

De verkiezingscampagnes hadden een vreedzaam karakter en de Surinaamse media hebben in vrijheid hun werk kunnen doen. Wel hebben duizenden kiezers geen oproepingskaart gekregen. De oppositiepartij DA91 vreest dat de regering-Wijdenbosch de verkiezingen daarmee wil manipuleren. Deze vrees werd volgens DA91-voorman W. Jesserun versterkt toen deze week in Paramaribo een zak met nieuwe stembiljetten werd gevonden. DA91 heeft ook klachten uit het binnenland ontvangen. Kiezers zouden in een ander ressort moeten stemmen dan waar ze ingeschreven staan. Dat dwingt ze een lange tocht per boot te maken. Het hoofd van de EU-waarnemers, M. Meadowcroft, wil nog geen commentaar geven op de kwestie rond de oproepingskaarten. Hij verwacht pas enkele dagen na de verkiezingen een eindbalans te kunnen geven. De verkiezingsstrijd draait vooral om de vraag of het Nieuw Front (NF), de combinatie van 'oude politieke partijen', erin zal slagen om een tweederde parlementaire meerderheid te behalen. Bij zo'n uitslag kan de president rechtstreeks door het parlement worden gekozen.

De verkiezingen werden noodgedwongen door president Wijdensbosch uitgeschreven na hevige protesten tegen zijn beleid in mei 1999. Het NF stevent volgens peilingen op een overwinning af. Het NF kan profiteren van het feit dat haar rivaal, de NDP van oud-legerleider Bouterse, uit elkaar is gevallen.

'Suriname hunkert naar verandering'

Het Nieuw Front verwacht bij de Surinaamse verkiezingen vandaag forse winst. Maar de combinatie van 'oude partijen' is instabiel en hard aan vernieuwing toe.

Door onze redacteur JOOST ORANJE

PARAMARIBO, 25 MEI. Rond het hoofdkwartier van DNP2000, de partij van president Jules Wijdenbosch, heerst de rust van een tropische namiddag. Maar ineens zwelt vanuit de verte een golf van geluid aan. Begeleid door de gillende sirenes op een rode oldtimer, draait een hossende en joelende menigte de Gemenelandsweg op.

Het zijn vooral aanhangers van de creoolse volkspartij NPS, de grootste partner in het Nieuw Front voor Democratie en Ontwikkeling (NF). Nieuw Front is een combinatie van 'oude politieke partijen', aangevuld met de uit de vakbeweging voortkomende SPA. Als de stoet voor het DNP- partijgebouw langsloopt, gaat het lawaai naar een climax: "Wij zijn standvastig", wordt er geschreeuwd. En: "Bosje, we jagen je weg! We hebben je niet meer nodig!"

Zelfverzekerd ging de NF-aanhang de afgelopen dagen op weg naar de afsluitende 'massameetings' in Paramaribo. Dinsdagavond waren er in het Hindostaanse partijcentrum 'De Olifant' vele duizenden mensen op de been. "Nieuwe hoop, nieuw begin", schreeuwden zij hun leiders toe, terwijl zich boven hun hoofd een eindeloze zee van partijvlaggen vormde.

"Ik proef een beetje de sfeer van 1987", zegt NPS-voorman en oud- president Ronald Venetiaan, refererend aan de tijd toen Suriname, na een lange periode van militair bewind, voor het eerst weer naar de stembus mocht. En inderdaad, zelfs de verkiezingsliederen van toen ("Democratie en ontwikkeling, ja dat is dat ding!") schallen door de menigte.

Hoe groot zal het krediet zijn dat het Surinaamse electoraat aan de oude politiek geeft? Eigenlijk vraagt het NF - dat tegenwoordig naast de NPS en de SPA bestaat uit de Hindostaanse volkspartij VHP en de Javaanse Pertjajah Luhur - haar kiezers een tweede kans. In 1987 werden, met de blik op de gezamenlijke vijand, 41 van de 51 parlementszetels binnengehaald. Maar het Front faalde vervolgens in de ogen van veel Surinamers bij haar poging het land weer op de rails te krijgen en werd bij de verkiezingen van 1991 afgestraft. Ze viel terug naar 30 zetels. In 1996 verdween het NF met 24 zetels zelfs in de oppositie, nadat door interne verdeeldheid de nieuwe regeermacht niet kon worden geconsolideerd. Volgens Venetiaan zal vanaf vandaag alles anders worden: "Je voelt opnieuw de hunkering naar verandering." Na vier jaar Wijdenbosch, die door het NF wordt afgeschilderd als een eigengereide en ondemocratische verspiller, verwacht hij zeker de meerderheid in het parlement terug te krijgen: "Ik denk dat we minimaal 30 zetels, of meer behalen."

Aan een overwinning van het NF twijfelt niemand. Maar een goede stembusuitslag is slechts een eerste stap. In de weken die komen zullen spijkers met koppen moeten worden geslagen. Het nieuwgekozen parlement moet dan met tweederde meerderheid een president kiezen en het is de vraag of het NF dat aantal (minimaal 34 zetels) behaalt. En al lukt het wel, dan ligt een interne strijd over de kandidaat op de loer. Hoewel Venetiaans naam wordt genoemd, is zijn kandidatuur niet zeker. Tekenend daarvoor is dat de NF-partijen, anders dan voorgaande jaren, geweigerd hebben een naam voor een presidentskandidaat te noemen. Zelf wil 'Vene' weinig meer zeggen dan "dat iedere Surinamer bereid moet zijn president te worden".

'Tijd voor nieuw bloed en modern bestuur'

Maar veel mensen verbinden zijn naam nog aan het 'SAP', het Structureel Aanpassingsprogramma dat zijn regering doorvoerde, maar waarbij te weinig oog was voor de sociale gevolgen van deze economische sanering. En ondanks zijn imago van onkreukbaarheid, is er ook kritiek op het voormalige staatshoofd, omdat hij weinig doortastend zou zijn. In Paramaribo gaat de grap dat Venetiaan alleen maar "tien schone vingers" heeft omdat hij nooit iets aanpakt. Zelfs binnen zijn eigen NPS is tegengeluid te horen. Vooraanstaand partijlid Arti Jesserun vindt "dat het tijd is voor nieuw bloed en modern bestuur. Daar past iemand als Venetiaan niet in. In de vorige periode zeiden we tegen hem dat hij zich moest profileren en speerpunt moest zijn. Maar dan zei hij: rustig aan, de punt van de speer kan ook afbreken. Met dat soort mentaliteit komt Suriname er niet."Als het NF geen tweederde meerderheid op eigen kracht haalt, moet het met coalitiepartners om de tafel. Juist dan zal de fragiele eenheid van de combinatie onder druk komen te staan. Andere partijen zullen proberen te voorkomen dat er een tweederde meerderheid ontstaat en een volksvergadering proberen uit te lokken, waar de president met een gewone meerderheid wordt gekozen. Partijen- of individuele leden van het NF dreigen dan uit elkaar te worden gespeeld, zoals dat bij zowel de presidentsverkiezing in 1996 als bij de mislukte pogingen voor het vormen van een interim-regering in 1999 gebeurde. Zo is de VHP in feite gefragmenteerd nu diverse partijen zich hebben afgesplitst.

Dat bleek eerder deze week nog eens toen parlementsvoorzitster Marijke Djwalapersad, die ook een eigen partij is begonnen, fel uithaalde naar VHP-leider Jaggernath Lachmon. Volgens Djwalapersad zou het uitreden van vijf parlementariërs uit de VHP in 1996 in opdracht van Lachmon zijn gebeurd. Daarmee werd voorkomen dat de NPS'er Venetiaan president zou worden. Omdat Lachmon openlijk zijn steun aan Venetiaan had betuigd en zich dus geen blokkade kon veroorloven, zou dit sluwe plan zijn bedacht. Of het allemaal waar is, blijft onbewezen, maar de publieke uitlatingen illustreren wel de verdeeldheid in het eens zo hechte Hindostaanse politieke bolwerk.Daarnaast kampen zowel NPS als VHP met een leidersprobleem. Venetiaan en de hoogbejaarde Lachmon hebben hun opvolging nog niet geregeld. Verder zijn er in de hoogste regionen van het NF maar weinig jongeren te vinden en houden de vaak vermolmde partijstructuren vernieuwing tegen. En het NF-verkiezingsprogramma mag dan vol staan met passages over modernisering van de Surinaamse bestuurscultuur, ze zijn tegelijkertijd ook vrijblijvend. Zal het NF er nu wel in slagen de euforie van het moment om te zetten in een radicale beleidsverandering? De tijd dat de stemmen vanzelfsprekend naar de traditionele partijen gingen, is in ieder geval voorbij. Met name jongeren zoeken sneller een alternatief en keren de 'oude politiek' makkelijk de rug toe. Daarom staat het NF voor een dubbele taak: de combinatie moet bij een stembuszege niet alleen het land uit het slop halen, maar ook intern de nodige hervormingen doorvoeren.

23 partijen voor 51 zetels in Suriname

Bij de Surinaamse parlementsverkiezingen van 25 mei dingen 23 partijen mee naar 51 zetels in de Nationale Assemblee. Om versplintering het hoofd te bieden, zijn combinaties samengesteld.

De president, die een sterke uitvoerende macht heeft en het kabinet samenstelt, wordt gekozen door een tweederde meerderheid van de Assemblee. Als er geen meerderheid is, kiest een Verenigde Volksvergadering van 871 leden met een eenvoudige meerderheid de president. Dat orgaan bestaat uit Assemblee-leden, aangevuld met vertegenwoordigers van de districten en ressorten. Zo werd president Wijdenbosch de vorige keer gekozen, hoewel daarbij sterke geruchten van corruptie de ronde deden.

Over de presidentskandidaten is nog niet alles bekend. Jules A. Wijdenbosch aast op herverkiezing als leider van DNP2000, de partijen DOE en DA91 hebben de gewezen president van de Centrale Bank André Telting voorgedragen. Het Nieuw Front heeft zich nog niet over een kandidaat uitgesproken: in 1996 was er een verbeten interne strijd tussen de leiders Venetiaan en Lachmon. Dat NDP Desi Bouterse voordraagt, is ook nog niet officieel.

De Partijen Nieuw Front. Een combinatie van 'oude partijen': de hindostaanse VHP van Jagernath Lachmon, de creoolse NPS van Ronald Venetiaan en de Surinaamse Partij van de Arbeid (SPA) van vakbondsleider Fredy Derby. Het Nieuw Front heeft ook een Javaanse partij in haar gelederen: Pertjajah Luhur van Paul Somohardjo.

De Millennium Combinatie. De Nationale Democratische Partij (NDP) van Dési Bouterse, aangevuld met de Javaanse KTPI van Willy Soemita en de kleine DA van Djagendre Ramkelawan. De KTPI was in 1996 nog lid van Nieuw Front.

DNP 2000. Democratisch Nationaal Platform 2000, de nieuwe partij van president Wijdenbosch, afgesplitst van de NDP en aangevuld met Democratische Partij (DP) van de voormalige NDP-parlementariër en vakbondsman Frank Playfair. Werkt nauw samen met de Javaanse D21 van Soewarto Moestadja.

Kleine etnische partijen, waaronder de hindostaanse BVD, HPP en Naya Kadam en de indiaanse Amazone Partij, maken weinig kans op een zetel. Namens de boslandcreolen doen de ABOP van Ronnie Brunswijk en BEP mee. Democratisch Alternatief 91 (DA 91) afficheerde zichzelf als 'de D66 van Suriname'. De partij richt zich op jonge, goed opgeleide kiezers en legt de nadruk behoorlijk bestuur. De nieuwe beweging DOE, Partij voor Democratie en Ontwikkeling in Eenheid, vist in datzelfde water.

Ten slotte zijn er belangenpartijen voor landbouwers, zoals de PVF en PALU.

( a d v e r t e n t i e s )