NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Studenten lieten het massaal afweten bij recente verkiezingen voor universiteitsraden. Te hoop lopen tegen 'prachtslachtoffer' Deetman was nu eenmaal leuker dan zich inzetten voor meer kwaliteit van het hoger onderwijs.

Door SHEILA KAMERMAN en GUUS VALK

GRONINGEN, 25 MEI. De studentenfractie Groningen (SFG) snapt er niets van. Voor het eerst sinds lange tijd deden weer eens twee partijen mee aan de universiteitsraadverkiezingen die deze week overal in het land werden afgesloten. Toch hebben de Groninger studenten het massaal laten afweten. Met een opkomst van 20,4 procent is dit jaar een historisch dieptepunt bereikt. " Vreemd, heel vreemd", zegt SFG-lijsttrekker Dennis Japink. "En we hebben nog wel lolly's uitgedeeld op straat."

De interesse van studenten voor studentenpolitiek - toch al nooit groot - daalt verder. Studentenvakbonden verliezen hun leden, bij verkiezingen voor hogeschool- of universiteitsraden brengt minder dan een kwart van de studenten zijn stem uit. Op een van de schaarse demonstraties die vorige maand werd georganiseerd, lag op het Malieveld slechts een man of 200 in de zon. Capabele bestuurders zijn bijna onvindbaar. Daarnaast lopen de leden weg. Ter illustratie: de Studentenorganisatie Rijksuniversiteit Groningen (Sorug) telde drie jaar geleden nog meer dan 1.200 leden en was de grootste lokale vakbond van Nederland. Nu zijn het er bijna 350, al speelt het opschonen van het ledenbestand volgens de Sorug ook een rol in de daling.

Eind jaren tachtig, begin jaren negentig, stond de studentenvakbond nog volop in de belangstelling. Studentenleiders als Maarten van Poelgeest, Simone van Geest en Kysia Hekster slaagden er nog in grote groepen studenten te mobiliseren en leidden bezettingen en grote demonstraties.

De voormannen en -vrouwen van nu zijn minder bekend. Afgelopen weekend werd Fransien van ter Beek van de LSVb na een jaar herkozen als voorzitter. Een unicum, maar het kreeg nauwelijks aandacht. Het is lastig om gekwalificeerde student-bestuursleden te vinden, maar dat is toch niet de reden van haar herverkiezing, zegt Van ter Beek. "Je bent een half jaar bezig met inwerken en kan daar maar een half jaar van profiteren. Eigenlijk is dat een enorme verkwisting van kennis en kunde. Ik wil nog zoveel doen."

Maar wat doet een studentenvakbond tegenwoordig? Dit is geen tijd van grote demonstraties, vindt Maarten van Poelgeest, LSVb-leider in 1987. "De periode aan het eind van de jaren tachtig stond in het teken van bezuinigingen. Het nieuwe studiefinancieringsstelsel dat in 1986 werd ingevoerd, was een grote puinhoop. Deetman had niet alleen de studenten tegen zich, maar zo ongeveer heel Nederland. Hij was een prachtslachtoffer. Het was makkelijk om grote groepen te mobiliseren."

Simone van Geest, LSVb-leider in 1993: "Hoe ongelukkiger de maatregelen die de bewindsman neemt, des te populairder ben je als voorzitter." In de jaren dat Van Geest voorzitter was, wilde Ritzen de tempobeurs invoeren, de ov-jaarkaart afschaffen en het collegegeld verhogen. Van Geest: "Dat gaf de studenten een gevoel van urgentie. Op demonstraties die we organiseerden kwamen 20.000 mensen."

Sinds de invoering van de Wet Modernisering Universitair Bestuur (MUB) in 1996, hebben studenten veel minder te zeggen in de universiteitsraden. Ze mogen alleen nog meepraten, niet meer meebeslissen. Hierdoor verdwijnt de interesse van studenten om te stemmen of om zich kandidaat te stellen. Van Poelgeest: " Daarnaast hebben ze ook gewoon minder tijd. Studenten worden door de prestatie- en tempobeurs gedwongen snel af te studeren. En naast hun karige beurs móeten ze wel werken."

Ook de programmapunten van de studentenvakbonden en -partijen spreken weinig tot de verbeelding. Dit tot ergernis van de nieuwe partij Vooruitstrevend Overleg Studenten (VOS), een groep Groningse studenten die het debat terug wil in de studentenpolitiek. "Er heerst een 'flyercultuur' onder studentenvakbonden", vindt lijsttrekker Igor Ivakic van VOS. "Er moet meer op ideologisch niveau gediscussieerd worden." En het slaat aan: de partij haalde deze week zeven van de twaalf beschikbare zetels in de universiteitsraad, al was de opkomst lager dan ooit.

Concurrent SFG bleef staan op vijf, maar wijt het verlies slechts zijdelings aan zichzelf. "We hebben verloren omdat we niet bovenaan op het stembiljet stonden. De meeste studenten krassen toch in een willekeurig hokje", zegt fractielid Boudewijn Steur van de SFG. De programmapunten van de SFG, meer computers en betere sportvoorzieningen (onder de slogan de student als kritische consument), lokken volgens Ivakic geen studenten naar de stembus. " Beter is het om in gesprek met studenten te gaan, ze te laten zien wat we met hun stem kunnen doen."

De issues van tegenwoordig, de positie van de student en de kwaliteit en studeerbaarheid van de opleidingen, zijn minder tastbaar, zegt Van ter Beek. Dat betekent volgens haar niet dat de studentenbonden geen macht hebben. "We zitten in allerlei overlegstructuren, we spreken met beleidsmakers. We weten de Tweede Kamerleden te vinden en als het nodig is stappen we naar de pers." Dat beaamt Van Poelgeest. Volgens hem zijn de studentenbonden nu weliswaar minder zichtbaar, maar moet hun invloed niet onderschat worden. Van Poelgeest: "Wij hadden weinig echte macht. We richtten ons voornamelijk op het tegenhouden van maatregelen. De huidige studentenbonden opereren veel professioneler."

Blijft het feit dat studenten niet meer warm lopen zich in te zetten voor een bond. "Het is voor een deel de tijdgeest", zegt Kristian Valk, voorzitter van het ISO, de pragmatischer en gematigder evenknie van de LSVb. " Individualisme viert hoogtij. Studenten vragen zich allereerst af: wat heb ik er zelf aan? Ze kiezen wellicht eerder voor een stage bij een toffe multinational dan dat ze zich inzetten voor het algemeen belang van studenten. "

Daarnaast lonkt de arbeidsmarkt. Valk: "Een bestuursfunctie om je na je studie te onderscheiden van andere sollicitanten is niet meer nodig. Die mooie baan, met die leasebak krijg je toch wel. Nu overheerst het gevoel: als ik er een jaar tussenuit ga, loop ik 60 of 80 duizend gulden mis."

( a d v e r t e n t i e s )