NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Vijf jaar geleden verhuisde de West-Duitse Gabriela Mendling naar het voormalige Oost-Duitsland. Gedesillusioneerd keert ze terug. Duitsers zijn nog lang niet herenigd.

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

FRANKFURT AN DER ODER, 21 APRIL. Vijf jaar geleden pakte Gabriela Mendling in Wuppertal haar koffers en vertrok naar het 'wilde Oosten', het voormalige Oost-Duitsland. In Frankfurt an der Oder wilde zij met haar man hun droom verwezenlijken: een huis met een weide vol kippeapen. Ze ging op zoek naar een baan, viel van de ene verbazing in de andere en schreef een boek. Plotseling werd Gabriela de meest gehate Wessie van de stad. De Mercedes van haar man, arts in het lokale ziekenhuis, werd vernield. Haar blauwe Honda werd met witte verf besmeurd. Inwoners bedreigden haar met telefoontjes. "Spoedig zul je met je huis worden opgeblazen!" stond op een anonieme briefkaart. Haar zoon werd op school uitgescholden. "Waarom zijn jullie gekomen? Jullie hebben ons land bezet. Ga toch weg", sneerden kinderen uit de buurt.

Nu gaat Gabriela weg. Met haar man en haar zoon vlucht ze naar West- Berlijn. " Ik word met de nek aangekeken, uitgescholden. Ik leef volstrekt geïsoleerd, als in een getto. Toen in het ziekenhuis ook nog een campagne tegen mijn man werd begonnen, was hij het beu", zegt Mendling (40), die een tweede boek schreef over de opwinding: OstWind.

Nog woont Mendling in het oranje geschilderde huis aan de rand van Frankfurt an der Oder. 'Pas op voor de hond', staat op een bordje aan de poort, maar de hond is in geen velden of wegen te bekennen. Het is een landelijke omgeving. Vijvers, fruitbomen en kippen. Ik vind het vreselijk te vertrekken, zegt Mendling. Hun Duits-Duitse experiment is mislukt. Duitsland is herenigd, de Duitsers nog lang niet, meent Mendling. Toen de Berlijnse Muur viel in 1989 zongen de Duitsers: 'Wir sind ein Volk'. Hoewel de economieën in beide Duitslanden langzaam naar elkaar toegroeien, blijkt de psychologische muur veel moeilijker te slechten. De Duitsers mogen recordhouder zijn in wereldreizen, 43 procent van de West-Duitsers is sinds de hereniging nog nooit in het Oosten geweest, blijkt uit opiniepeilingen. De helft van de West-Duitsers gelooft dat pas over tien jaar misschien van een echte 'hereniging' kan worden gesproken. In het Oosten is 65 procent sceptisch. Toen Mendling in 1995 haar praktijk voor fysiotherapie vaarwel zegde, dacht ze haar oude leven in de Oost-Duitse stad aan de rivier weer te kunnen oppakken. Het leek haar vanzelfsprekend dat ze met haar opleiding en haar beroep in Frankfurt an der Oder weer een baan zou vinden. Ze dacht dat het leven er " net zo normaal" zou zijn als in Wuppertal. Maar wat is normaal in een Oost-Duitse stad vlak na de 'Wende', die een hoge werkloosheid kent, een teruglopend geboortecijfer en meer scheidingen dan huwelijken.

Ze zocht werk en stuitte op wantrouwen en weerstand. Ze probeerde vrienden te worden met mensen die niet over hun verleden wilden praten. En toen haar zoontje kinderen uit de klas uitnodigde voor zijn verjaardag, kwam niemand. Terwijl de arts Werner Mendling volop aan het werk was in het hypermoderne ziekenhuis van de stad, schreef zijn vrouw haar ervaringen in Brandenburg op in een dagboek, dat vorig jaar onder het pseudoniem Luise Endlich verscheen: NeuLand - Ganz einfache Geschichten. DUITSLANDHet boek, dat zoveel ophef heeft veroorzaakt, bestaat uit eenvoudige korte verhalen uit Mendlings dagelijkse leven. Over de buren die in hun vrije tijd in trainingspakken mèt pet van de vroegere Nationale Volksarmee uit de DDR rondliepen. Over Brandenburgers die lasagna met hun handen eten, onbekend met de westerse keuken van mevrouw Mendling. Over kennissen die tijdens het plukken van paddestoelen zeiden voor de Stasi te hebben gewerkt.

Recensenten van landelijke kranten als de Frankfurter Rundschau en de Frankfurter Allgemeine Zeitung beoordeelden haar boek welwillend. Het was met gevoel voor humor en satire geschreven. Maar in het wilde Oosten lachte niemand. In Oststadt, zoals Frankfurt an der Oder in het boek heet, sloeg het boek van de 'arrogante echtgenote van de arts' in als een bom. "Het leek alsof alle teleurstelling en agressie die ze over het Westen hadden, zich op mij ontlaadde", zegt Mendling, een vrouw met waterblauwe ogen die niet de indruk wekt een opstandige Jeanne d'Arc te zijn.

Frankfurt an der Oder is een kleine stad. Toen Werner Mendling tijdens een koffiepauze in het ziekenhuis vertelde, dat zijn vrouw een PDS-lid had verzocht bij hen geen verkiezingsplakaat op te hangen, werd het gezelschap ijzig stil. Het PDS-lid, een oud-communist, bleek de echtgenoot van een verpleegster te zijn. Ook doken in het ziekenhuis pamfletten op met de titel 'Basiscursus in eten met mes en vork (voor beginners) met de wondermooie docente Mendling (speciaal uit het Westen gehaald)'.

De lokale schrijver Hans-Joachim Nauschütz riep op tot boycot van het boek, waarvan er intussen 65.000 zijn verkocht. Zijn collega Henry- Martin Klemmt schreef in de Oder-Anzeiger een parodiërend NeuLand-lied: ,,I am a strange hard Eastman. Ik rook op het toilet. Ik eet met hamer en sikkel en rijd in een combinatie van een Russische tank en een oude Mig. I am a strange hard Eastman'. De spottende reacties sloegen om in laster en moorddreigingen nadat een televisieploeg van het ZDF een uitzending had gemaakt waaruit bleek dat in Frankfurt an der Oder "nog steeds DDR werd gespeeld". Het seniorenkoor zong het vroegere volkslied uit de DDR, de jeugd werd gereduceerd tot extreem-rechtse bowlingspelende skinheads en een onroerend goedmakelaar zei dat er in de stad alleen maar rijke oud- partijleden en werklozen woonden.

Frankfurt an der Oder, dat zo trots is op zijn Europa-universiteit, werd uitsluitend met rechtsradikalen, Ostalgie en Stasi geassocieerd. Plotseling was het de stad geworden waarover een verslaggever van Time Magazine opmerkte, dat het tijd werd een bataljon NAVO- vredestroepen te sturen om rechtsradicalen in bedwang te houden. De burgemeester was woedend, de hoofdredacteur van de lokale krant schreef een verontwaardigd commentaar. "Ik kreeg de schuld", zegt Mendling die ervan beticht werd het draaiboek voor het programma te hebben geschreven. Maar ze had het tv-team niet eens een interview gegeven omdat haar gezin al hevig onder vuur lag. Toen werd haar man het mikpunt van een hetze.

"Werner werd verweten dat het aantal geboorten bij hem was teruggelopen omdat patiënten niet meer door hem geholpen wilden worden. Hij werd in het stadhuis op het matje geroepen. Artsen eisten dat hij voor de camera's afstand van mij en het boek zou nemen, anders zouden ze hem helpen zijn koffers te pakken." Toen Erhard Scholz, een voormalige plaatsvervangend chef-arts uit het ziekenhuis, een boekje open deed over het aantal oud-Stasi-medewerkers dat in de kliniek actief was, voelde Mendling zich gesterkt. Scholz schreef een boek, Die Stadt der kranken Gehirne, waarin hij de Stasi-artsen uit het ziekenhuis met naam en toenaam noemde. Mendling was perplex. "Plotseling hadden bepaalde mensen in mijn boek een gezicht gekregen en een verleden. Zelfs de geneesheer-directeur wordt door Scholz beschuldigd bij de Stasi te zijn geweest." Toen was voor Werner Mendling de maat vol. Hij heeft intussen een nieuwe baan gekregen in West-Berlijn. Binnenkort verhuizen de Mendlings. "Ik heb nooit een afrekening willen schrijven", zegt Gabriela Mendling. Ze voelt zich verkeerd begrepen. Haar boek had een handreiking tot een dialoog moeten zijn. , ,De hereniging tussen Oost en West was goed, maar we hebben meer tijd nodig om elkaar te leren kennen."

( a d v e r t e n t i e s )