NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent ANDRÉ RITSEMA
ENSCHEDE/HENGELO, 19 APRIL. Op het kerkplein zit studerend Enschede aan de Grolsch. De zon schijnt, het zweemt naar lente. Over het afblazen van Twentestad maken zich maar weinigen druk. "Het is beter zo", zegt 'rasechte Enschedese' A. Borgeling. "Ik heb nooit in zo'n grote stad geloofd."

Hengelo viert intussen feest. Wethouder M. de Waal is naar eigen zeggen blij, tevreden en positief. Blij dat Twentestad achter de rug is. "Niet dat we ons erg ongerust maakten, want bij de eerste behandeling in de Eerste Kamer, in september, waren er al zo veel vragen dat we toen al dachten dat het voorstel wel zou worden teruggenomen." De Waal is er, zegt ze, positief over, dat de minister ervoor heeft gekozen de samenwerking in de regio nieuwe kansen te geven. "Want dat staat ons nu te doen. De samenwerking tussen de grote steden, tussen Enschede, Hengelo en Almelo, opnieuw vorm te geven. Dat was de afgelopen jaren toch een beetje weggezakt." Er wordt tussen de gemeenten al samengewerkt op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer. "Daar kunnen we nu de komende jaren voluit mee verder gaan."

De vorming van Twentestad verdeelt de regio al jaren. Vanaf het moment in 1997 dat de provincie Overijssel de plannen presenteerde voor de vorming van een grote stad met Enschede, Hengelo en Borne, is het bestuurlijk hommeles. Enschede was voor, Hengelo was tegen. Er werd een actiegroep in het leven geroepen die met kaartacties en een referendum duidelijk wist te maken dat het overgrote deel van de Hengelose bevolking tegen was. Hij is dolblij, zegt een schorre J. Mekelenkamp van het actiecomité, dat het nu niet doorgaat. Met twee bussen vol was het comité naar Den Haag afgereisd om het debat aan te horen. "We hebben altijd gezegd dat we alleen in de Eerste Kamer ons gelijk konden halen. De Tweede Kamer was gehouden aan het regeerakkoord, waarin de vorming van Twentestad was opgenomen."

Gedeputeerde Staten van Overijssel tonen zich teleurgesteld. GS vinden het "jammer" dat er geen draagvlak is voor Twentestad, zo heet het in een verklaring. Ook Overijssel gaat er nu van uit dat Enschede, Hengelo en Almelo meer gaan samenwerken. Dat kan in het kader van het zogeheten Twente Programma, een "ambitieus" plan, dat "een breed scala aan maatregelen omvat op het gebied van infrastructuur, economie, ruimtelijk beleid en milieubeleid". De provincie wil "koste wat kost" voorkomen dat de tegenstellingen in Twente zich vergroten. "Niet iedereen is blij met deze ontwikkelingen, maar we kunnen ons niet permitteren hierbij lang stil te staan", zo zeggen Gedeputeerde Staten. Overigens wijst de provincie er op dat er voor de overige voorstellen voor herindeling in Twente - onder andere rond Rijssen, Hellendoorn, Almelo, Haaksbergen en Hof van Twente - wel voldoende steun bestaat. GS gaan er daarom vanuit dat die delen van de regio wel heringedeeld kunnen worden, uiterlijk 1 januari komend jaar.

Als Twentestad niet doorgaat, wil Borne "zelfstandig en ongedeeld" blijven, zo heeft de raad van de gemeente al eerder bepaald. Borne kiest nu voor handhaving van de gemeentegrenzen. De gemeente was voor Twentestad, omdat op die manier "bovenlokale vraagstukken" op een goede wijze zouden kunnen worden aangepakt. Borne mag nu niet worden geannexeerd door Hengelo, dat kampt met ruimtegebrek, aldus de raad.

Het meest teleurgesteld is de Enschedese burgemeester J. Mans, vanaf het begin hartelijk voorstander van de plannen. "Natuurlijk ben ik teleurgesteld. We zijn al sinds het einde van de jaren zeventig bezig met de bestuurlijke herindeling in Twente, en we waren nog nooit zo ver gekomen. Maar kennelijk kan een dergelijke grootschalige herindeling in Nederland niet." Mans is er niet goed achter gekomen waarom partijen als PvdA en VVD in de Eerste Kamer nu eigenlijk tegen zijn. "We worden helemaal niet zo'n grote stad." Twentestad, aldus Mans, was nodig om de grootstedelijke problemen op te lossen en om in Europa iets te kunnen betekenen. En nu het niet doorgaat? "Een kwestie van je manen schudden, elkaar de hand geven en doorgaan." Ook Mans ziet nu meer in verbeterde samenwerking, onder andere binnen de Regio Twente. "En snel, want we hebben hier nog heel wat te doen."

Hengelo viert feest, Enschede en provincie zijn teleurgesteld

Door onze redacteur BRAM POLS
DEN HAAG, 19 APRIL. Als er sprake is van een 'totale scheiding der geesten' dan heeft een poging tot overreding geen zin, zei minister De Vries (Binnenlandse Zaken) gisteren gelaten in de Eerste Kamer. Hij had er wegens een totaal gebrek aan steun voor de fusie van Hengelo, Enschede en Borne tot Twentestad geen behoefte aan om de beraadslagingen langer te laten duren dan strikt noodzakelijk.

De fractiewoordvoerders konden hun bezwaren tegen de vorming van Twentestad en de stroperige procedure die daarbij is gevolgd nog even breed uitmeten voor de geschiedschrijving. De minister op zijn beurt kon te kennen geven dat hij de hele gang van zaken diep betreurt. Maar hij bleek nog niet bereid uitvoerig van gedachten te wisselen over de vraag hoe de Nederlandse landkaart er dan naar zijn idee wél het fraaist uitziet. Dat debat komt nog, beloofde De Vries. Daarmee was de vorming van Twentestad, volgens de senatoren een 'grotesk stedelijk conglomeraat' en een 'moloch', na maanden van speculatie definitief ten grave gedragen. Een poging tot 'schaalvergroting' op stedelijk niveau was op de zoveelste deceptie uitgedraaid. Woordvoerster Schoondergang (GroenLinks): "Ik hoop het woord robuust hier nooit meer te horen." De fracties van PvdA en VVD in de Tweede Kamer stemden een jaar geleden in met de vorming van Twentestad, omdat in het regeerakkoord is afgesproken dat gemeentelijke herindelingen 'in principe' worden uitgevormd conform de provinciale voorstellen. D66 stemde toen tegen, onder andere omdat bij een referendum negentig procent van de bevolking van Hengelo tegen bleek.

Ruim drie jaar geleden kwamen toenmalig staatssecretaris Van de Vondervoort en minister Dijkstal (Binnenlandse Zaken) met het plan stadsprovincies in te stellen in de stedelijke regio's Rotterdam, Den Haag, Eindhoven/Helmond en op de lange termijn ook in Amsterdam. Dat was op dat moment de voorlopig laatste zet in een spel dat in de jaren vijftig al begon. Sinds die tijd is geen enkel kabinet erin geslaagd om plannen voor districten, regio's, agglomeraties, stadsgewesten en, sinds de jaren negentig, stadsprovincies om te toveren tot een nieuwe landkaart. Een overvloed aan plannen is steeds gebleken gepaard te gaan met een schrijnend tekort aan politieke compromissen. Het concept van de stadsprovincie ontstond in Rotterdam. Toenmalig burgemeester Peper presenteerde het in 1992 als dé oplossing voor Rotterdam en de omliggende gemeenten. Rotterdam botste voortdurend tegen andermans grenzen bij uitbreidingsplannen voor de zeehaven. Staatssecretaris De Graaff-Nauta bleek er wel voor te voelen. Wat in de Rotterdamse regio kon, moest ook elders kunnen. Amsterdam, Haaglanden, Utrecht, Arnhem/Nijmegen, Eindhoven/Helmond en ook Enschede/Hengelo, het waren allemaal gebieden waar het 'robuuster' moest. Maar in de zomer van 1995 ging het mis bij referenda in Amsterdam en Rotterdam. De bevolking bleek massaal tegen. Vooral omdat het voorstel ook plannen behelsde om de steden op te splitsen in een aantal nieuwe gemeenten. Deze 'bestuurlijke wisseltruc' werd door de bevolking als een regelrechte bedreiging van hun stad gezien. Bestuurders daarentegen zagen de opdeling als de prijs die door Amsterdam en Rotterdam moest worden betaald voor de stadsprovincie. Zij zouden de kleine randgemeenten overspoelen. Maar de bestuurders gingen voorbij aan een fenomeen als chauvinisme, een taxatiefout die eerder was gemaakt bij het Openbaar Lichaam Rijnmond, in de jaren zestig gezien als dé oplossing voor de Rotterdamse problemen.

Door de uitslag van de referenda moest het wetsvoorstel voor de stadsprovincie Rotterdam ingetrokken worden, maar PvdA en D66 bleven voorstander van het fenomeen om bestuurlijke problemen rond grote steden op te kunnen lossen. Over opdeling van grote steden durft niemand het tegenwoordig nog te hebben. En sinds gisteren rijst de vraag hoe lang het woord stadsprovincie het nog uitzingt. Twentestad is van tafel, maar de volgende kwestie dient zich al weer aan, zo kondigde De Vries gisteren in de senaat aan. "Wij moeten spoedig met elkaar komen te spreken over de toekomst van Haaglanden."

Zie ook:

Twentestad redt het niet in senaat (18 april 2000)
Vorming Twentestad twijfelachtig (3 september 1999)

( a d v e r t e n t i e s )