NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HENDRIK SPIERING
Het is een simpel, maar uitermate effectief idee. Veeg zoveel mogelijk kleurenfilms uit de oorlogsjaren bij elkaar en illustreer die beelden met fragmenten uit dagboeken en brieven uit die tijd.

De gruwelijke troep die altijd achterblijft langs wegen, lijken, bange burgers, vrolijke soldaten, vluchtelingen, verwoestingen, maar ook een Kulturfest in München 1939 - wat een treurigheid, wat een waanzin, wat een verspilling, wat een stommiteit. Natuurlijk weten we allemaal allang dat oorlog vreselijk is en wie goed oplet kan op de kabel iedere avond wel een film over die toestand zien, of het nu actuele BBC-beelden uit Tsjetsjenië zijn of een documentaire over Alexander de Grote op National Geographic Channel of Canvas. Toch lijkt de enorme omvang, de directe geografische nabijheid en de historische impact de Tweede Wereldoorlog ('onze eigen oorlog') nog altijd bigger than life te maken. Zoveel gewone mensen zo zwaar vermalen door de gebeurtenissen.

De nadruk die deze driedelige documentaire The colour of war legt op de rol van gewone mensen - die in kleur sowieso altijd al beter uitkomen dan in zwartwit - wordt versterkt door de vele dagboekfragmenten en brieven. "Beste Howard", zo gaat een brief van een Duitse jongen aan zijn Amerikaanse vriend eind jaren dertig, "Hoe bestrijden jullie de joden in jouw land?" We komen ook nog te weten dat in die tijd in Duitsland mooi zonnig weer 'Hitler-weer' werd genoemd. Een Duitse soldaat schrijft in mei '40 opgetogen naar huis dat hij voor het eerst de Atlantische oceaan heeft gezien. Een indrukwekkende ervaring, en hij heeft al zoveel kunnen reizen dankzij de oorlog! Wel voegt hij er aan toe dat er nadelen zijn: "Als je al die lijken ziet, ga je de oorlog haten". Een andere Duitse soldaat schrijft vanaf het Oostfront dat het afmaken van al die Russische krijgsgevangenen niet eenvoudig is, ondanks de 'Aziatische vuiligheid' die ze uitstralen. Een mede-soldaat had zelfmoord gepleegd, omdat hij de 'sterke zenuwen' miste voor dit slagerswerk. Een Engels jongetje laat opgewonden weten dat hij als lid van de de Homeguard nu leert hoe je mensen moet vermoorden met een bajonet. Altijd nog even omdraaien als je het mes uit het lichaam van de vijand trekt. "Spannend!", aldus het ventje.

Bij zoveel emotieoproepende beelden en teksten komt de pathetische muziek nogal potsierlijk over: een tranentrekkend hobootje als er lijken in zicht zijn, stoere marsmuziek bij oprukkende legers. De Britse makers van deze collage hadden zich dan beter beperkt tot de variétéliedjes uit de tijd zelf die ze achter sommige beelden gebruiken.

Een ander nadeel is dat niet duidelijk wordt waar het materiaal vandaan komt. Een enkele keer vermeldt het commentaar dat het gaat om een amateurfilmpje, maar verder? Het Duitse ministerie van Propaganda neem ik aan, en zijn geallieerde parallellen. Aan het begin van de documentaire wordt in een kort flitsje alvast het bekende beeld getoond van Amerikaanse mariniers die na de gruwelijke strijd op Iwo Jima een vlag omhoogtillen: een befaamd voorbeeld van een in scène gezet beeld. Ik hoop maar dat dat er bij verteld zal worden.

Colour of War, donderdag, RTL4, 22.00-23.00u.