NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

SHIRAZ, 13 APRIL. Vier van de dertien joden die in de Iraanse stad Shiraz terechtstaan hebben bekend voor Israel te hebben gespioneerd en hebben vergiffenis en clementie gevraagd. Dat heeft de woordvoerder van het paleis van justitie in Shiraz vanochtend verklaard. Maar volgens hun verdedigers is er geen sprake van een formele bekentenis. "De verdachten hebben niet bekend; er was trouwens geen tijd om het onderwerp serieus te behandelen", zei een woordvoerder van de verdediging.

Als de verdachten schuldig worden bevonden kunnen zij lange gevangenisstraffen krijgen of zelfs de doodstraf. Eind 1996 werden in een dergelijke zaak drie joden terechtgesteld in Teheran.

Het proces wordt in Israel en het Westen met grote bezorgdheid gevolgd. De VS hebben laten weten dat de uitkomst van het proces invloed kan hebben op het - langzame - proces van toenadering met Iran. Verscheidene Europese landen hebben de arrestaties veroordeeld en hoe dan ook om een eerlijk proces gevraagd. Een eerlijk proces werd vanochtend toegezegd door het hoofd van de rechterlijke macht in de provincie Shiraz, Hossein Ali Amiri. "Al onze zorgen gaan ernaar uit de rechten van de verdachten tijdens het proces te waarborgen", zei hij.Het proces begon vanochtend achter gesloten deuren - omdat de staatsveiligheid in het geding is - en werd meteen verdaagd tot 1 mei. De verdedigers van de joden hadden uitstel van het proces gevraagd om de dossiers beter te kunnen bestuderen, wat door rechter Sadeq Nourani meteen werd ingewilligd. De rechter studeert nog op een verzoek om de tien verdachten die al 15 maanden in hechtenis zijn, in vrijheid te stellen voor Pesach, het joodse Paasfeest, dat 20 april begint. Slechts vier van de tien verdachten die gevangen zitten, waren vanochtend in de rechtszaal aanwezig. De drie die in februari op borgtocht werden vrijgelaten, moeten 16 april voorkomen. Zij waren wel in de rechtszaal aanwezig, en zeiden tegenover bij de rechtbank aanwezige journalisten en Westerse diplomaten te hopen dat hun onschuld snel zal worden vastgesteld. Een van hen, Navid Balazadeh (18), zei geen advocaat te hebben omdat hij de noodzaak daarvan niet inzag: "Ik heb niets gedaan."

De Iraanse autoriteiten onderstrepen dat het proces niets met godsdienst te maken heeft. Zij wijzen erop dat ook acht islamieten zijn aangehouden in deze zaak. Dezen worden op een later tijdstip berecht. Dat de autoriteiten religieuze gevoeligheden graag zouden willen omzeilen, bewees rechter Nourani vrijdag toen hij een onverwacht en ongekend bezoek aan de gevangenen bracht, om hun een goede Pesach te wensen. "Aan het eind van de ontmoeting, die zeer emotioneel geladen was, bood de heer Nourani ieder van de gevangenen een geschenk aan", aldus een officiële mededeling. In een eveneens door de autoriteiten gepubliceerde bedankbrief schrijft verdachte Asher Zadmehr: "Ik was zeer geroerd (...) Ik hoop dat de Opperste Leider me gratie zal geven en zal vergeven." (Reuters, AP, AFP)

'Wie weet hoe morgen er uitziet?'

Het proces tegen dertien joden in Shiraz vestigt de aandacht op de joodse gemeenschap in Iran. Hun vertegenwoordigers zijn vooral heel voorzichtig, want wie weet hoe de dag van morgen er uitziet?

Door onze redacteur CAROLIEN ROELANTS

SHIRAZ/ROTTERDAM, 13 APRIL. Het oude schoolgebouw in het centrum van de Iraanse stad Shiraz is volgepropt met kinderen. Het is vrijdag, de islamitische rustdag. Alle Iraanse schoolkinderen hebben vrij - behalve de joodse. Zij hebben vandaag Hebreeuwse les. Issace Niknava, een van de leiders van de joodse gemeenschap in Shiraz, loopt trots de ene klas na de andere binnen - hier jongens, daar meisjes, van hele kleintjes tot en met slungelachtige pubers, de zesjarigen struikelend over de eerste Hebreeuwse tekens, de groten al vèrgevorderd.

Het gaat de joden in Iran over het algemeen nu redelijk goed: net als de islamitische Iraniërs profiteren ze van de pro-democratische wind die waait sinds president Mohammad Khatami in 1997 aan de macht kwam. De joodse schoolkinderen bijvoorbeeld kregen twee maanden geleden van het ministerie van Onderwijs toestemming om gedurende de schoolweek 'smiddags 20 minuten te bidden. Ze krijgen daar ook nog een aparte ruimte voor. Tot dan konden joodse kinderen niet in schooltijd bidden; islamitische kinderen natuurlijk wèl.

"De revolutie van 1979 overspoelde alles, als een stormvloed", zegt Niknava. Hij haast zich eraan toe te voegen dat dit ook voor de islamitische Iraniërs gold. Joodse scholen werden gevorderd - Niknava wijst er vergoelijkend op dat er ook een heel groot tekort aan schoolgebouwen was. Maar beetje bij beetje wordt het beter, dat wil zeggen "het was goed, nu wordt het beter". In vergelijking met de tijd van de sjah gingen de joden er na de Islamitische Revolutie duidelijk op vooruit, zegt Niknava. "We werden ons bewust van ons joodse karakter, we raakten meer geïnteresseerd in onze joodse identiteit." Hij onderstreept dat de joden onder het bewind van de sjah bijvoorbeeld ook veel moeilijker aan kosher vlees konden komen, en aan meel om zelf matzes, ongegist brood, voor Pesach, het joodse Pasen, te bakken. De islamitische autoriteiten zijn de joden hierin nu zeer ter wille, zegt hij. Dan laat hij éven zijn bijna tastbare voorzichtigheid varen: "Vandaag gaat het de joden in Iran goed - maar wie weet hoe morgen er uitziet?"

Er zijn nog 35.000 joden in Iran overgebleven van de ongeveer 80.000 vóór de Islamitische Revolutie, van wie 6.000 in Shiraz. In totaal zijn er 54 synagoges in heel Iran in gebruik.

De joden zijn net als de christenen en de zoroastriërs een grondwettelijk erkende en officieel beschermde minderheid. Dit in tegenstelling tot de 300.000 aanhangers in Iran van het baha'i-geloof, dat in de 19de eeuw in Shiraz werd geboren. Die worden als ketters beschouwd, als afvalligen van de islam, en daarnaar behandeld. Baha'i- huwelijken worden niet erkend, de baha'i-jeugd wordt niet op de universiteiten toegelaten. Omdat hun centrum in Israel is gevestigd, beschouwen de autoriteiten de baha'i's als Israelische agenten, en talrijke baha'i's zijn als zodanig vervolgd en terechtgesteld. Conform de grondwet zitten er twee Armeense christenen, een Assyrische christen, een zoroastriër en een jood in het parlement. Huidig joods parlementslid is de arts Manushehr Eliassi. Tot zijn grote spijt is hij in de verkiezingen van februari verslagen door een van zijn vier tegenkandidaten: het is hem goed bevallen als parlementariër.

"Ik houd van Iran", zegt Eliassi in zijn bureau in Teheran. "Ik ben eerst Iraniër, en dan jood, en ik houd erg veel van mijn land." De joden zijn niet anders dan de andere Iraniërs, verzekert hij, en hij denkt er niet over te emigreren. "Het leven van joden in Iran is niet problematisch. We wonen niet afgescheiden van de anderen. Mijn buurman is een moslim. Soms hebben we misschien wat problemen als joodse gemeenschap, maar dat lossen we dan op met de regering. Als parlementariër heb ik de afgelopen vier jaar wel honderdmaal vooraanstaande regeringsfunctionarissen ontmoet."

Hij wijst er op dat het aantal joden in Iran nu stabiel is - het geboortencijfer maakt de (illegale) emigratie goed. "Als er minder spanningen zijn, is de emigratie minder. Dus na de arrestatie van de dertien joden uit Shiraz en Isfahan steeg vorig jaar de emigratie." In Shiraz zegt Niknava dat er nu geen joden meer vertrekken, ja dat zelfs vertrokken gezinnen zijn teruggekeerd.

De voorzichtigheid van Niknava en Eliassi strekt zich uit tot de kwestie van de 13 gearresteerde joden, wier proces vandaag in Shiraz begon. Zij kunnen zich niet voorstellen dat zij om hun jood-zijn zouden zijn opgepakt. "Ik weet er niets vanaf, maar er moet wat aan de hand zijn, anders waren ze niet gevangen gezet", zegt Niknava. En beiden zijn er van overtuigd dat het allemaal goed zal aflopen.

( a d v e r t e n t i e s )