NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door ERIK SPAANS
AMSTERDAM, 11 APRIL. Het Rijksmuseum heeft op een veiling in New York een pas ontdekte tekening van Hendrick Goltzius aangekocht voor 1,1 miljoen gulden.

Op deze tekening, die met steun van de Vereniging Rembrandt en andere fondsen kon worden verworven, is Goltzius' leerling en medewerker Gilles van Breen afgebeeld terwijl hij aan een tekening of houtsnede zit te werken. Het portretje zal een prominente plaats toebedeeld krijgen op de tentoonstelling de 'Glorie van de Gouden Eeuw' die vanaf zaterdag in het Rijksmuseum te zien is.

Schilder, tekenaar en graveur Hendrick Goltzius (1558-1617) was tijdens zijn leven al beroemd. Hoewel zijn tekeningen zorgvuldig zijn gedocumenteerd, was het Van Breen-portretje tot dusverre volslagen onbekend. M. Schapelouman, conservator van het Amsterdamse Prentenkabinet noemt het "een ontdekking zoals je die hooguit eens in de vier, vijf jaar doet."

Schapelhouman kreeg vorig jaar een foto van de tekening toegestuurd van een Berlijns veilinghuis, waar het door een particuliere verzamelaar was ingebracht. Schapelhouman herkende de hand van Goltzius en slaagde er - na enig bladeren in het Goltzius-standaardwerk van E.K.J.Reznicek - bovendien in de identiteit van de geportretteerde vast te stellen. Op tekeningen uit 1588 en 1590 had Goltzius zijn medewerker ook al eens afgebeeld. De aangekochte tekening wordt rond 1600 gedateerd, deels op stilistische gronden, maar vooral ook op basis van het (oudere) uiterlijk van de geportretteerde. Dat de pennenstreken waarmee het gezicht van Van Breen getekend werd, sterk aan de lijnen van een gravure doen denken, is volgens Schapelhouman een doelbewuste poging van Goltzius om zijn virtuositeit te etaleren. Hoewel het Rijksmuseum meer dan 30 tekeningen van Goltzius bezit, ontbrak een dergelijk staaltje virtuoze 'pennekonst' nog in de collectie.

Vergeleken met de nauwgezette manier waarop het gezicht werd weergegeven, is het lichaam uiterst losjes, welhaast slordig getekend. Mede daardoor is het moeilijk exact vast te stellen waar Van Breen zich eigenlijk zo geconcentreerd mee bezighoudt. Gilles van Breen heeft lange tijd in het Haarlemse atelier van Goltzius gewerkt en zal - getuige de portretjes van hem gemaakt werden - goed bevriend met zijn leermeester zijn geweest. De tekening zou dan ook opgevat kunnen worden als een vriendschapsportretje. Schapelhouman: "Maar misschien heeft Goltzius hem wel geportretteerd om zijn karakteristieke kop."

( a d v e r t e n t i e s )