NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Dode-Zeerollen op cd-rom

De Nederlandse uitgevers hebben het ontwikkelen van Internetdiensten tot kernactiviteit verheven. Maar wat houdt elektronisch uitgeven in de praktijk in? Brill geeft de Dode- Zeerollen nu ook op cd-rom uit.

Door JOCHEN VAN BARSCHOT

LEIDEN, 10 APRIL. Koninklijke Brill NV is de kleinste van de beursgenoteerde Nederlandse uitgevers. Net als zijn grote broers heeft de wetenschappelijke uitgever uit Leiden zich op elektronisch uitgeven gestort. Zo'n vijf procent van de omzet komt uit elektronische publicaties. Directeur R. Kasteleijn verwacht dat dit aandeel de komende jaren gestaag zal groeien. Brill (omzet 9,9 miljoen euro) steekt dit jaar zo'n half miljoen euro in Internet, "een behoorlijk bedrag voor Brill-begrippen", aldus Kasteleijn. Het driehonderd jaar oude Brill, ooit verbonden met de Leidse universiteit en sinds 1997 zelfstandig aan de beurs genoteerd, is uitgever van hoofdzakelijk Engelstalige wetenschappelijke tijdschriften, boeken, encyclopedieën en cd-roms op het terrein van religie, islamitische cultuur, geschiedenis, Aziatische studies en natuurwetenschappen. De twee bekendste publicaties van Brill zijn de Dode-Zeerollen en de Encyclopaedia of Islam.Van beide is er intussen een elektronische versie. Zo heeft Brill op drie cd-roms zo'n 3.500 gedigitaliseerde foto's gezet van de rollen met bijbelhandschriften (de oudst bekende tekst van enkele boeken uit de bijbel) die in 1947 nabij de Dode Zee gevonden zijn. Bij de Islam-encyclopedie op cd-rom zit een apart stukje software dat het mogelijk maakt om Arabische lettertekens te reproduceren op een computerscherm. Inmiddels is ook een woordenboek van het Oude Testament in het Hebreeuws op cd-rom verschenen. Een elektronische encyclopedie maakt het hanteren van zo'n naslagwerk niet alleen handzamer - een tiental dikke boekwerken past op een paar cd- roms - maar ook veel goedkoper. Zo kost de Islam-encyclopedie op cd- rom 375 dollar (1. 250 dollar voor bibliotheken), terwijl het (elfdelige) werk in boekvorm 609 dollar per deel kost (548 dollar voor bibliotheken). "Als je alles eenmaal gedigitaliseerd hebt, kun je dat voor een geringe meerprijs op cd-rom zetten", legt Kasteleijn uit.

Is hij niet bang voor omzetverlies, doordat cd-roms veel minder opbrengen dan boekenreeksen? "De meeste van onze klanten zijn professionele gebruikers, die willen zo'n publicatie op cd-rom én in boekvorm hebben", aldus Kasteleijn. " De publicatie van encyclopediën en andere naslagwerken op cd-rom maakt het gebruikers veel gemakkelijker om de computer daarin te laten zoeken. Maar als ze dat wat ze gevonden hebben echt grondig willen bestuderen, gebruiken ze daar de boeken weer voor."

In die optiek doen de elektronische uitgaven de papieren publicaties alleen maar goed. Kasteleijn denkt met de cd-roms bovendien een nieuwe groep klanten aan te kunnen boren, namelijk gebruikers die de uitgaven in boekvorm te duur vinden om zelf aan te schaffen. "Die gingen eerst naar de bibliotheek. Nu kopen ze misschien wel de cd-rom."

Kasteleijn heeft vooralsnog geen plannen om naslagwerken behalve op cd- rom ook via Internet toegankelijk te maken. "Daarvoor is onze klantenkring te beperkt. " Brill heeft weliswaar een zeer sterke positie op de terreinen waarop de uitgever zich richt - "dat is ook onze kracht", aldus Kasteleijn - maar dat zijn wel zeer kleine wetenschappelijke disciplines. "Als we onze producten via Internet voor een breed publiek beschikbaar maken, blijft toch maar een kleine groep daarin geïnteresseerd."

Wat zich wel voor publicatie via het wereldwijde web leent zijn de wetenschappelijke tijdschriften van Brill. Van de tachtig titels die Brill uitgeeft - van het Jounal of Arabic Literature tot Islamic Law and Society - zijn inmiddels zo'n twintig tijdschriften online, waaronder de vijftien natuurwetenschappelijke uitgaven van Vista Science Press (www.vsppub.nl), dat Brill vorig jaar heeft overgenomen. Via de eigen website (www.brill.nl) zijn onder meer het ethologische blad Behaviour en het biologische Netherlands Journal of Zoology beschikbaar.

Kasteleijn praat op dit moment met een aantal exploitanten van wetenschappelijke databanken over opname van Brill-titels. "Wij zijn te klein om een eigen databank op te zetten, we kunnen beter aansluiten bij anderen." Afhankelijk van de disciplines waarin verschillende databanken - zoals Kluwer Online van Wolters Kluwer en Science Direct van Reed Elsevier - gespecialiseerd zijn, zouden bladen van Brill daarbij kunnen passen. "Zulke databanken willen graag zo kompleet mogelijk zijn op hun vakgebied. Dat maakt het voor ons interessant", weet Brill. "Ze willen de inhoud van onze tijdschriften graag hebben, dus we kunnen daar een aardige vergoeding voor vragen."

Dit is het laatste deel van de serie over elektronisch uitgeven. Eerdere artikelen verschenen op 10, 18 en 23 februari en op 4, 16, 24 en 30 maart.