NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Oorlog heeft de Koerden niets opgeleverd'

De (Turks-)Koerdische Arbeiderspartij (PKK) heeft vorig jaar alle kaarten op vrede gezet. Niet omdat zij een nederlaag tegen Turkije heeft geleden, zegt Murat Karayilan, een van haar leiders. "Wij vinden dat de wapens geen oplossing bieden."

Door onze redacteur CAROLIEN ROELANTS

ALPHEN AAN DEN RIJN, 31 MAART. Murat Karayilan is een van de hoogste leiders van de (Turks-)Koerdische Arbeiderspartij na Abdullah Öcalan. Soms wordt hij wel aangeduid als tweede man van de PKK. Het is de pers die dat doet, zegt hij zelf. "Ik ben een van de leden van de Presidentiële Raad. Die heeft negen leden, en een daarvan ben ik. Binnen de PKK is geen tweede of derde man."

Öcalan zit in een Turkse gevangenis te wachten of zijn doodvonnis al dan niet wordt uitgevoerd, en Karayilan is hier in Nederland en vrij man. Dat wil hij graag zo houden, dus een ontmoeting is met voorzorgsmaatregelen omgeven. Niet bij hem thuis, waar dat ook moge zijn, maar via een afspraak op een tochtig station in een gehuurd zaaltje en in aanwezigheid van twee lijfwachten. Turkije heeft vorige maand zijn uitlevering gevraagd - hij wordt beschuldigd van terroristische activiteit - maar voor Karayilan is het de vraag of Ankara wel op de uitkomst van die procedure wil wachten. "De Turkse regering heeft tot dusverre nooit op legale wijze gestreden, altijd op een illegale manier. Wij kennen de Turkse staat van vroeger. Daarom denken wij dat het belangrijk is om extra op te passen."

Karayilan (46) heeft eind vorig jaar asiel gevraagd in Nederland - welk verzoek gisteren werd afgewezen. Maar hij is niet gevlucht, zegt hij met nadruk. "Ik ben bewust gekomen. Daarover is ook in de Presidentiële Raad gesproken. De strijd in Koerdistan is in een nieuwe fase gekomen. Het gaat er nu om vrede en democratie te ontwikkelen, en hervatting van de gevechten te voorkomen. Zo'n proces kent vele moeilijkheden, en daarom was het noodzakelijk om naar Europa te gaan. De Koerdische kwestie gaat niet alleen Turkije aan, maar ook de wereld. Als Turkije lid wordt van de Europese Unie, wordt de Koerdische kwestie ook een Europees probleem. De nieuwe strategie van de PKK is ook in het belang van de Europese Unie. In de huidige wereld, waarin afstand geen rol meer speelt, moet de Koerdische kwestie worden opgelost."

Critici zeggen dat de PKK haar koers heeft verlegd omdat ze de oorlog tegen het Turkse leger heeft verloren, en omdat de PKK-leider Abdullah Öcalan niet aan de galg wil komen. De vroegere woordvoerder van de PKK in Italië zei zondag dat Öcalan zijn volk heeft verraden om zijn leven te redden.

"Dergelijke gedachten worden uitgesproken om de PKK te verzwakken. Ik hecht geen waarde aan dergelijke uitspraken. De PKK heeft al in het begin van de jaren negentig de aanzet gegeven tot de huidige vredeskoers; een nieuwe weg gezocht. Zij heeft in 1993, in 1995 en in 1998 via een eenzijdig bestand geprobeerd om een politieke oplossing te vinden. De uitspraken van Öcalan van eind 1998 in Italië (waar hij zijn toevlucht had gezocht nadat Syrië hem onder Turkse druk de deur had gewezen) verschillen niet wezenlijk van zijn huidige verklaringen. "Iedereen, zoals Turkije, die meent dat de PKK een nederlaag heeft geleden, maakt een grote fout. De gewapende macht van de PKK is intact - zij is in de wacht gezet. Maar wij vinden dat de wapens geen echte oplossing bieden voor de Koerdische kwestie. Na de gevangenneming van Öcalan heeft 80 procent van onze guerrillastrijders voorgesteld doodseskaders te vormen. En ook uit de bevolking zijn zulke voorstellen gekomen. Zij wilden wraak nemen. Als we hadden gewild, hadden we de strijd kunnen laten escaleren: iedereen wilde vechten. Maar wij hadden het gevoel dat dit niet de oplossing was, en wij zijn al een jaar bezig om de wraakgevoelens om te zetten in een soort liefdesgevoel, broederschapsgevoel, vredesgevoel.

"De wereld verandert en ook de Koerden moeten veranderen. De Koerden moeten met modernere middelen hun strijd doorzetten, daar geloven wij in. Het Koerdische probleem bestaat al meer dan 200 jaar. Maar constante strijd heeft geen oplossing opgeleverd. Niemand kan met de wapens de overwinning behalen."

Wat zijn de minimale eisen waaraan Turkije moet voldoen?

"Eerst moeten vertrouwenwekkende maatregelen worden genomen: opheffing van de uitzonderingstoestand in Koerdistan, afschaffing van de doodstraf, gedeporteerde Koerden moeten naar hun dorpen kunnen terugkeren. Voor vrede eisen wij erkenning van de realiteit van de Koerden, van het zijn van de Koerden, van hun taal, hun cultuur. Wij willen een systeem waarin geen enkel mens wordt onderdrukt, waarin ieder mens met de ander kan samenleven."

Niet meer een Koerdische staat?

"We hebben nooit echte onafhankelijkheid gewild."

Wat heeft de PKK voor machtsmiddelen als Turkije niet toegeeft?

"De mentaliteit van de Turkse regering moet absoluut veranderen. Want zij heeft nog steeds de oude mentaliteit. Zij is bang voor vernieuwing. Zij zegt nog steeds dat Turken de enige vrienden van Turken zijn. Het Koerdische volk staat achter democratisering. Maar de Turkse staat is bang om de deur te openen. Er liggen voor Ankara twee wegen open: democratisering, inclusief een oplossing voor de Koerdische kwestie, of ontkenning en onderdrukking. Het Koerdische volk, dat dankzij de gewapende strijd zelf een belangrijke machtsfactor is geworden, zal het niet accepteren als Turkije die tweede weg kiest. Maar dit vredesproces is in feite de enige mogelijkheid: geen enkel land in de regio heeft er belang bij dit tegen te werken."

Heeft u de steun van Europa nodig?

"Europa krijgt de mogelijkheid het initiatief te nemen en in het gebied een rol te spelen. Wij verwachten dat Europa deze kans zal grijpen."

Hoe lang kan de PKK blijven wachten als Turkije niet reageert en Europa niets doet?

"Als Turkije de werkelijkheid blijft ontkennen en geweld blijft gebruiken, en Europa zich afzijdig houdt, dan is een nieuwe opstand denkbaar."

Zou de PKK dan uiteindelijk weer de wapens kunnen opnemen?

"De PKK wil niet de wapens weer opnemen. Daar willen wij niet eens aan denken, want dat zou betekenen dat wij in ons achterhoofd toch de wapens hebben. Als de Turkse regering ons wil vernietigen, dan moeten wij onszelf verdedigen". "De komende maanden zijn zeer kritiek. Turkije stuurt versterkingen naar het zuidoosten; het is een teken dat militaire operaties ophanden zijn. Dat is niet goed. Wij proberen de mentaliteit van geweld los te laten, dan moet de Turkse staat dat ook doen."

Er is binnen de PKK kritiek op de vredeskoers.

"Sommigen accepteren de nieuwe lijn niet. Dat is geen probleem. Het is niet zo'n grote groep. Maar het grootste deel van de Koerdische bevolking staat erachter, en dat is veel belangrijker. Dat konden wij zien aan de grote opkomst en de leuzen van vrede en broederschap bij de viering van Newroz, het Koerdische Nieuwjaar, in Turkije en in Europa. Tegenover enkele mensen die al vroeger uitgestoten werden, staat een heel Koerdisch volk."

( a d v e r t e n t i e s )