NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De beursgang van World Online is, behalve voor de verkopende aandeelhouders, op een financiële zeperd uitgedraaid. Internet is een allemanssport, beleggen in Internet- bedrijven niet. De afgang is het verhaal van hebzucht, schijnheiligheid en het verwoestende werk van grote beleggers die zich als een financiële kudde gedragen, vindt Menno Tamminga.

De sceptici kunnen gerustgesteld ademhalen: de zwaartekracht uit de Oude Economie geldt ook voor beurskoersen van Internet-bedrijven als World Online. De koersval van het bedrijf is dramatisch. In negen dagen tijd is bijna de helft van de koers net na de beursgang verdampt.

In de aanloop naar de beursnotering wilden beleggers zich juist volladen met de nieuwe effecten. Aangespoord door een verviervoudigde uitgiftekoers in de onofficiële beurshandel en vervroegde sluiting van de inschrijving bleek de plaatsing van de aandelen 21 maal overtekend op een koers van 43 euro. Zo'n 150.000 particuliere beleggers wilden de aandelen hebben. De koers steeg in de eerste minuten van de handel naar 50,20 euro. Toen volgde de omslag.

Een mislukte beursgang betekent niet dat alles is verloren voor World Online, de 1.500 medewerkers, die zich deels in de schulden hebben gestoken om aandelen te kopen, of de nieuwe en oude aandeelhouders. Daf ging onder gejuich naar de beurs en was vier jaar later bankroet. In de technologiegekke jaren tachtig mislukte Newtron, een automatiseringsbedrijf waarbij World Online-oprichtster N. Brink kortstondig was betrokken als bestuurder en aandeelhouder.

Positief voorbeeld: uitzendbureau Randstad ging in 1990 naar de beurs, beleggers lieten de effecten links liggen, maar na een jaar of twee zagen zij het licht en begon de koers aan een onverbiddelijke opmars. Ook Endemol kwam tijden niet vooruit op de beurs, maar is nu een ster.

De koersval van World Online is het verhaal van hebzucht, schijnheiligheid en de verwoesting die een kudde beleggers kan aanrichten. Een door God gegeven recht op koerswinsten bestaat niet. Vorig jaar hebben beleggers fantastische rendementen gemaakt met media- , Internet- en kabelbedrijven. De keerzijde van hoge rendementen is een hoog risico.

Internet mag een allemanssport zijn, beleggen in Internet-bedrijven is wat anders. Bedrijven als World Online konden tot voor kort niet eens naar de effectenbeurs omdat zij geen winst maakten en de waarde van hun activiteiten voor een gemiddelde belegger onmogelijk te taxeren is. Investeren in deze bedrijven deden alleen heel gespecialiseerde beleggers. Op enkele participaties zouden zij heel veel geld gaan verdienen, is de vuistregel. Op nog veel meer investeringen zouden zij zware verliezen moeten incasseren. De vraag is alleen: in welke categorie valt de volgende investering?

Wie maalt om financiële theorie als krankzinnige rendementen lokken. Elke belegger is als de frontsoldaat, die denkt dat zijn maatje links of rechts wellicht zal sneuvelen, maar niet hij. Vergeet de informatie over World Online, vergeet het prospectus, nu inschrijven, morgen is het te laat.

De zucht naar financieel gewin ging hand in hand met ontoereikende regie bij de beursgang bij World Online en de leidende banken, Goldman Sachs en ABN Amro. De banken verdienen meer dan 250 miljoen gulden aan de beursgang.

World Online had geen reputatie van betekenis bij de financiële wereld, analisten of media. Nog nooit had World Online een openbaar jaarverslag gepubliceerd. Op de eerste persconferentie, twee dagen voor de inschrijfperiode begon, was geen voorlopig prospectus beschikbaar, zodat de basis ontbrak voor echt inhoudelijke vragen. Van deze minachting wilde World Online zich niet meer herstellen.

Bestuursvoorzitter Brink schoot zichzelf in eigen voet door haar financiële belangen bij de beursgang bewust te verdoezelen. Het is een schrijnende wond geworden. Zij is nu aangewezen als zondenbok, omdat zij geen expliciete openheid in het prospectus heeft gegeven over het feit dat zij vooruitlopend op de beursgang tweederde van haar aandelen heeft verkocht en miljardair is geworden.

In het prospectus beperkt zij de informatie tot wat in Nederland minimaal noodzakelijk is. Zij profiteert gretig van het feit dat Nederlandse beursregels niet willen kiezen tussen privacy (geen informatie over het eigen aandelen/optiebezit) en expliciete en volledige informatie. Met wat close reading kon een lezer wel concluderen dat in elk geval een deel van haar aandelen werd verkocht of kon worden verkocht, wat vervolgens ook gebeurde.

De tranen van beleggers zijn daarom ook krokodillentranen. De schimmigheid was voor talloze beleggers geen reden om zich af te keren van de beursgang toen zij nog uitzicht dachten te hebben op spectaculaire koerswinsten.

World Online is de tweede grote Nederlandse beursflop in een jaar tijd. Vorig jaar kelderde de koers van Libertel na de door bank en verzekeraar ING geleide beursgang.

ING sprong er zelf wel goed uit: zij verkocht een groot deel van haar aandelen Libertel aan het beleggende publiek en verdiende meer dan 3 miljard gulden. De beurskoers van Libertel herstelde zich pas toen nieuwe Internet-toepassingen voor mobiele telefoons en de overnamestrijd om mobiel telefoonbedrijf Mannesmann de verwachtingen prikkelden. Conclusie: bankiers weten het ook niet altijd. De belegger is gewaarschuwd.

Cruciaal bij de flop van World Online is het kuddegedrag van de professionele beleggers, of moet je zeggen speculanten, zoals beleggingsfondsen, pensioenbeheerders en andere financiers. Zij zijn de dominante partij op de financiële markten en beheren samen duizenden miljarden guldens. Zij lijken gedisciplineerd, maar volgen vanachter hun elektronische informatiesystemen steeds massaler slaafs de aandelen die in de beursgraadmeters zitten of snel zullen komen, zoals World Online. Zij heten belegger, maar zij zijn in hun jacht op profijt ook drukke handelaren op de financiële markten die snel aandelen kopen en weer verkopen. Als de kudde op hol slaat, schieten de koersen omhoog, draait de kudde zich opeens om, hoed je dan maar. Zij hebben hun opinie over de waarde van bedrijven als World Online in enkele dagen tijd radicaal naar beneden bijgesteld. Waarom? Geloofden zij niet meer in de hoge koersen die zij zelf mede hadden veroorzaakt. Of zagen zij hun speculatie mislukken en hebben zij daarom snel hun effecten weer verkocht? Achteraf zijn er altijd wel argumenten te vinden, maar dan is de financiële kudde weer elders aan het grazen.

Nederland moet regels krijgen voor expliciete openheid over de financiële belangen van bestuurders, commissarissen en grootaandeelhouders bij een beursgang. Dat is echter geen bescherming tegen financiële luchtbellen. Het volkskapitalisme kent niet louter winnaars.

Menno Tamminga is redacteur van NRC Handelsblad.