NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

WIM KÖHLER
Banna Janko laat haar diploma zien. Het ziet er uit als de getuigschriften die bij Amerikaanse dokters aan de muur hangen. Janko werd in 1987 gediplomeerd vroedvrouw, voorlichtster voor gezinsplanning én vrouwenbesnijdster. Wat het idee is achter deze mix van vaardigheden, wil de maakster van de documentaire Geschonden Vrouwen niet weten.

Banna Janko kent de verhalen van meisjes die sterven aan de complicaties van besnijdenis. Maar dat gaat over meisjes die op de oude manier waren besneden. Zij doet het modern. Zij haalt maar een heel klein beetje weg. Zij raakt de urineweg en het geboortekanaal niet. Hoe modern besnijdt Janko? We horen de interviewster er niet om vragen en Janko zegt het niet. Een andere besnijdster vouwt een witte doek open, laat een zeer forse kniptang uit de gereedschapskist zien en een keukenmes. Daar doet ze het mee. Met jeans aan demonstreert ze in haar eigen kruis hoe het ongeveer gaat. De clitoris stevig met de tang vastnemen en dan snijden. Twijfel slaat toe. Komen de werkhouding en de andere rituelen (slaan, bloed drinken) die de besnijdster beschrijft wel overeen met andere documentatie? Is de documentairemaakster met deze droogdemonstratie niet bij de neus genomen?

Besnijdenis is in moderne termen kinder- en vrouwenmishandeling en een aantasting van de mensenrechten. Maar in de Afrikaanse landen waar het traditie is, zorgen moeders ervoor dat hun dochters worden besneden voordat ze seksueel rijp zijn. Is dat sadisme? Gunnen ze hun dochters niet wat zij missen? Of beschermen zij hun dochters tegen opdringerige mannen die een onbesneden vrouw plezieriger vinden vrijen? Een sluitende verklaring is er niet voor de traditie van vrouwenbesnijdenis. De documentaire behandelt de traditie, maar de oorsprong en verandering ervan wordt niet uitgediept. Veel aandacht is er voor de discussie tussen een Gambiaanse vrouw en haar Nederlandse man. Zij wil hun eventuele dochters laten besnijden. Hij niet. In het Gambiaanse parlement zal een wet tegen vrouwenbesnijdenis het nog niet halen, stelt een rechter vast, maar de rol die Banno Janko speelt met haar diploma en haar moderne methode blijft onbelicht. Het kan zijn dat zij is overgestapt van het radicaal wegsnijden van clitoris en zelfs binnenste en buitenste schaamlippen, naar een sneetje bij de clitoris om traditioneel bloed te laten vloeien. En dat draagt waarschijnlijk meer bij tot het uiteindelijk verdwijnen van vrouwenbesnijdenis dan een wet.

Dokument: Geschonden Vrouwen, Ned.1, 23.10-23.56u.