NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HANS BEEREKAMP
A Woman's Place noemde regisseur Elsbeth Dijkstra haar documentaire over een vrouwengevangenis in Tadzjikistan, maar de VPRO geeft de voorkeur aan de neutralere ondertitel Staatsinrichting 3/13 UIP RT. Desondanks biedt de film, gedraaid door een vrouwelijke crew, voor wie dat wil genoeg aanleiding tot feministische retoriek. Een titel aan het begin van het programma legt uit dat meer dan de helft van de gevangenen een straf uitzit namens een zoon of een echtgenoot, voor wie zij de schuld op zich genomen hebben. Een mannelijke bewaker prijst dit systeem aan als verworvenheid van de post-sovjet-democratie: sinds 1991 mag in Tadzjikistan elk individu beslissen wie er voor een misdaad opdraait. Politie en rechters, zo leren we in de film, moedigen deze praktijk overigens van harte toe.

De vrouwen in 3/13 UIP RT hebben dus een keuze gemaakt, maar dat is niet helemaal waar. Wie tien dollar te besteden heeft om de rechter om te kopen, hoeft helemaal niet te zitten. De bewaker die in beeld wat geld krijgt toegestopt door een gevangene voor een niet nader gedefinieerde gunst, zegt brutaal tegen de cameravrouw: "Heb je dat wel gefilmd, dat ze me betaalt?" Het is bijzonder dat je in een documentaire zo direct geconfronteerd wordt met corruptie. Het drama ligt op straat, voor wie zich eenmaal toegang heeft weten te verwerven tot zo'n wonderbaarlijke plek. Maar Dijkstra stipt in vijftig minuten heel veel aan, zonder dat het verhaal van de documentaire erg consistent wordt. Veel wordt gesuggereerd, en niet uitgediept. Wat is er bijvoorbeeld loos met de bewaakster die vee houdt? Ze kijkt zeer schuldbewust, wanneer gevraagd wordt voor wie die eieren en melk bestemd zijn. Maar als de interviewster doorvraagt, luidt het antwoord: "Je wilt wel veel weten, zeg."

Ook de vrijlating door amnestie van een van de gevangenen, die vervolgens in Moskou op zoek gaat naar de zoon namens wie ze een straf uitzat, leidt tot een nieuwe mini-documentaire die vooral vragen oproept. Ze kan de jongen niet vinden op de Tadzjiekse markt in Moskou, maar weet zeker dat hij in vrijheid is. Hoe kan ze dat weten, en waarom vraagt de interviewster niet door? Staatsinrichting 3/13 UIP RT is een documentaire die zich snel tevreden laat stellen door dramatische beelden, alsof de maakster zich voor het eerst rekenschap geeft van de iets andere zeden en normen in dit deel van de wereld. Het is me toch wat, hoor je haar denken. Ik zou liever willen weten wie, wat, waar en waarom, en vooral, hoezo?

Staatsinrichting 3/13 UIP RT, Ned.3, 20.54-22.00u.