NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een glazen huis met een vrouw erin. Het Chileense 'big-brother'-experiment zou de maatschappij 'een spiegel voorhouden'. Al na een paar dagen werd de 21-jarige actrice met de dood bedreigd.

Door onze correspondent MARJON VAN ROYEN

SANTIAGO DE CHILE, 9 FEBR. De spitsuren waren 's ochtends, als ze opstond en ging douchen. En dan weer 's avonds, wanneer honderden opgewonden mannen wachtten tot Daniela Tobar (21) ging slapen, en zich dus uitkleedde. "Kom op, puta", roept een man met snor, terwijl hij ongeduldig aan het traliewerk rukt dat het publiek van het glazen huis van Daniela scheidt. Als een traag reptiel beweegt de actrice door haar helverlichte terrarium. Ze drinkt een glas water, en gaat aan haar bureautje zitten om nog wat te lezen. Bij elke bladzijde wordt het publiek wanhopiger. "Hoer, hoer, vervloekte hoer", moppert de snor. Is het niet wat omslachtig, vraag ik hem, al dat wachten op een glimpje bloot van deze vrouw? De omgeving is hier vol topless bars. Vrouwen die voor een paar dollar onmiddellijk doen waar hij hier zo opgewonden op wacht. "Maar ik ben getrouwd!", zegt Pedro verontwaardigd. "Ik ga niet naar de hoeren. Nooit!" Om hem heen klinkt honend gemompel.

"Dit is een project van de belangrijkste kunstenaars en intellectuelen van Chili", zegt Nivia Palma. Een smaakvolle linnen jurk, in een al even uitgebalanceerd kantoor. Palma is de coördinatrice van de Chileense overheidsstichting die het 'kunstproject' van het glazen huis financiert. Wat is nu de 'artistieke gedachte' achter het project, wil ik weten. Een mooie vrouw in een glazen huis, die doet wat iedereen thuis ook doet - slapen, douchen, eten en poepen - maar nu in het openbaar. Nadenkend vouwt Palma haar handen. Ze heeft het over "het ter discussie stellen van normen", "cultuur als levensstijl", en "grensverleggend". Jammer genoeg wordt ze steeds onderbroken door telefoontjes van haar man - een belangrijk parlementslid voor wie ze huiselijke klusjes moet opknappen. "Dit project stelt de valse scheiding tussen privé en openbaar in de Chileense samenleving ter discussie", zegt Palma als ze de telefoon met haar privé- besoignes er weer eens oplegt.

Opnieuw rinkelt de telefoon. Een medewerker van het glazen huis vertelt dat Daniela niet meer teruggaat naar het project. "Daniela's veiligheid staat op het spel", zegt Palma verslagen. Eerst waren er alleen handtastelijkheden. Zodra Daniela haar glazen huis verliet, werd ze door mannen uitgescholden en in haar billen geknepen. Een jonge vrouw die op Daniela leek, werd door een groep mannen de kleren van het lijf gescheurd. Maar nu was er een doodsbedreiging. Aanhangers van de extreem-rechtse groep 'Patria y Libertad' hadden de jonge actrice die ochtend een gewapend bezoek gebracht. De aan ex-dictator Augusto Pinochet verbonden groep had Daniela te verstaan gegeven dat ze op moest houden met het glazen huis als het leven haar lief was.

"Dit had ik niet gedacht", schudt mevrouw Palma onder haar abstracte schilderij. "Niet gedacht.." Niet de morbide aandacht voor het "natuurlijk naakt" van Daniela. Niet de agressieve dubbele moraal van de Chileense samenleving. En al helemaal niet dit: Pinochet staat op het punt om terug te komen, en onmiddellijk ontbrandt er een gewapend moreel offensief in Chili. Palma zwijgt even. "Eigenlijk is het allemaal de schuld van de pers", concludeert ze dan. "Zíj hebben van een serieus project een erotiserende frivoliteit gemaakt."

Die middag is het voor het glazen huis opnieuw een drukte van belang. Daniela is er niet. Ze is voorlopig ondergedoken. Wel zijn er honderden mensen uitgelopen om voor haar lege huis te discussiëren. "Ik vind het een schitterend project", zegt een oude vrouw met een zware boodschappentas. "Moet je die hypocrieten zien", wijst ze op een groepje mannen die achter hun zonnebrillen naar het huisje turen. "Roepen ze schande als die juffrouw hier zit, terwijl ze net van de hoeren komen."

Het moet maar eens afgelopen zijn met dat "puriteinse gedoe" in Chili, zegt de vrouw. Zodra een meisje in dit land een blote knie toont, worden de mannen al wild. Waarom is Chili het enige land in Latijns Amerika waar geen echtscheiding bestaat? "Zodat je als vrouw je hele leven mag slijten met een man die er ongestraft elke vriendin op na kan houden die hij wil", lacht een andere vrouw. Er klinkt luid applaus. Van de vrouwen. Ja, waarom zou Chili geen echtscheidingswet hebben? En waarom zou een vrouw in een glazen huis zoveel agressie oproepen?

"Omdat het nu eenmaal de natuur van de man is", interrumpeert een jonge zakenman. Met zijn stropdas en roze overhemd heeft hij zich in het gesprek gemengd. "Als een vrouw zich ontbloot, moet de man kijken. En elke vrouw die dat doet weet diep in haar hart dat ze een hoer is." Gefluit van de oudere dames. "Heb je ooit een olifant een bad zien nemen in zijn pyjama?", vraagt de vrouw met de boodschappentas. Nou, dit meisje deed niets anders. Ze stond op, ging naar bed en nam een douche. "En dat deed ze in het lichaam dat God ons gegeven heeft, omdat het lichaam natuurlijk is", zegt de vrouw. De zakenman roept iets beledigends terug over haar lichaam. Dan komen ook de jongere vrouwen los. "Waarom kan ik niet zo over straat lopen, zonder lastig gevallen te worden door kerels als jij", vraagt een meisje. Ze laat haar jasje van haar schouders glijden, waaronder een nauwsluitend t-shirt tevoorschijn komt. "Omdat je nette en vieze vrouwen hebt", zegt de zakenman. Anders dan de rest van Zuid-Amerika is Chili hopeloos preuts, legt socioloog Tomás Moulián uit. Het heeft iets te maken met het isolement van Chili. Dat lange, smalle stuk land; eeuwig gevangen tussen de Stille Oceaan en het Andesgebergte. "Ons isolement heeft geleid tot extreme politieke ideologieën, maar ook tot extreem geborneerde culturele opvattingen." Seksualiteit, de positie van de vrouw zijn in Chili nog steeds taboe-onderwerpen. Niet de rest van Latijns Amerika, maar het verre Europa en Amerika zijn de spiegels waarin de Chileen zichzelf bekijkt, meent Moulián. Het zijn vervormde en verouderde spiegels, omdat er door de afstand geen correctie is. "En zeventien jaar 'door God gegeven' dictatuur maakt het er ook niet beter op", schampert Moulián.

"Pas op, daar komt Pinochet", zegt een jongen wanneer er een helikopter laag over de stad scheert. De zon is al bijna onder, de winkels gesloten. Maar bij het glazen huis woedt nog steeds de discussie. Het is een grapje. Toch moeten opeens een heleboel mensen naar huis. Later, in de zwoele avondlucht drukt een jongen zijn hoofd tegen het hek. "De vrouw is het meest mooiste dat er bestaat", verzucht hij starend naar het lege glazen huis.