NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Hoe Carly Fiorina Hewlett-Packard verandert

Je moet weten wat je wilt en dat moet je terugbrengen tot de kern. En: je moet de goeie ideeën kiezen. Dat is in het kort de filosofie van Carly Fiorina, sinds juli aan het hoofd van elektronicafabrikant Hewlett-Packard. Een vrouw met macht tussen heel veel mannen. Fiorina moet HP weer zijn oude glorie van uitvinder en vernieuwer terugbrengen. Van computers weet ze weinig. "Jullie hebben iemand nodig met een strategische visie. En die breng ik mee. "

Door Jannetje Koelewijn

Ik hoop dat iedereen nu begrepen heeft dat glazen plafonds niet bestaan", zei Carly Fiorina (45) toen ze afgelopen zomer werd benoemd tot president en chief executive officer van Hewlett-Packard, fabrikant van computers, servers en printers.

Woedende reacties kreeg ze. Geen glazen plafond? Omdat er nu eindelijk eens een vrouw de baas was geworden van een top-20 onderneming van de Dow Jones? Voor het eerst in de geschiedenis?

En toen zei Fiorina: "In luie ondernemingen zijn er barrières. Maar in ondernemingen die willen winnen niet, voor niemand."

Afgelopen donderdag was ze één dag in Nederland. 's Morgens van half acht tot half negen in het Amstel Hotel had ze tijd voor één interview. 's Avonds dineerde ze met veertig executives van Nederlandse ondernemingen, plus staatssecretaris Ybema van Buitenlandse Handel, ook in het Amstel Hotel. En al zou het vanzelfsprekend moeten zijn en is zij zelf de laatste die er nog over praat, het is nog steeds bijzonder: een vrouw met macht tussen zoveel mannen. Ybema - 'minister' als er buitenlanders bij zijn - hield een toespraak en daarna zij - uit haar hoofd, rondlopend, glimlachend, soft-spoken, slank en blond, in haar donkerpaarse, strakgesneden Armani-pak, parels om haar hals en in haar oren. Bij het hoofdgerecht hadden Ton Risseeuw, ex-Getronics, en Wim Dik, bijna ex-KPN, de eer om haar tafelheren te zijn.

Ze rijdt niet in een saaie Ford Taurus, zoals haar voorganger. Ze rijdt, onder andere, in een zilvergrijze Audi A8. Ze verdient een miljoen dollar per jaar en als welkomstpremie in Silicon Valley (het hoofdkantoor van Hewlett-Packard is in Palo Alto, Californië) ontving ze een aandelen- en optiepakket met een waarde die kan oplopen tot 90 miljoen dollar. In ruil daarvoor moet ze Hewlett-Packard veranderen. Hewlett-Packard, dat vorig jaar zijn wereldmarktleiderspositie in servers verloor aan concurrent Sun Microsystems en dat door de wereld wordt geassocieerd met printers in plaats van met Internet.

Ze ging op haar achttiende filosofie en middeleeuwse geschiedenis studeren aan Stanford University en ze gaf in Italië Engelse les. Natuurlijk, daarna haalde ze nog een master's degree in business administration aan de universiteit van Maryland. En ze maakte carrière bij AT&T en Lucent, waarvan ze in 1996 de beursgang leidde. (Binnen een jaar ging de marktwaarde van drie miljard dollar naar meer dan driehonderd miljard.) Maar toen ze vorig jaar door de headhunters van Christian & Timbers werd benaderd voor de baan bij Hewlett-Packard had ze geen enkele ervaring in de computerindustrie. Het Amerikaanse blad Fortune, dat haar twee keer achter elkaar uitriep tot de 'most powerful woman in business', schreef dat het voor Hewlett-Packard bijna een reden was geweest om niet voor haar te kiezen. En toen? Toen zei Carly Fiorina: "Gebrek aan mensen die alles van computers weten hebben jullie niet. Jullie hebben iemand nodig met een strategische visie. En die breng ik mee."

Volgens Fortune was Fiorina trouwens nog nooit ingegaan op aanbiedingen van headhunters - principekwestie. Maar kijk hoe moderne heiligenlevens worden geschreven. Op een avond laat, ze zat nog op haar werk, ging de telefoon. Omdat er niemand anders meer was om op te nemen, nam ze zelf maar op. En ja, toen ze hoorde dat het om déze positie ging, tóen wilde ze wel komen praten. Nu mag Fiorina ervoor zorgen dat Hewlett-Packard zijn oude glorie van uitvinders en vernieuwers - de eerste rekenmachines, de snelste inkjetprinters, de modernste laserprinters - weer terugkrijgt. En dat Hewlett-Packard zichzelf gaat zien als een servicebedrijf, want daarmee is in de toekomst het meeste geld te verdienen. Maar het belangrijkste is dat ze ervoor zorgt dat Hewlett-Packard in de snel groeiende markt voor servers - die runnen netwerken van andere computers, van telefoonsystemen, van winkels en alle andere dienstverleners op Internet - Sun weer voorbijstreeft.

Afgelopen herfst schreef het persbureau Bloomberg dat McNealy, de baas van Sun, bij de presentatie van zijn halfjaarcijfers grappen liep te maken over Hewlett-Packard: híj een omzet van 1,78 miljard in servers, zíj maar 1,6 miljard, en die resultaten 'e-speak for themselves'. E-speak is software van Hewlett-Packard waarmee mensen diensten kunnen afnemen van Internet.

Niet lang daarna had McNealy het nakijken, want toen haalde Fiorina een opdracht van Amazon.com binnen voor twintig Hewlett-Packard servers van een miljoen dollar per stuk, onmiddellijk te leveren. Amazon.com was een klant van Sun. Het hielp McNealy niet meer dat hij nog naar Seattle vloog om Amazon.com van hun ongelijk te overtuigen. Fiorina was hem voor geweest. "Ik was er gewoon zelf heen gegaan", zegt ze. "We hebben gewonnen op basis van kwaliteit."

McNealy sloeg in december terug met een opdracht van, of all, Lucent. Voor een half miljard dollar aan servers, te leveren in de komende zeven jaar. "In deze industrie vecht je head-to-head", zegt Fiorina.

Maar wat zegt ze op de vraag wie haar voorbeelden zijn?

Eerst: "Ik heb geen voorbeelden. Ik ben mezelf."

En daarna: "Scott McNealy."

Ze noemt ook John Chambers van Cisco, wereldmarktleider in het bouwen van netwerken voor Internet. "Dat is een van mijn beste vrienden." John Chambers, die vorige week in Davos, bij het World Economic Forum, tijd had voor een interview van achteneenhalve minuut met deze krant en daarin zei dat Nederland van heel Europa met Engeland samen het meest vooruitstrevend is in Internet. Maar hij had toen wel net een halfuur met Annemarie Jorritsma van Economische Zaken zitten praten. Die heeft bij hem een bestelling geplaatst van zeventig miljoen gulden.

Sinds haar verhuizing naar Los Altos, bij Palo Alto, woont Fiorina vlak bij Chambers in de buurt, één straat verderop, met haar man en haar drie hondjes, in net zo'n huis met onbelemmerd uitzicht over de Pacific als hij heeft.

Vóór de afspraak van afgelopen donderdag laat ze een videoband van bijna een uur bezorgen waarop ze het publiek van Comdex, de grootste Amerikaanse IT-show, toespreekt over de Internettoekomst van haar bedrijf. Mochten er onder de lezers van dit verhaal nog filosofen of historici zijn die op zoek zijn naar voorbeelden van een klassiek betoog - neem deze presentatie.

Carly Fiorina komt het podium op - zonder papier, zonder zichtbare microfoon, slank en blond in een zwart, strak gesneden Armani-pak, en ze begint met een opsomming van alle nadelen van Internet, rustig en ernstig.

Het is óók een hype, zegt ze. Veel mensen kunnen er niet mee werken. Veel ondernemingen gaan erdoor ten onder. Het kan de wereld distant, cold, alien maken.

Dat zijn de eerste vijf minuten.

Maar dan.

Dan zegt ze: "Internet kan ook warm zijn, intiem, persoonlijk, nuttig." En: "De verandering van Hewlett-Packard gaat niet over technologie. Die gaat over cultuur. Een cultuur die gebaseerd is op drie pijlers."

Radicale ideeën, inventiviteit, synthese en balans.

Alles wordt Internet, zegt ze. Alles gaat met elkaar communiceren. Dingen met dingen, dingen met mensen, mensen met mensen, mensen met dingen. "En dan gaat het niet om wat er technisch mogelijk is", zegt ze, "Het gaat erom" - handen wijd, gezicht recht naar het publiek: "hoe mensen, hoe wíj" - handen naar haar lichaam - "het willen hebben".

De tweede generatie Internet is er voor óns, zegt ze. En Hewlett- Packard gaat voor die tweede generatie Internet de infrastructuur, de service en de applicaties leveren. Thinking of Internet is thinking of HP. Dat zijn de volgende veertig minuten.

De video eindigt met het nieuwe reclamefilmpje van Hewlett-Packard, met opnames van de houten garage waarin eenenzestig jaar geleden Bill Hewlett en David Packard hun eerste meet- en testinstrumenten uitvonden. Reinventing our roots. Maar tegen die tijd is al volstrekt duidelijk waarom klanten, pers en analisten zo onder de indruk raken van deze supersaleswoman, zoals de baas van concurrent Oracle haar noemt.

Ze acteert perfect.

En ze acteert zichzelf.

Hier past het verhaal, deze keer uit de Seattle Post- Intelligencer, van de niet bij name genoemde topman van een volwassen Internetonderneming met wie Fiorina en haar softwaremanager een keer uit eten gingen. De man had zo'n rothumeur dat het gesprek de eerste tien minuten ondraaglijk was. Maar toen begon Fiorina op hem in te praten. Twee uur later schudden ze elkaar de hand. Deal. "Hij at uit haar hand", zei de softwaremanager.

Ze begon bij Hewlett-Packard zoals elke nieuwe CEO begint. Ze verzamelde de top executives van de onderneming in een luxe vakantieoord en vertelde ze wat haar plannen waren.

"Je moet precies weten wat je wilt", zegt Fiorina.

Ze gaf iedereen een andere functie en ze haalde uit de marketingafdeling een nieuwe man voor alle e-activiteiten. Die heeft ze nu honderdvijftig miljoen dollar gegeven om in beginnende Internetondernemingen te steken. Dat wil zeggen: die krijgen computers en software van Hewlett- Packard in ruil voor aandelen. Dat kan heel goed uitpakken als zo'n startup over een tijdje succesvol naar de beurs gaat en klant van Hewlett-Packard blijft. Maar de concurrentie noemt het liever: uit wanhoop gratis spullen weggeven. "Je moet risico's durven nemen", zegt Fiorina.

Ze ging de laboratoria in om naar goede ideeën te zoeken en ze ontdekte een plan om met Swatch samen een Internethorloge te maken. Het plan was bijna dood. "Verloren", zoals Fiorina zegt, "in de complexiteit van alledag". Maar dat horloge is er nu, ze heeft er zelf één om haar pols.

"Dat is ook mijn rol", zegt ze. "Me gedragen als een venture capitalist. Uit de duizenden ideeën die er zijn de goeie kiezen en ze razendsnel naar de markt brengen." En niet bang zijn als iets mislukt.

Het lijkt zo simpel en dat is het ook: het gaat om persoonlijkheid. Met de leiders in de nieuwe economie is het als met de nieuwe economie zelf: de wetten blijven hetzelfde, maar de omstandigheden zijn veranderd.

Leiders moeten nog steeds zeggen: die kant uit. Ze zijn alleen niet meer de baas van een tanker, maar van een hele vloot.

Dus moeten ze agressief zijn, maar ook aardig. Ze moeten overwicht hebben, maar ook charme. Ze moeten gewoon een prettig mens zijn.

Denkt ze nou nooit: ik ben Carly, ik heb een graad in de filosofie en de geschiedenis van de Middeleeuwen, en nu sta ik hier? "Dat denk ik heel vaak", zegt ze. "Maar als ik terugkijk, denk ik ook dat mijn hele leven een voorbereiding hierop is geweest."

Haar vader was een hoogleraar in de rechten, hij sleepte zijn gezin de hele wereld over. Carly Fiorina zat op vijf verschillende middelbare scholen. " Daardoor kan ik me snel aan nieuwe omstandigheden aanpassen."

Haar moeder liet haar op haar vierde al Frans leren. "Van haar heb ik mijn fascinatie voor andere mensen - hoe ze denken, hoe ze leven, wat ze voelen." Ze koos op haar achttiende voor de oude Grieken omdat ze, zegt ze, ambitieus was. "Ik moest er een nieuwe taal voor leren, met een ander schrift en totaal andere regels." Ze was in die tijd het meest onder de indruk van het werk van Aristoteles, omdat ze bij hem een "complete manier van communiceren" vond. " Cerebraal, complex, maar ook heel emotioneel, door de muzikaliteit van de taal. "

En: "Ik zag door hem dat er wezenlijk geen verschillen zijn tussen mensen nu en mensen toen. We worden door dezelfde ideeën geleid."

Welke ideeën?

"Wat ik er vooral van heb overgehouden is dat concepten belangrijk zijn. Je moet weten wat je wilt en dat moet je terugbrengen tot de kern."

Ze heeft aan haar eerste studie ook een meer praktische vaardigheid overgehouden, zegt ze. "Ik moest in een bepaalde periode elke week een boek lezen, de ene week Maimonides, de volgende week Thomas van Aquino, tamelijk heavy. En dan moest je die boeken samenvatten. Van duizend pagina's ging je naar twintig, naar vijf en uiteindelijke naar twee pagina's - en daar stond dan als het goed was de essentie in. Dat is een mentaal proces, een discipline die me nog dagelijks van pas komt. Er is zo ontzettend veel informatie, je kunt je hele leven spenderen aan het bestuderen van feiten. Maar ondertussen mis je je kansen. Ik denk altijd: what is the difference here? Ik ben heel goed in zaken terugbrengen tot de kern. Ik zeg niet dat ik het altijd goed heb. Maar hoe je er komt, dat weet ik."

Aan welke filosofen denkt ze nu nog het vaakst?

"Als ik echt eerlijk moet zijn, dan zeg ik: Sartre. Sartre en Hegel. Sartre omdat ik ervan overtuigd ben dat ieder individu, iedere organisatie, iedere leider altijd een keuze heeft. Winnen en succes hebben is een keuze. Sommige mensen zien de keuze niet, maar hij is er altijd. En ik zeg Hegel, omdat alles in het leven uiteindelijk gaat om het vinden van de synthese en de balans. Leiderschap is de kunst van het vinden van die balans. De balans tussen beschermen en vernietigen, van het goede uit het verleden koesteren en het nieuwe uitvinden, van intelligentie en compassie."

Intelligentie, empathie en passie. Dat is, zegt ze, haar eigen kern. Carleton (Carly) Fiorina, geboren in 1955, werd op 17 juli 1999 president en executive officer van Hewlett-Packard. Ze is de opvolgster van Lewis E. Platt. Vóór Hewlett-Packard werkte ze bijna twintig jaar bij het telecombedrijf AT&T en bij Lucent, de mobiele netwerkbouwer die van AT&T werd afgesplitst en in 1996 naar de beurs ging. Fiorina, president van Lucent, leidde die beursgang, een van de grootste in de geschiedenis. Lucent vertienvoudigde daarna in een jaar tijd in beurswaarde.

Fiorina heeft een bachelor's degree in middeleeuwse geschiedenis en filosofie van Stanford University, een master's degree in bedrijfskunde van de University of Maryland en een master of science degree van Massachusetts Institute of Technology.

Fiorina zit in de board of directors van onder andere PowerUp, een samenwerkingsverband van bedrijfsleven, overheid en non-profit organisaties dat achtergestelde kinderen wil helpen om hun toegang tot technologie te vergroten.