NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Vijandig bod slaagt zelden

Vrijdag won Vodafone in Europa, gisteren Pfizer in de Verenigde Staten. Vijandige overnames zijn populair in de internationale bedrijfsarena. Toch mislukken de meeste.

Door onze redacteur MENNO TAMMINGA

ROTTERDAM, 8 FEBR. Is de beer los in het internationale bedrijfsleven? Vijandige overnames, die worden ondernomen tegen de zin van de directie van het "doelwit", zijn opeens aan de orde van de dag.

Vrijdag gaven de directie en de commissarissen van het Duitse industrie- en telefoonconglomeraat Mannesmann hun verzet op tegen het vijandige bod van ruim 400 miljard gulden van het mobiele-telefoonbedrijf Vodafone AirTouch. Gisteren besloot farmaciebedrijf Warner Lambert zijn afgesproken fusie met American Home Products af te blazen en in te gaan op het hogere, maar vijandige bod ter waarde van 200 miljard gulden van concurrent Pfizer. En maandag aanstaande loopt de slag om de Britse National Westminster Bank af: twee belagers hebben, allebei tegen de zin van Natwest, miljardenbiedingen gedaan. Zelfs in het Japanse bedrijfsleven, toonbeeld van consensus, is een vijandig buitenlands bod genoteerd.

Twee van de bovengenoemde overnames zijn records: de grootste vijandige overname ooit (Vodafone) en de grootste Amerikaanse (Pfizer). En dan betaalt Pfizer ook nog eens een recordbedrag aan American Home Products om de eerdere fusieafspraken te ontbinden: bijna 4 miljard gulden.

In het door fusie- en overnames verhitte hedendaags kapitalisme is de vijandige overname wel de overtreffende trap. Vijandige biedingen komen weinig voor, maar door hun zeldzaamheid en het agressieve karakter trekken zij aandacht. De naamgeving zegt genoeg: tegenstanders spreken graag van vijandige overnames, voorstanders gebruiken bij voorkeur de term betwiste overnames. Bij een betwist bod doet een koper rechtstreeks een beroep op de aandeelhouders van het bedrijf dat hij wil overnemen. De beleggers van het doelwit moeten maar kiezen, zo is de redenering, en ze moeten de directie, die doorgaans de leidende rol speelt bij fusie- en overnamebesprekingen, maar negeren.

De zinderende onzekerheden in het bedrijfsleven (Internet, de vorming van een Europese markt, mondialisering van afzet en investeringen) en de hoge aandelenkoersen hebben een stroom fusies en overnames zonder weerga uitgelokt, zeggen zakenbankiers. Adviesbureau KPMG telde vorig jaar internationale fusies en overnames voor een recordbedrag van 1.800 miljard gulden. Naarmate de hitte stijgt, neemt de druk op bedrijven toe om bij te komen of bij te blijven. Gedrag wordt macho, instrumenten worden controversiëler.

Vijandige overnames verdeelden jarenlang beleggers en managers. Sommige banken, zoals de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs en de ABN, weigerden in de jaren tachtig nog plechtig bieders bij vijandige overnames te adviseren. Tien jaar later zijn de tijden veranderd, de provisies hoger (2 miljard gulden bij de slag om Mannesmann) en de mores losser. ABN Amro lanceerde twee jaar geleden zelf een bod op de Belgische Generale Bank, dat door iedereen behalve de directies van ABN Amro en Generale Bank als vijandig werd beschouwd. Politici en vakbonden blijven wel huiverig. De Duitse bondskanselier Schröder zei gisteren naar aanleiding van het bod op Mannesmann een commissie van deskundigen te gaan benoemen. Zij moeten voorstellen doen of extra wetgeving nodig is.

Het succes van Vodafone en Pfizer suggereert dat vijandige overnames een grote kans van slagen hebben. Toch zijn het uitzonderingen. De Amerikaanse financiële informatieleverancier Thomson concludeerde eind vorig jaar dat " maar" 16 procent van de Amerikaanse vijandige overnames in de jaren negentig was geslaagd. Bijna de helft van de belaagde ondernemingen wordt overgenomen door een andere bieder, die al dan niet op uitnodiging van de directie een vriendelijk bod uitbrengt. De rest blijft zelfstandig.

De Nederlandse ervaringen ondersteunen deze uitkomsten. Bij de meest spraakmakende vijandige overname in de jaren tachtig, toen uitgever Elsevier de kleinere concurrent Kluwer wilde opkopen, ging Kluwer een fusie aan met Wolters Samsom. De afgelopen jaren is de trend niet anders: Flexovit en vastgoedfonds Breevast vonden zelf bevriende bieders. Gucci redde vorig jaar zijn zelfstandigheid.

Teken van de snelheid des tijds: een zich voortslepend wetsvoorstel om in Nederland meer transparante regels voor vijandige overname in te voeren zijn inmiddels achterhaald door de komst van een Europese richtlijn.