NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Voor de Afghaanse Talibaan is de kaping van de Boeing 727 van Ariana zorgelijker dan die van de Indiase Airbus rond kerstmis. Het ziet ernaar uit dat hun eigen oppositie achter de kaping zit.

Door onze correspondent ROB SCHOOF

NEW DELHI, 7 FEBR. De landing van het gekaapte toestel van Ariana Afghan Airlines vannochtend vroeg op de luchthaven Stansted bij Londen vormde op zich een zeer ironische ontwikkeling. Ariana kreeg eind vorig jaar een internationaal vliegverbod opgelegd, onderdeel van de internationale sancties die werden uitgeroepen om de in het grootste deel van Afghanistan regerende Talibaan te straffen voor hun vermeende steun aan internationale islamitische terreurgroepen.

Niets typeert beter hoe de betrekkingen tussen de Talibaan en de rest van de wereld ervoor staan. De radicaal-islamitische beweging heeft met vrijwel niemand relaties - diplomatiek of anderszins - en is ook na vier jaar regeren nog vrijwel nergens welkom. Als resultaat van twee kapingen - de eerste rond kerstmis 1999 - hebben de Talibaan nu meer contacten met de buitenwereld dan zij gewend zijn. Hoewel het verleden van ruim twintig jaar oorlog en burgeroorlogen anders doet vermoeden, heeft Afghanistan nauwelijks ervaring met kapingen. Het toestel van Indian Airlines dat vlak voor kerstmis werd gekaapt en uiteindelijk landde in de Afghaanse stad Kandahar, was de eerste kaping waarmee het land werd geconfronteerd. De kaping leverde een korte, maar unieke dialoog op tussen de Talibaan-leiders en een 'echte' bewindsman, de Indiase minister van Buitenlandse Zaken Jaswant Singh. Of de Talibaan nu ook toegang krijgen tot Tony Blair valt nog te bezien.

Dat de kapers van het Afghaanse toestel wellicht zijn aangemoedigd door de afloop daarvan - India liet op oudejaarsdag drie Pakistaanse moslim- extremisten vrij in ruil voor de passagiers - is niet uit te sluiten. Vaststaat dat de tweede 'Afghaanse' kaping in zes weken tijd de Talibaan-leiding in Kandahar nog meer zorgen zal baren dan de actie tegen de Indiase Airbus. Die kaping werd uitgevoerd door moslim- extremisten uit de omstreden deelstaat Kashmir. Daar hebben de Talibaan geen directe belangen, al beschuldigt India hen er vrijwel dagelijks van dat zij de opleiding van islamitische militanten in Afghaanse kampen, onder andere van de vermeende meesterterrorist Osama bin Laden, toestaan, zo niet steunen. Bij de kaping van het Afghaanse toestel staat er veel meer op het spel: de passagiers zijn louter Afghanen, en de kapers zijn deze keer tegenstanders van de Talibaan. Een etmaal nadat de Boeing 727 van Ariana Airlines werd gekaapt in het Afghaanse luchtruim, is er nog geen zekerheid over de identiteit van de kapers. Maar gezien de eis die gisteravond werd bekendgemaakt via een Afghaans persbureau in Pakistan, lijkt het duidelijk dat de kapers betrokken zijn bij de oppositie die vecht tegen het Talibaan-bewind. Volgens dit persbureau eisen de kapers onder andere de vrijlating van Ismail Khan, een oude held van de mujahedeen, het Afghaanse verzet tegen het Sovjet-leger in de jaren tachtig. Ismail Khan was gouverneur van de belangrijke westelijke provincie Herat toen de Talibaan-milities in 1994 hun snelle militaire opmars door het zuiden en westen van Afghanistan begonnen, en vluchtte naar Iran toen Herat in handen van de Talibaan viel. In 1997 namen de Talibaan hem gevangen toen de voormalige 'Emir van Westelijk Afghanistan', zoals Ismail Khan werd genoemd, voor een geheime missie naar Afghanistan was teruggekeerd.

Ismail Khan is één van de leiders van de oppositiegroep die zich formeerde na het bliksemoffensief van de Talibaan. De alliantie wordt geleid door Burhanuddin Rabbani, de president die in 1996 werd verdreven, maar wiens kabinet door de Verenigde Naties en de Westerse wereld nog steeds wordt erkend als wettige regering van Afghanistan. De Talibaan worden slechts erkend door Pakistan, Saoedi- Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.

Desondanks heeft de 'Noordelijke Alliantie' niet veel invloed meer op het dagelijks leven in Afghanistan; de Talibaan-milities controleren negentig procent van het land. De rest, waaronder de strategisch belangrijke Panjshir Vallei ten noorden van de hoofdstad Kabul, wordt gecontroleerd door oud-minister van Defensie Ahmed Shah Massoud - net als Rabbani een etnische Tadzjiek en de laatst-overgebleven Afghaanse krijgsheer in de strijd tegen de Talibaan. Zijn tijdelijke bondgenoot Abdul Rashid Dostum verdween eerder van het toneel en leeft buiten Afghanistan, net als veel andere lokale krijgsheren die werden verdreven door de Talibaan.

Vrijlating van de populaire Ismail Khan zou een zware slag zijn voor de Talibaan, omdat Khan zou kunnen proberen in het noorden en westen van Afghanistan een nieuw front te openen tegen de Talibaan, mogelijk met steun van Iran en Rusland, beide felle tegenstanders van de Talibaan. De laatste jaren hebben de Talibaan zich alleen hoeven concentreren op generaal Massoud en de strijd in het noordoosten van het land. De Talibaan lijken dan ook niet van plan toe te geven op de eis van de kapers Khan vrij te laten. In plaats daarvan riep de Talibaan-minister voor de Luchtvaart, Mullah Manzoor, de Britse regering vanochtend op het Ariana-toestel te bestormen en de passagiers te bevrijden. Maar - officieel - luistert de Britse regering niet naar leden van het Talibaan-bewind en afgezien daarvan lijken de Britten weinig baat te hebben bij een actie die grote risico's met zich meebrengt.

( a d v e r t e n t i e s )