NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Stiekeme trots

De grote Belastingherziening 2001 is erdoor. Maar bij de bewindslieden van Financiën, Zalm en Vermeend, gaan de benen nog niet op tafel. Zij denken al aan een nieuwe ronde met verdere belasting- verlaging. Ook hebben ze plannen voor aanpassing van successierechten en over- drachtsbelasting. Trots en tevreden zijn ze wel en vooral op de vermogensrendements- heffing, die internationaal gezien uniek is. "De markt voor beleggersproducten gaat zich aanpassen aan ons."

Door Egbert Kalse en Kees van der Malen

Nederland heeft een nieuw exportproduct: de vermogensrendementsheffing. En minister Gerrit Zalm (Financiën) gaat het in Europa aan de man brengen. "Mijn collega's in andere landen zeggen tegen me: 'da's een lekkere belasting'. Ze vinden het mooi hoor", aldus Zalm.

Het is de dag van de stemming over de Belastingherziening 2001, en de VVD'er Zalm zit met zijn staatssecretaris Willem Vermeend op zijn werkkamer. Nog enkele uren en dan zal de Kamer haar definitieve jawoord geven aan de grootste stelselherziening in de belastingen sinds 1964. Zenuwachtig zijn ze niet, de beide heren. Steun van de coalitie is al sinds het regeerakkoord van 1998 zeker. En de oppositie? Ach die oppositie.

Zalm: "Ik zou het betreuren als ze tegen zouden stemmen, daarmee lijkt het alsof je zegt dat je het huidige stelsel beter vindt. Het is ook wel een beetje een makkelijke tegenstem. GroenLinks is het ook eens met ons als we zeggen dat het oude stelsel op apegapen ligt. Ze stemmen tegen omdat ze weten dat de wet toch wel wordt aangenomen."

Zalm is het meest enthousiast over de introductie van de zogenoemde vermogensrendementsheffing. Deze heffing bepaalt dat iedereen die zijn vermogen boven de 37.500 belegt daarover 1,2 procent belasting moet betalen. Zalm en Vermeend gaan ervan uit dat je tegenwoordig redelijk risicoloos vier procent rendement moet kunnen halen over dat vermogen, en belasten dat met 30 procent, ergo: een belasting van 1,2 procent over het vermogen.

Zalm: "Over tien jaar hebben we nog steeds die vermogensrendementsheffing. Sterker nog, ook landen om ons heen hebben dan een dergelijke heffing op vermogen, schat ik. Het is makkelijker uit te voeren dan een winstbelasting."

Willem Vermeend, PvdA's 'fiscale wizzkid' en de feitelijke architect van de hele herziening en dus ook van de internationaal gezien unieke heffing, hangt bij Zalms enthousiaste pleidooi wat achterover, de armen strak over elkaar. Het is publiek geheim dat de PvdA'er vanuit het rechtvaardigheidsbeginsel liever een vermogenswinstbelasting had geïntroduceerd: belasting heffen over het vermogen dat mensen daadwerkelijk hebben gemaakt. Maar Vermeend is een realist, zo blijkt. "Zo'n vermogenswinstbelasting lijkt op papier heel leuk en rechtvaardig, maar het is een schijnrechtvaardigheid, vatbaar voor trucs, voor uitstel. Als hij technisch sluitend zou kunnen zijn, krijg je als overheid meer geld binnen dan met deze oplossing. Maar hij is niet technisch sluitend te krijgen, dus hoeven we er niet eens over te discussiëren", aldus de staatssecretaris.

Zalm gooit nog wat olie op het vuur. "Ik vind de rendementsheffing intrinsiek goed, omdat hij niet gedragsverstorend werkt. Het is vanuit de economische politiek een ideale belasting, juist omdat wij als overheid niets met het feitelijke rendement te maken hebben."

Vermeend: "En je voorkomt schommelingen in je inkomsten. Wij pakken ieder jaar een behoorlijk bedrag over het vermogen, ongeacht wat de beurs doet. Daar kun je goed op begroten, en daar gaat het om."

Stiekem zijn ze toch allebei wel trots op de vermogensrendementsheffing, hun internationale buitenbeentje. Vermeend, glunderend: "De beleggersproducten die in 2001 op de markt komen, hebben allemaal als bodem die vier procent rendement van ons. Ze kunnen niet anders, de markt gaat zich aanpassen aan ons." En Zalm: "Ik hoorde laatst een spotje van Robeco. Die zeiden: Met die wetgeving van Vermeend kun je fiscaal toch niet knoeien, dus kom nu maar bij ons beleggen. Dat is toch aardige reclame voor onze plannen."

Ze zijn tevreden met hun herziening, zoveel is duidelijk. Toch zijn er nog wel een paar netelige onderwerpen. Het motto van de herziening luidde immers grondslagverbreding, ofwel: 'weg met alle aftrekposten'. Maar aan de hypotheken heeft niemand zich durven wagen. Ook de successierechten en de overdrachtsbelasting staan nog gewoon in de boeken.

Hoe zit dat, die heiligverklaring van een aantal aftrekposten?

Zalm:"Die hypotheekrente, daar hebben we een duidelijke afspraak over gemaakt in het regeerakkoord. Die stond dus buiten discussie. En die successierechten, die dateren uit een oude periode, dat is nu eenmaal historisch zo gegroeid. Als over de hele linie de tarieven omlaag gaan, wat nu gebeurt, en de successierechten blijven hoog, dan wordt dat snel als onbillijk ervaren. Dat is wel een punt waar we nog naar moeten kijken. Net als de overdrachtsbelasting bij de verkoop van een huis trouwens. Maar als we daar nu wat aan hadden willen doen, dan hadden we de vijf miljard lastenverlichting voor dit plan helemaal in het verlagen van de overdrachtsbelasting kunnen steken en de rest van de operatie kunnen schrappen. Dan moet je je afvragen: is dat het meest urgente probleem? Die afweging hebben we gemaakt."

Vermeend: "Wat de successierechten betreft, daar wordt aan gewerkt. In het regeerakkoord staat dat ook daar een herziening zal komen. Begin maart krijg ik van de commissie-Moltmaker, die ik daarvoor heb ingesteld, rapport uitgebracht. Dan gaan Gerrit en ik er weer over praten, maken een concept en dan ga ik vervolgens met de Kamer brainstormen."

En gaan de tarieven dan omlaag?

Vermeend: "Ik zeg niks."

Wat valt er de komende jaren op fiscaal gebied nog meer te verwachten? Komt er een vlak-tax, één uniform tarief voor alle inkomensgroepen?

Zalm: "Dat is moeilijk. Willem is daar wat somberder over dan ik, maar we vinden het een leuke uitdaging om te kijken hoe ver we komen. En we gaan zeker kijken of we in een tweede herziening, een tweede ronde, de tarieven nog wat verder kunnen aanpassen. Maar dat gaat niet meer onder Paars II gebeuren."

Vermeend: "Ik heb de Kamer voorgesteld: laten we eerst eens een opzetje maken en er dan eens over brainstormen. Maar ik zeg altijd: tarieven blaffen wel, maar ze bijten niet. Het gaat meer om de grondslag van je belastingen dan om het tarief. En die grondslag is duidelijk breder geworden, met veel minder aftrekposten dan voorheen. Dat is winst."

Zalm: "We zijn nu redelijk concurrerend, alleen moet je in beweging blijven om die positie niet te verliezen."

Vermeend: "Stilstaan is achteruitgaan. Internationaal gezien liggen we nu op kop. Geen enkel Europees land heeft zo'n herziening als wij hebben."

Zalm: "We willen niet in het peloton zitten, maar vooraan blijven rijden, nummer één zijn. Alhoewel, Luxemburg verslaan is lastig. Maar dan toch wel nummer twee."

De eensgezindheid waarmee u het plan presenteert, doet vermoeden dat er politiek geen enkel verschil meer is tussen een PvdA'er en een VVD'er.

Zalm: "Dat lijkt zo."

Vermeend: "Was het maar waar. Het geheim zit hem in politiek management. Ik maak een concept en praat dat met Gerrit samen door. Dan weten we al van elkaar: mijn fractie wil deze kant op, die van jou een andere kant. Uiteindelijk, na uren praten, trekken we toch één lijn, daar gaan we dan samen voor. Die brengen we naar het kabinet, en vervolgens naar de Kamer."

Zalm: "Je moet ook kijken tot waar je wilt gaan. Niet keer op keer voor jezelf het onderste uit de kan willen halen. Je moet de largesse hebben om ook op belangrijke punten te zeggen: laat maar. En op andere punten houd je juist wel weer vast aan je eigen standpunt. Dat werkt perfect zolang het binnen de grenzen van het systeem gebeurt."

Uw spanning zit dus meer in de contacten met de fracties dan onderling?

Zalm: "Willem heeft in de Kamer gezeten, die is daar veel handiger in dan ik."

Vermeend: "Dat overleg met de Kamer kost veel tijd, ik praat continu met iedereen. Coalitie, maar ook oppositie."

Zalm: "Hij kan mensen overtuigen."

Vermeend: "Maar je kunt ze nu eenmaal nooit helemaal tegemoet komen."

Bent u niet bang voor het Melkert-syndroom? In 2002 blijkt wellicht dat niet iedereen in evengrote mate profiteert van de herziening als u nu schetst?

Zalm: "Absoluut niet."

Vermeend: "Het ziet er gewoon goed uit. Maar we gaan geen risico's lopen. Een commissie is al aan het kijken waar zich eventueel problemen zouden kunnen voordoen. Hun belangrijkste vraag is: hoe ziet het loonstrookje er straks uit. En ik ga intussen ook nog wat simulaties doen. Ik wil het precies weten, ik wil geen enkel risico lopen."

Zalm: "Willem gaat het voor alle 16 miljoen Nederlanders even narekenen."

Vermeend: "Ik laat steekproeven doen."

Zalm: "Mijn zoon werkt tegenwoordig op zaterdag bij de Albert Heijn. Die houdt netto meer over dan dat-ie bruto verdient."

Vermeend: "Dan mag-ie ook in mijn steekproef. Ik weet wat ze in 2000 moeten betalen, en in 1999 en dat zet ik af tegen de nieuwe sitiatie, Ik wil precies weten hoe de loonstrookjes van 2001 eruit zien."

Met de Belastingherziening zit uw grootste taak erop. Hoe nu verder met u?

Vermeend: "Ik ga me eerst met het fiscale ondernemerspakket en de Internet-economie bemoeien. En daarna lijkt Volksgezondheid me aantrekkelijk. Ik ben een doener en hét departement waar de komende jaren veel te doen zal zijn is Volksgezondheid. Ik wil nóg een keer een groot plan uitvoeren, bij Volksgezondheid kan dat, daar liggen de uitgaven voor de komende tijd. Het lijkt me prachtig daar plannen uit te denken en aan de slag te gaan. Net zo'n plan als dit, waarin alles samenkomt. Dat is een uitdaging."

Zalm: "Ik heb nog wel eventjes werk hier. De discussie over het overschot op de begroting kan nog wel eens hoog oplopen. Het is altijd lastig: of je hebt pijn omdat je tegenvallers moet verdelen, of je hebt meevallers en dan moet je de luxe verdelen. Om daar een beetje doorheen te manoeuvreren zodat iedereen het naar zijn zin heeft, dat is nog een aardige uitdaging. Ik heb dus nog wel wat werk te verzetten, en niet met de benen op tafel, dat verzeker ik u."

Dossier Belastingplan 2001 via www.nrc.nl/DenHaag

( a d v e r t e n t i e s )