NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Twee religieuze feesten vielen dit weekeinde samen in Kosovo; Serviërs vierden orthodoxe kerst, Albanezen vierden het einde van de Ramadan. Beide groepen hadden er problemen mee.

Door onze correspondent YAËL VINCKX

GRACANICA, 10 JAN. Het koor bibbert door de kerst-mis heen. Het vriest in de kerk van Gracanica, voor de Serviërs de heiligste plaats in Kosovo, en wolken damp stijgen uit de monden van de koorleden. Buiten stampen de Servische inwoners van Gracanica hun voeten warm; tenslotte deelt de priester het brood en de wijn pas over twee uur uit. Maar de koorleden staan er al vanaf vijf uur vanochtend, vanaf het begin van de eerste mis. Het is 7 januari, kerstmis voor de orthodox gelovigen. De Juliaanse kalender heeft het bepaald. De Ramadan, vastenmaand voor islamitische gelovigen,loopt tegelijkertijd ten einde. De samenloop van religieuze feesten is een toeval; orthodox kerst staat vast, maar het eind van de Ramadan valt ieder jaar op een andere datum. De achtergebleven Serviërs in Kosovo vieren het feest gelaten, onder strenge veiligheidsmaatregelen van de multinationale vredesmacht KFOR. De Servische jongen Slavisa uit Gracanica, de plaats waar het belangrijkste klooster van de Servisch orthodoxe kerk in Kosovo staat, zegt: "We vieren kerstmis dit jaar, hm, anders." Hoe anders? Hij antwoordt geïrriteerd: "Gewoon, nders", en wijst op de Zweedse militair die bij de ingang van de ommuurde kerk van Gracanica de wacht houdt. Op de doorgaande weg staan zwaarbewapende soldaten naast hun tanks en houden auto's aan met daarin voornamelijk Albanese Kosovaren. Regelmatig vinden de soldaten een wapen in zo'n wagen.

In het noordelijk gelegen stadje Mitrovica, sinds de komst van KFOR in juni gescheiden in een Servisch en een Albanees deel, gaan de Serviërs vandaag in bussen naar hun kerk, die in het Albanese deel van de stad ligt. Het konvooi wordt begeleid door KFOR-soldaten. In omgekeerde richting zullen de soldaten morgen een konvooi met Albanezen begeleiden, op weg naar de islamitische begraafplaats in het Servische deel van Mitrovica. Tijdens de bayram, zoals het feest aan het einde van de Ramadan heet (in het Arabisch heet het eid al-fitr, suikerfeest), moeten de doden nu eenmaal bezocht worden.

De bayram begint dit jaar officieel een dag later dan orthodox kerst, maar alleen een kniesoor let daar op. Enkele uren na de kerst-mis in Gracanica stroomt in de Kosovaarse hoofdstad Pristina een van de moskeeën leeg. Oude mannen lopen naar buiten, leggen ter begroeting de hand op het hart of zoenen elkaar uitbundig op de wangen. De koffiehuizen lopen vol - de bayram is begonnen.

Verderop toetert muziek uit een verlichte tent. Binnen hokken Albanese jongens en meisjes samen en op de haastig in elkaar getimmerde bar staan flessen bier en wijn te wachten. De jonge Sefer constateert: "De bayram begint morgen, het feest begint vandaag." In zijn hand heeft hij een fles bier, in zijn andere hand een Albanees vriendinnetje. "De bayram is dit jaar bijzonder. We vieren het einde van de Ramadan voor het eerst in een bevrijd Kosovo." Een vastenmaand die ten einde loopt in een Kosovo zonder, of vrijwel zonder Serviërs. De verhoudingen zijn in Kosovo in één jaar zeer drastisch gewijzigd.

KFOR heeft nauwelijks extra maatregelen genomen, zegt een woordvoerder. "We verwachten geen problemen." Bij de viering van de Albanese onafhankelijkheid, eind november, deden die problemen zich wel voor. Toen werd een Servische man in Pristina op straat doodgeschoten en werden zijn twee vrouwelijke metgezellen afgetuigd. Een menigte feestvierende Albanezen keek toe.

Wellicht helpt het weer deze keer mee. Het is ijzig koud in Pristina, het vriest tien graden, en niemand gaat voor lange tijd de straat op. De Kosovaren kleumen bij elkaar in hun keukens. Kleumen, want de internationale gemeenschap heeft na al die maanden de elektriciteitsvoorziening nog niet op orde. Gevolg: nauwelijks verwarming, licht, water en stroom voor de elektrische kookplaten die men hier gebruikt. "Ten tijde van de Serviërs werkte de verwarming tenminste. Toen waren zulke zaken beter geregeld", moppert een Albanees in de feesttent, waar een luidruchtige, stinkende generator voor licht en muziek zorgt. Het gebrek aan stroom heeft het orthodoxe kerstfeest en de bayram danig in de war geschopt. De moeder van Slavisa heeft met moeite het kerstdiner kunnen klaarmaken. "Het fruit leverde nog de minste problemen op", grapt Slavisa. "Maar het roosteren van varkensvlees en het maken van cesnica (een soort gebak met walnoten en honing, red.) was veel lastiger." Albanese vrouwen konden op hun beurt weer moeilijk baklava bereiden, gebak met dezelfde ingrediënten als de Servische cesnica. Het VN-bestuur in Kosovo, UNMIK, heeft tijdens de feestdagen laten weten de problemen met de elektriciteit 'zo snel mogelijk' te zullen verhelpen. Er zijn gesprekken met de Griekse autoriteiten over de import van Griekse elektriciteit en de eerste stroom-specialisten uit Griekenland moesten vandaag in Kosovo aankomen. Ondertussen daalt de temperatuur in snel tempo. En bij UNMIK durft niemand te voorspellen wanneer de verwarming nu ècht gaat draaien.

( a d v e r t e n t i e s )