NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In België is vanmorgen een procedure voor legalisering van illegalen en asielzoekers begonnen. Tegelijkertijd hebben de Belgische autoriteiten de grenscontroles hervat.

Door onze correspondent HANS BUDDINGH'

BRUSSEL, 10 JAN. In de hal van het gemeentehuis van de Brusselse gemeente Sint Gilles is de tekst 'Sans papiers info zonder papieren' opgeplakt. Tussen kwart over zeven en half tien vanmorgen hadden zich ruim honderdvijftig illegalen en asielzoekers gemeld voor een verzoek om legalisering, waarvoor ze van de Belgische overheid drie weken de tijd hebben gekregen. "Het zijn er toch wat minder dan ik had verwacht", zegt directeur burgerzaken François Berghmans die in de hal persoonlijk op de gang van zaken toeziet. Mogelijk melden zich alleen de kansrijken, al zijn de voorwaarden soepeler dan twee jaar geleden in Nederland.

Op tafels in de hal van het gemeentehuis ligt informatie in acht talen. Ook krijgen de vreemdelingen een lijst uitgereikt met telefoonnummers van particuliere organisaties die helpen bij het invullen van formulieren en het samenstellen van dossiers met bewijsmateriaal over het verblijf.

"Als ik word afgewezen, blijf ik toch", zegt een 31-jarige Albanees. Hij is een jaar in België, wat zijn kans op 'regularisatie' klein maakt. Een 33-jarige Chileense alleenstaande moeder heeft haar hele dossier al klaar. "Ik was al negen jaar in België als politiek vluchteling, maar verloor mijn verblijfsvergunning na een bezoek van negen maanden aan Chili." Ze is goed op de hoogte van de voorwaarden en denkt op sociale of humanitaire gronden in aanmerking te komen. Een 40- jarige Algerijnse asielzoeker, die net als de anderen liever anoniem blijft, is voorzichtiger. "Ik weet het niet, maar ik wil onder de huidige Algerijnse regering niet terug", zegt hij. Een ander komt informatie halen voor zijn vriend "omdat hij zelf niet durft".

In de Brusselse gemeente Sint Joost ten Node, waar meer buitenlanders wonen, hadden zich tegen elf uur vanmorgen zo'n 250 illegalen en asielzoekers gemeld, in de meer elitaire gemeente Ukkel slechts enkele tientallen.

Het is de tweede keer in 25 jaar dat België de mogelijkheid opent tot legalisering voor 'mensen zonder papieren'. Minister Antoine Duquesne (Binnenlandse Zaken) gaf eerder aan op "ten minste 10.000" aanvragen te rekenen, maar het kunnen er volgens hem ook veel meer worden. Duquesne schatte het aantal illegalen in België op 50.000 75.000. De paars-groene regering wilde de legaliseringsprocedure enkele maanden geleden bij Koninklijk Besluit invoeren, maar werd teruggefloten door de Raad van State die bepaalde dat een wet nodig was.

Terwijl asielzoekers en illegalen zich sinds vanmorgen bij gemeentehuizen in heel België melden, hebben de Belgische autoriteiten tijdelijk de controles aan de grenzen opnieuw ingevoerd. Weliswaar zijn dergelijke controles bij het Schengen-akkoord opgeheven, maar landen kunnen een beroep doen op bijzondere omstandigheden. Duquesne kondigde in het weekeinde aan dat enkele honderden rijkswachters, helikopters, speurhonden en speciale detectieapparatuur zullen worden ingezet. De controles zijn vanmorgen bij verschillende Nederlandse grensovergangen al na korte tijd gestaakt wegens de gevaarlijk situatie die ontstond door de dichte mist in Limburg en Brabant.

België vreest aanzuigende werking regularisatie

Minister Duquesne is beducht dat de 'regularisatie' een aanzuigende werking heeft. Personen die zonder geldige papieren België proberen binnen te komen, zullen dan ook direct worden teruggestuurd. Volgens Duquesne is de stroom vreemdelingen naar België vooral uit Oost-Europa en de voormalige Sovjet- republieken sneller toegenomen dan in omringende landen door activiteiten van netwerken voor mensensmokkel.

De legaliseringsprocedure zal volgens minister Duquesne gepaard gaan met een doortastender uitzettingsbeleid. Dit wordt in België ook als een politiek signaal gezien aan de eigen paars-groene coalitie. De liberalen en socialisten zijn veel terughoudender over versoepeling van het vreemdelingenbeleid dan de Vlaamse en Waalse groene partijen. Hulporganisties voerden hun pleidooien voor 'regularisatie' op nadat vorig jaar een jonge Nigeriaanse bij een uitzettingspoging door de politie door verstikking om het leven was gekomen. De affaire leidde onder de vorige regering tot het aftreden van de socialistische minister Louis Tobback (Binnenlandse Zaken).

Afgelopen zomer zorgde de collectieve uitzetting van 74 Slowaakse zigeuners tot commotie. Minister Duquesne besloot daarop een task force te vormen voor advisering over het vreemdelingenbeleid. Het politieke debat over het onderwerp is met het naderen van de gemeenteraadsverkiezingen later dit jaar verder opgelopen door het voornemen van de regering van de liberale premier Verhofstadt de naturalisatiewet te versoepelen. De Vlaamse christen-democraten, die steun weigerden aan de nu begonnen regularisatieprocedure, spreken vol afschuw van de 'snel-Belgwet'. "Als het om vreemdelingenbeleid gaat zijn de groenen (in de coalitie) de baas", zei CVP-fractieleider Luc van Peele dit weekeinde voor de televisie.

Voor legalisering komen alleen vreemdelingen in aanmerking die vóór 1 oktober 1999 'illegaal of met een onzeker verblijf' in België waren. Hun persoonlijke situatie moet aan een van vier wettelijke voorwaarden voldoen. De Belgische eisen zijn minder hard dan die de Nederlandse overheid twee jaar geleden rond de koppelingswet stelde, toen alleen illegalen een verblijfsvergunning kregen die minstens zes jaar achtereen en 200 dagen per jaar hadden gewerkt.

Het gaat in België om personen van wie de asielprocedure meer dan vier jaar duurt (drie jaar voor gezinnen met een leerplichtig kind), die wegens een 'ernstige politieke crisissituatie' of het niet uitreiken van vereiste documenten niet terugkunnen naar land van herkomst of van vorig verblijf, die ernstig ziek zijn, of die door 'duurzame sociale bindingen met België en humanitaire omstandigheden' niet terug kunnen. In dit laatste geval moet men minstens zes jaar in België hebben verbleven (vijf jaar bij een gezin met een leerplichtig kind) of moet er de laatste vijf jaar geen bevel tot vertrek zijn ontvangen. België stuurt in elk geval geen vluchtelingen terug naar Afghanistan, Sierra Leone en Angola.

Minister Duquesne sprak vorige week in een toelichting van "brede maar veeleisende criteria" en van een "eenmalige operatie". De Waals-liberale bewindsman onderstreept dat verkorting van de asielprocedure en actieve verwijdering van illegalen de twee andere "pijlers" moeten zijn van het beleid zijn. Duquesne noemde het belang van de openbare orde met een verwijzing naar de kleine criminaliteit en mafianetwerken voor onder meer mensensmokkel. Tegelijkertijd kunnen gelegaliseerden zich volgens hem "harmonieus" in de samenleving integreren.

De beoordeling van aanvragen is in handen van een onafhankelijke Commissie voor Regularisatie, bestaande uit een onderzoekssececretariaat en acht driekoppige 'kamers' (een (ex)-magistraat als voorzitter, een advocaat en een afgevaarigde van een erkende non-gouvernementele organisatie op het gebied van vluchtelingenwerk). Deze kamers, die de komende weken nog moeten worden bemand, buigen zich over twijfelgevallen.

Het onderzoekssecretariaat van de regularisatiecommissie kan bij 'gemakkelijke' dossiers zijn advies meteen doorsturen naar de minister, die zich volgens eigen zeggen zal conformeren "tenzij het om een schijnvertoning gaat." Maar dit laatste verwacht Duquesne niet, want de regering zal er volgens hem op toezien dat "integere en competente mensen" de commissie bemannen. Twaalfhonderd personen reageerden op overheidsadvertenties voor driehonderd uiteenlopende functies. Universitair en hoger geschoolden zullen, na een korte opleiding, ook worden ingezet om de achterstand van zo'n 25.000 asieldossiers weg te werken.

Volgens Duquesne is het aantal asielaanvragen in de eerste negen maanden van 1999 met bijna 75 procent gegroeid (drie maal het Europees gemiddelde). In heel 1998 meldden zich in België volgens de OESO 22.000 asielzoekers tegen 45.000 in Nederland. Volgens Duquesne is België door de trage procedure en het recht op een financiële uitkering aantrekkelijk voor asielzoekers. Daarom zal worden overgeschakeld van geldelijke naar materiële bijstand. Duquesne verklaarde in het parlement al dat het aantal gedwongen uitzettingen zal worden opgevoerd van één naar drie per dag, naast de tien vijftien illegalen en uitgeprocedeerden per dag die België vrijwillig verlaten.

( a d v e r t e n t i e s )