NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Restauratie Sixtijnse kapel klaar

Een groep 15de-eeuwse schilders werkte mee aan een serie wandschilderingen in de Sixtijnse kapel. Hun fresco's zijn schoongemaakt en gerestaureerd. Nu de steigers weg zijn wedijveren ze met Michelangelo's fresco's op het plafond.

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER

Klik voor grote versie.

ROME, 13 DEC. Vroeger kreeg je gegarandeerd pijn in je nek in de Sixtijnse kapel in Rome. Bijna iedereen stond omhoog te turen naar de wereldberoemde fresco's van Michelangelo op het plafond. Maar nu hun restauratie is voltooid blijken de twaalf schitterende vijftiende- eeuwse panelen op de zijmuren te strijden met Michelangelo's werken om de aandacht van de bezoeker. Die muurschilderingen staan aan de bron van de Sixtijnse kapel, de plaats waar kardinalen in conclaaf bijeenkomen als ze een nieuwe paus moeten kiezen. Ze werden in 1481-82 in de recordtijd van zeven maanden gemaakt door een groep schilders die van paus Sixtus IV een collectief contract hadden gekregen om zijn nieuwe kapel te versieren. De opdracht ging naar Sandro Botticelli, Domenico Ghirlandaio, Perugino, en Cosimo Roselli, maar ook grote schilders als Luca Signorelli en Biagio di Antonio hebben meegewerkt aan dit prestigeproject. Hun schilderingen over het leven van Mozes (op de linkerwand) en het leven van Christus (rechts) zijn overvleugeld door de fresco's die Michelangolo tientallen jaren later maakte over de schepping (plafond) en het laatste oordeel (achterwand van de kapel). Zij kwamen ook achteraan in het grote restauratieproject van de kapel, dat twintig jaar heeft geduurd. Maar nu restaurateurs vijf jaar lang voorzichtig de dikke laag stof van deze werken hebben gehaald, de kleine gaten hebben hersteld die waren veroorzaakt door tegen de muren geplaatste ladders, en de waterschade door de vensters boven de fresco's hebben gecorrigeerd, schitteren die fresco's weer in al hun glorie. Zij blijken op zich al een bezoek aan de Sixtijnse kapel waard te zijn. De restauratie van de fresco's van Michelangelo heeft tien jaar geleden geleid tot felle wetenschappelijke debatten. De heldere kleuren vormden een grote verrassing en een aantal studies over deze grote renaissance- kunstenaar moest worden bijgesteld. Een herhaling van deze soms emotionele discussies valt niet te verwachten, want de ontdekkingen in deze laatste restauratiefase zijn wel interessant, maar niet opzienbarend. Zo blijkt Perugino op een van de werken zijn handtekening te hebben gezet. Ghirlandaio maakte een visuele ondertekening door een bijfiguur een guirlande om zijn hoofd te doen. De restaurateurs hebben ook een handtekening gevonden van de Frans-Vlaamse componist Josquin Desprez (ongeveer 1440-1521), die net als tientallen andere musici en koorleden een optreden in de Sixtijnse kapel heeft gebruikt om zijn naam op de muur te schrijven. Het is een van de weinige teruggevonden handtekeningen van deze componist. Een raadsel is nog de donkere figuur die op een van de panelen is ontdekt achter Mozes die van de berg afdaalt. In de bijbel staat niets over een metgezel. "We hebben geen idee wie die persoon moet voorstellen," zegt Arnold Nesselrath, die namens de Vaticaanse musea (waar de kapel onder valt) de restauratie heeft begeleid. Waarom er op vier verschillende schilderingen een witte hond staat is wel duidelijk: dat was de mascotte van de schilders die zeven maanden hebben samengewerkt in de kapel. De kosten van deze laatste restauratie, ruim drie miljard dollar, zijn gedragen door de stichting Patrons of the Art, waarin overwegend Amerikaanse kunstliefhebbers zitten. Net voor het begin van het jubeljaar zijn nu alle steigers verdwenen uit de Sixtijnse kapel. De restauratie van de fresco's op het plafond was in 1989 voltooid, die van Michelangelo's Laatste Oordeel in 1994. De Vaticaanse musea onderstrepen dat de nieuwe klimaatbeheersingsapparatuur effectieve bescherming biedt voor de fresco's tegen stof, vochtigheid en temperatuurschommelingen. De combinatie van de fresco's op de zijmuren en Michelangelo's werken maakt een visueel college mogelijk in de kapel over de overgang van de late gotiek naar de hoog-renaissance. De hervonden kleurenkracht van de vijftiende-eeuwse fresco's vormt wel een contrast met Michelangelo's scheppingsverhalen op het plafond. "Je kan goed zien dat Michelangelo met het type blauw dat hij gebruikte in het Laatste Oordeel, het kleurenschema uitwerkte van de fresco's op de zijmuren," zegt Nesselrath. "Op het plafond wordt veel meer een contrast zichtbaar."

( a d v e r t e n t i e s )