NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Peter R. de Vries wil van allemaal de beste zijn

Peter R. de Vries wilde meer zijn dan verslaggever. Met relaties in de onderwereld, een groot publiek en uitgekiende présence transformeerde hij zichzelf tot de speurneus van de beeldbuis. 'In justitie hebben wij geen vertrouwen meer', zeggen slachtoffers. Liever De Vries dan een advocaat.

Door Steven Derix

Erkenning heeft hij niet nodig. "Het klinkt misschien arrogant, maar ik zou niet weten van wie. Ik heb gewerkt bij de Telegraaf en het Algemeen Dagblad, de twee grootste kranten van Nederland. Ik heb in de tijdschriftenwereld mijn sporen verdiend. Ik heb boeken geschreven, waarvan drie in hun genre klassiekers zijn geworden. Ik heb een tv-programma dat mijn eigen naam draagt." Meer dan twintig jaar houdt Peter R. de Vries zich nu met de misdaad bezig. In die tijd werden de boeven steeds professioneler, groeide de maatschappelijke belangstelling voor criminaliteit en werd misdaadverslaggeving een tak van sport die niet langer uitsluitend wordt beoefend door Telegraaf, Aktueel en Panorama. Peter R. de Vries wil de best ingevoerde misdaadverslaggever van allemaal zijn. En meer. Door zijn tv-programma Peter R. de Vries, misdaadverslaggever op SBS 6 (1,5 miljoen kijkers) is hij de status van journalist ontstegen. "In justitie hebben wij geen enkel vertrouwen meer", zei Ferry Vaatstra twee maanden geleden tijdens een persconferentie in Kollum. "De familie Vaatstra hoopt dat Peter R. de Vries de moord op Marianne kan oplossen." De Vries profileerde zich als laatste hoop voor slachtoffers.

Hij onderzoekt, ontmaskert, klaagt aan en verdedigt, zo zegt hij zelf. Slachtoffers van misdrijven en nabestaanden melden zich en masse bij de redactie in Hilversum. Advocaat Hans Anker vertegenwoordigt de belangen van de familie Vaatstra. Maar liever nog hadden de Vaatstra's Peter de Vries aan hun zijde gehad tijdens de gesprekken met het OM, vertelt Anker. "De Vries bijt zich vast in de zaken die justitie laat liggen. Dat doet het goed bij de mensen." Jaap de Ruijter de Wildt, vader van de in 1997 vermoorde Anne, wilde aanvankelijk niets met De Vries te maken hebben. Toen het politie-onderzoek definitief dood leek te lopen, ging hij om. "Het programma van Peter R. de Vries heeft een enorm bereik. Alleen al naar aanleiding van de eerste uitzending zijn tientallen tips binnengekomen."

Als je vaak op de televisie komt, word je vanzelf een bekende Nederlander, zegt De Vries. Toch is zijn transformatie van journalist tot nationale 'superspeurder' niet alleen de verdienste van De Vries. Regisseur Marco Kamphuis heeft er een grote hand in gehad. "Peter is geen natuurlijke presentator. Daar heb ik ook geen behoefte aan. Ik wil laten zien hoe hij als journalist aan het werk is. 'Mee-metjes', noemen we dat. Zo wordt de kijker de uitzending ingetrokken." De zeven redacteuren die het programma Peter R. de Vries, misdaadverslaggever telt, komen nauwelijks in beeld. Bewust, zegt Kamphuis. "Ik schrijf alles aan Peter toe. Dat is bewuste simplificatie voor de kijker. En je ziet dat het werkt."

Televisie stelt nu eenmaal bijzondere eisen, stelt de Vries. Tijdens de eerste uitzending met de verborgen camera, de 'ontmaskering' van een sigarettensmokkelbende, zagen we hem vanuit een commandobusje de operatie leiden ("alle units nú er op af"). Dat was achteraf opgenomen, geeft De Vries nu toe. "Tijdens de actie konden we niet filmen in de bus." Toch gaat de verpakking niet ten koste van de inhoud, vindt De Vries. "Als het gaat om de betrokkenen zelf, wordt er geen beeld gemanipuleerd. Daarop staat de doodstraf op de redactie." De kritiek dat hij slachtoffers en nabestaanden voor zijn uitzending misbruikt, bestrijdt hij. "Dat zou terecht zijn als ik het laat bij één programma. Maar als er nieuwe ontwikkelingen zijn, kom ik steeds op een zaak terug. Bel de mensen zelf maar."

De 'R.' in Peter R. de Vries staat voor relaties, zegt hij zelf altijd. Relaties met de advocatuur bijvoorbeeld. Afgelopen zondag maakte De Vries in een feestelijke uitzending bekend dat Gerard Spong voor de vijfde keer op rij door zijn collega's was gekozen tot advocaat van het jaar. Niet alle advocaten doen mee aan de verkiezing. Maar voor de strafpleiters "pur sang" is een plaats in de top-10 van De Vries belangrijk, zegt advocaat Jan Boone. "Als ik weer in de top-10 sta, word ik de volgende dag meteen gebeld." De dagelijkse contacten zijn prozaïscher, zegt strafadvocaat F. Staehle. "De Vries belt me regelmatig of ik nog iets heb. En als ik iets wil weten, bel ik hem." Meer nog staat de 'R.' voor relaties met criminelen. In 1984 begon Telegraaf-verslaggever De Vries de Heineken-ontvoerder Cor van Hout en zijn handlangers als "een schaduw" te volgen. Van het hotel ten noorden van Parijs waar ze werden vastgehouden, tot hun overplaatsing naar het Frans-Caraïbische eiland Saint Martin konden ze De Vries zien opduiken.

Peter R. de Vries wist het vertrouwen van de Heineken-ontvoerders te winnen en schreef er twee boeken over. Het laatste, geschreven vanuit het perspectief van ontvoerder Cor van Hout, maakte De Vries populair bij bepaalde criminelen, zegt strafadvocaat F. Staehle. "De Vries schreef wel lekker over de ontvoerders, vond men in het circuit."

Het aangaan van nauwe betrekkingen met topcriminelen heeft ook een keerzijde. Volgens Parool-verslaggever Bart Middelburg is dat het inleveren van de journalistieke onafhankelijkheid. In een paginagroot artikel over de 'public relations' van de in 1991 doodgeschoten drugskoning Klaas Bruinsma constateerde Middelburg dat De Vries deel had uitgemaakt van de "journalistieke coterie" van de 'Dominee'. Hoewel De Vries Bruinsma verschillende malen had ontmoet, had hij nooit over hem geschreven, zo stelde Middelburg vast. Bovendien zou De Vries "hand- en spandiensten" hebben verricht voor zijn "goede vriend" Max Moszkowicz, die namens Bruinsma een kort geding tegen het Parool had aangespannen.

De Vries is er niet de man naar om zoiets te slikken. Zijn journalistieke integriteit was aangetast, zo stelde zijn advocaat en Max' zoon Bram Moszkowicz in een aangespannen bodemprocedure. Maar het Amsterdamse gerechtshof beoordeelde in 1993 de publicatie van Middelburg als niet onrechtmatig. Volgens het hof bestond er tussen Bruinsma en de Vries wel degelijk een " wederzijdse profijtelijke relatie". Nu zegt De Vries: "Contacten met criminelen hoort bij mijn werkwijze. Dat heb ik toen niet kunnen uitleggen. Maar ik weet heel goed waar de grens ligt." Het bewijs volgens hem: "Ook de Hakkelaar, de Zwarte Cobra en Etienne U. ken ik persoonlijk. Toch heb ik kritische uitzendingen over hen gemaakt." Ook oud-medewerkers bestrijden dat De Vries in zijn contacten met Bruinsma en andere topcriminelen ooit te ver is gegaan. "Dat is nou juist iets waar je hem niet van kunt beschuldigen", zegt Aktueel-verslaggever Henk Strootman. " De Vries is heel principieel."

Het boek over de Heineken-ontvoerders werd in 1987 publieke doorbraak van Peter R. de Vries. Niet tot genoegen van zijn werkgever, de Telegraaf. "De redactie was niet blij dat Peter primeurs had opgespaard voor zijn boek", vertelt Telegraaf-verslaggever John van den Heuvel. "Nog jaren daarna weigerden redacteuren de naam De Vries überhaupt in de krant te noemen." De Vries werd hoofdredacteur van weekblad Aktueel. Ook daar ging hij, in 1991, weg met onenigheid. Volgens Aktueel-verslaggever Henk Strootman wilde uitgever Audax niet meewerken aan de pogingen van De Vries om het blad om te vormen tot een serieus tijdschrift. "Bloot hoort nou eenmaal bij de formule van Aktueel. " De Vries werd 'adviseur' van Nederlands' eerste misdaadprogramma, Crime Time, dat werd gepresenteerd door Tros-medewerker Jaap Jongbloed. Ook werkte hij voor de opvolger van het programma, Deadline. In 1994 kwam John de Mol met het voorstel voor een eigen misdaadprogramma voor De Vries. bij RTL 4. In 1998 verhuisde het programma naar SBS 6.

Zijn fanatisme is een karaktertrek van de hele familie, zegt broer Wouter junior de Vries, docent economie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. "We zijn allemaal goed terecht gekomen." Het maakt niet uit wat je doet, als je het maar goed doet, was het motto van hun vader. Peter R. de Vries: "Als je thuis kwam met een acht op je rapport, liet hij je weten dat je broer een negen had."

De top is bereikt, zegt De Vries. "Ik ben 43. Als ik nu zou stoppen, heb ik meer bereikt dan negen van de tien journalisten." Toch blijft hij gevoelig voor kritiek. Volgens Erwin Otten, oud-redacteur van zijn programma, kun je een "dik boek" samenstellen van de ingezonden brieven die De Vries in zijn leven heeft verstuurd. Otten: "Als iemand iets over hem zegt, klimt hij meteen in de pen, nog steeds. Laat ze toch, denk ik dan. Maar hij kan niet tegen het dédain van de 'zogenaamde' kwaliteitsmedia." De Vries vindt zelf dat hij heel goed tegen kritiek kan. "Maar als de informatie niet klopt, wat buitengewoon vaak het geval is, dan sla ik terug. Als er veel over je geschreven wordt, merk hoe buitengewoon onzorgvuldig de Nederlandse pers is. Het klopt gewoon allemaal niet."

"Op de redactie noemen ze hem de agent", zegt Erwin Otten. "Sidderen en beven, echt waar. Ik ben ook bang voor hem geweest." Peter R. de Vries heeft de feiten altijd op een rijtje. "Niemand" die harder en gedisciplineerder werkt dan hij. Roken: doet hij niet. Drinken: nauwelijks. Iedere ochtend: voor dag en dauw eruit om eerst de sportschool te bezoeken. "Ik kan dingen gewoon niet half doen", zegt hij zelf. Zijn motto op de redactie: "Jongens, een beetje netheid kost geen tijd." Als niet alles piekfijn in orde is, zegt Erwin Otten, "gaat hij tekeer als een stier". 'Gedreven'. Dat is het woord dat het eerste opkomt bij de mensen die hem kennen. "Bij mij hoefde je echt niet meer aan te komen met die Puttense moordzaak", zegt Erwin Otten. "Maar Peter blijft hameren op de onschuld van de twee mannen die zijn veroordeeld. Het maakte hem niets uit of iemand naar de uitzendingen kijkt." Tot voor kort was het voor politie en Justitie not done met Peter R. de Vries, misdaadverslaggever, samen te werken. "Officieren van justitie werd ontraden om in het programma van De Vries te verschijnen", zegt advocaat en hoogleraar Theo de Roos. "Maar hij heeft zich bij hen binnengevochten."

Politie en Justitie kunnen inmiddels niet langer om hem heen. De Groningse politie onderzoekt hoe De Vries zou kunnen helpen bij het oplossen bij de moord op Anne de Ruijter de Wildt. Begin volgend jaar zendt hij een 'reconstructie' van de moord uit. Politiewoordvoerder Pieter Boomsma: " Uiteindelijk hebben Peter R. de Vries en wij hetzelfde belang."

Curriculum Vitae

De Vries, Peter Rudolf. Geboren op 14 november 1956 in Aalsmeer.