NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

COEN VAN ZWOL
Van het Srebrenica-trauma zijn we voorlopig nog niet af. Dat bleek vorige week weer uit de emotionele reacties op de première van A cry from the grave tijdens het documentaire-festival IDFA.

A cry from the grave is een uitstekende kroniek van de val van Srebrenica, met onthullende nieuwe beelden van een grauwende en snauwende generaal Mladic vlak voor zijn genocide. Maar Nederland gaat het niet om die 7.417 vermoorde moslims. Wat ons werkelijk aangrijpt, is dat glaasje wijn en die schemerlamp die Karremans van Mladic accepteerde. Dat Dutchbat braaf de bevelen van een psychopaat uitvoerde en terug in Zagreb met I will survive van de Hermes House Band hun bevrijding vierden. Oranje liet het afweten op een groot toernooi.

Inmiddels hebben de vrouwen van Srebrenica hun jaarlijkse excursie naar Nederland weer achter de rug. Dutchbat-tolk Hasan Nuhanovic voerde het woord. Geheel terecht stelt Hasan dat Dutchbat "over mijn lijk" hadden moeten zeggen toen Mladic voor de poort van Potocari stond om uitlevering van alle moslims te eisen. Maar in A cry from the grave zien we ook waarom de tolk zo boos is. Dutchbat zette op bevel van Mladic zijn hele familie uit het kamp. Van zijn vader, moeder en broer heeft Hasan niets meer gehoord, hijzelf kon zich met Dutchbat in veiligheid brengen.

"Ik had moeten protesteren, een geweer moeten pakken, wat dan ook", zegt Hasan in A cry from the grave. Maar er gebeurde iets vreemds: Hasan kon niet nadenken, gehoorzaamde schaapachtig en liet zijn familie naar de slachtbank leiden. Hij beging dus dezelfde zonde als Dutchbat en lijdt aan het schuldcomplex van overlevenden van concentratiekampen: ik leef omdat ik anderen heb laten sterven, ik ben dus schuldig aan hun dood.

Documentairemaker Leslie Woodhead heeft weinig waardering voor Dutchbat: hij noemde hun gedrag achteraf "imbeciel". Maar hij houdt wel zijn oog op de bal. Niet Karremans, Dutchbat of Hasan Nuhanovic hebben de mannen van Srebenica vermoord, Mladic heeft dat gedaan. Woodhead denkt dat de Serviërs na de val van Srebrenica begonnen met ongericht moorden. Toen ze eenmaal bloed hadden geproefd, besloten ze alle moslimmannen af te slachten. Dat lijkt me realistischer dan een zorgvuldig geplande holocaust, want zo gaan dingen niet op de Balkan. Daar lopen zaken uit de hand en zit men de volgende dag met de honderd lege flessen 'rakia' en een grasveld vol lijken.

In A cry from the grave zien we weer waarom generaal Mladic zo'n indruk maakte op zijn mannen. Een stierenek bij wie commanderen van nature komt: daar voelt een soldaat zich veilig bij. Ook zien we zijn psychopathische kant, als hij een Servische cameraman toesnauwt dat het moment is aangebroken om zich te wreken op de Turken. Zo zette Mladic in Srebrenica op eigen houtje eeuwen van onrecht tegen het Servische volk recht. Dutchbat stond erbij en keek ernaar. Dat is erg genoeg, maar niet iedereen heeft het lef van Joes Kloppenburg.

NPS.Doc: A cry from the grave, Ned.3, 20.16-22.00u.