NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

NU, Indonesië's grootste moslimorganisatie, heeft een nieuwe leider gekozen. Net zo belangrijk is dat NU een onafhankelijke, gematigde en tolerante koers blijft varen.

Door onze correspondent DIRK VLASBLOM

JAKARTA, 27 NOV. Nahdlatul Ulama (Ontwaken der Schriftgeleerden, NU), met naar schatting 38 miljoen aanhangers de grootste religieuze beweging van Indonesië en tevens de grootste moslimorganisatie ter wereld, heeft gisteren, tot besluit van zijn 30ste Muktamar (congres), een nieuwe leiding gekozen. Deze week trad Abdurrahman Wahid, alias Gus Dur, na vijftien jaar af als voorzitter van het uitvoerend orgaan van de NU, omdat hij vorige maand werd gekozen tot staatshoofd. De muktamar die deze week bijeenkwam in de pesantren (islamitisch internaat) Lirboyo, in het Oost-Javaanse stadje Kediri, zette ook de beleidslijnen uit voor de jaren 1999-2004, een periode waarin de NU dichter bij het vuur van de macht zit dan ooit tevoren. De NU, Wahids thuisbasis en ongetwijfeld ook zijn springplank naar het hoogste ambt, gaat het nieuwe millennium in onder leiding van drs. Kiai Haji Hasyim Muzadi, voormalig voorzitter van de NU in Oost-Java. Kiai is de titel van een schriftgeleerde met een eigen school en haji mag zich een ieder noemen die ten minste eenmaal de bedevaart naar Mekka heeft gemaakt. Muzadi geldt als geleerd, als een ervaren bestuurder, een begenadigd spreker met gevoel voor humor en - niet in de laatste plaats - als een vertrouweling van zijn voorganger Wahid. Hij werd al voor de aanvang van de 30ste Muktamar als favoriet besschouwd, want hij kon rekenen op de stemmen uit Oost-Java, de bakermat van de NU en bovendien de provincie met het grootste aantal leden. Muzadi dankte God voor het vertrouwen van de afgevaardigden en beloofde dat hij in het nieuwe uitvoerende orgaan een evenredige plaats zal inruimen voor NU-leden van buiten Java. Hoewel de NU een lange traditie heeft van democratische besluitvorming, lijkt ook deze eerbiedwaardige organisatie van soennitische schriftgeleerden en hun leerlingen (santri) aangestoken door het vuur van de reformasi, de democratiseringsbeweging in Indonesië. Nooit eerder is de strijd om het voorzitterschap van NU zo heftig en openlijk uitgevochten als deze keer. Aanhangers van de vier mannen die meedongen naar het hoogste uitvoerende ambt binnen NU voerden enthousiast campagne, waarbij er wel eens werd gezondigd tegen de omgangsvormen binnen de organisatie. Zo hingen er deze week in de bomen rond het congrescentrum vlugschriften met teksten als "Kies de kandidaat die nog nooit een kerk heeft betreden en die niet heeft geflirt met de shi'ah" (de grootste niet- soennitische geloofsrichting binnen de islam met een zwaartepunt in Irak en Iran). Eén van de kandidaten, Said Aqiel Siradj, die gisteren als tweede eindigde na Muzadi, geldt als een kenner - zij het niet als aanhanger - van de shi'ietische islam en Gus Dur onderhield ook als NU-voorzitter warme contacten met niet-islamitische geloofsgemeenschappen. Menige ulama (schriftgeleerde) klaagde dat deze campagne-uitingen indruisen tegen het tolerante klimaat binnen de NU.

Ten minste eenmaal tijdens de beraadslagingen moest de Banser, de geüniformeerde ordedienst van NU, met zachte drang ingrijpen toen boze afgevaardigden zich verdrongen rond de voorzitterstafel. Op dat moment was aan de orde of NU zou vasthouden aan de staatsfilosofie Pancasila als 'hoogste beginsel' van de sociaal-religieuze organisatie dan wel deze diende te vervangen door de islam. In 1984 omhelsde NU onder druk van hogerhand de Pancasila als 'azas' (beginsel), maar bleef ze in haar statuten vasthouden aan de islam als 'aqidah' (credo, religieuze grondslag). Dat compromis uit de dagen van het autoritaire Soeharto-bewind, dat ook de sociaal-politieke uitingen van de islam aan banden legde, werd door enkele afgevaardigden verworpen. Toch besloot een meerderheid vast te houden aan dit onderscheid tussen 'leidend beginsel' en 'religieuze grondslag'. Waarnemers zien in dit besluit een overwinning van de gematigden binnen NU, die van mening zijn dat het credo alleen voor intern gebruik is en de geloofsgemeenschap moreel bindt, maar geen externe norm is. De NU blijft niet-islamitische wegen naar een rechtvaardiger maatschappij en economische vooruitgang als even legitiem beschouwen.

Het organisatiecomité van de 30ste muktamar deed deze week een belangrijke uitspraak. De opvatting als zouden vrouwen zich moeten beperken tot huishoudelijke taken en het openbare leven aan mannen moeten overlaten, zou " onnatuurlijk" zijn. "Verdeling van taken op basis van geslacht is een cultuurpatroon dat dient te worden tegengegaan," aldus het comité. En de mening als zouden vrouwen niet in aanmerking komen voor leidende posities werd strijdig bevonden met hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen. Dat is in meer dan een opzicht waar. Sinds 26 oktober is een vrouwelijke santri uit het NU- milieu, dra. Khofifah Indar Parawansa, minister in het kabinet van Gus Dur. Tegelijkertijd sprak de muktamar uit dat het presidentschap van één van NU's beste zonen niet betekent dat de NU 'regeringspartij' is geworden. De organisatie nam zich in Kediri voor om ook machthebbers uit eigen kring kritisch te blijven volgen.

Zie ook:

Plannen Wahid wekken vertrouwen (26 november 1999)

( a d v e r t e n t i e s )