NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL
WASHINGTON, 27 NOV. Ieder jaar is Amerika voor één dag, of althans voor een halve, onherkenbaar veranderd. De straten zijn 's middags bijna uitgestorven, de winkels gaan vroeg dicht en massaal schaart men zich in familieverband om de eettafel.

Op die ene dag, Thanksgiving Day, eet het hele land hetzelfde: gebraden kalkoen met cranberry-saus, zoete aardappelen en een hartige vulling bereid van maisbrood, vlees, groenten, kruiden en boter. En veel van dat alles. En pompoentaart toe.

Met dat ritueel, op de vierde donderdag in november, zeggen Amerikanen dank voor alle zegeningen die hen het voorgaande jaar ten deel zijn gevallen. Dat is althans de gedachte achter het feest. Men vereenzelvigt zich met de Pilgrims, die in het najaar van 1621 de eerste Thanksgiving hielden om te vieren dat ze hun eerste jaar in de Nieuwe Wereld hadden overleefd. Ieder schoolkind leert over dat historische feestmaal, waarvoor ook een naburige groep indianen was uitgenodigd.

In de praktijk wordt de dankzegging wel eens overschaduwd door de overvloedige maaltijd. En de restanten van de kalkoen zijn nog maar amper afgekoeld, of men maakt zich al weer op om te zorgen dat er ook het volgende jaar weer veel moois zal zijn om dank voor te zeggen. Uren voor de zon opkwam, gooiden Amerikaanse shopping malls gisteren, de dag na Thanksgiving, hun deuren al weer open om de lange rijen popelende klanten toe te laten.

Dat Thanksgiving commercieel wordt uitgebuit als het begin van het seizoen voor de kerstinkopen, is overigens niets nieuws. In 1939 schoot president Roosevelt de middenstand te hulp toen het feest, dat traditioneel op de laatste donderdag van november werd gevierd, op 30 november viel. Dat liet voor de winkeliers, die nog zuchtten onder de gevolgen van de Grote Depressie, wel een erg korte periode tot de kerstdagen over. FDR was zo goed om af te kondigen dat de officiële feestdag voortaan op de vierde donderdag van de maand gevierd zou worden, in dat jaar op 23 november.

Abraham Lincoln had in 1863, midden in de Burgeroorlog, van Thanksgiving een officiële feestdag gemaakt. Het land had juist in die tijd behoefte aan saamhorigheid, en de gezamenlijke maaltijd van de Pilgrims en de indianen was het perfecte symbool.

Nog altijd bindt Turkey Day Amerikanen samen. Massaal reist men vele honderden kilometers om in familie- of vriendenkring van de traditionele kalkoen te kunnen genieten. De afgelopen dagen waren er ruim negentien miljoen Amerikanen onderweg. Tienduizend vrijwilligers, verspreid door het hele land, serveerden donderdag 62 ton kalkoen, 28 ton aardappelen en 41 ton vulling aan daklozen en armen.

Voor 'nieuwe Amerikanen' is het feest niet minder belangrijk. Het verhaal over de ontberingen die de Pilgrims in hun nieuwe vaderland moesten doorstaan, is voor veel recente immigranten heel herkenbaar. Ook in Amerikaanse gezinnen waar Chinees, Russisch of Spaans wordt gesproken, staat met Thanksgiving een kalkoen op tafel. "Natuurlijk", beaamde dezer dagen een Salvadoraanse die ruim tien jaar geleden illegaal het land binnenkwam. "We eten gevulde kalkoen, maar wel met een glas warme melk met vanille en rum, zoals we dat in El Salvador drinken."

Het idee om eens een Thanksgiving-maal te houden zonder kalkoen, ooit geopperd door deze journalist die het land toen wel heel slecht aanvoelde, stuit onder Amerikanen op totaal onbegrip. Over de smaak van een Thanksgiving-kalkoen valt namelijk niet te twisten, de vogel is ver verheven boven lekker of niet. De schrijver Jeffrey Steingarten, culinair criticus van het tijdschrift Vogue, stelde eens vast dat Amerikanen met Thanksgiving alleen kalkoen eten omdat hij een symbool is voor de begindagen van hun land, en niet omdat ze hem zo lekker vinden. "Eetbare symbolen zijn zelden gastronomisch bevredigend", merkte hij terecht op.

Dat het witte vlees doorgaans weinig smaak heeft, doet dus niet ter zake. Evenmin als het feit dat de Pilgrims in 1621 naar alle waarschijnlijkheid helemaal geen kalkoen aten. De beestjes, die tegenwoordig al gauw tien kilo wegen, belichamen nu eenmaal de geest van dit Amerikaanse familiefeest, waarvan het ideaal het best verbeeld is in het beroemde schilderij Freedom from Want van Norman Rockwell. Daarop is een trotse grootmoeder te zien die een goud-glanzende kalkoen op tafel zet, terwijl grootvader klaar staat met het mes en de frisgewassen kinderen en kleinkinderen rond de tafel glunderen van de voorpret. Het schilderij, uit 1943, liet de Amerikaanse welvaart zien zonder de Puriteinse waarden te verloochenen - deze familie komt niets te kort, maar men drinkt water.

Die soberheid is in de loop der jaren wat op de achtergrond geraakt. De kalkoenen zijn zo groot, de bijgerechten zo talrijk, dat ijskasten in het hele land nog dagenlang uitpuilen van de restjes. En ook het respect voor de waardigheid van de kalkoen is niet meer wat hij was: het televisie-nieuws vertoonde dit jaar een kegelwedstrijd met diepvrieskalkoenen, die op een supermarktvloer uitstekend bleken te glijden.

( a d v e r t e n t i e s )