NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Eenzaam, eenzaam zwijn

Met een tuimeling uit het badkamerraam kwam vorige week een einde aan het leven van Duitslands meest succesvolle smartlappenzanger Rex Gildo. Hij was de muzikale galeislaaf van het naoorlogse Duitsland en het beste product van de wrede schlagerindustrie. "Alles gaat goed!"

Marcel Haenen

Foto RGB

Zeven, hooguit acht meter boven de grond bevindt zich het kantelraam van de badkamer. Terwijl de door zijn vaste vriend Dave Klingeberg (26) in allerijl opgeroepen hulpverleners de van binnen afgesloten deur forceren, zoekt schlagerzanger Rex Gildo een nooduitgang. "Alles gaat goed!" of zoiets, roept hij nog, opent het venster en springt naar beneden.

Het grasveld op de binnenplaats van het appartementencomplex in de Ottostrasse 19 in München is niet in staat de val te temperen. De 63-jarige Gildo breekt zijn schouderblad, een paar ribben en zijn heup. Zijn milt, longen, nieren en hart raken beschadigd en er ontstaan inwendige bloedingen. De zanger wordt in coma afgevoerd naar de universiteitskliniek van de Beierse hoofdstad.

Soms zijn er van die dagen die maar niet op gang willen komen. Zaterdag de 23ste oktober is er zo een. Gildo moet het twintigjarig jubileum opluisteren van het Wohnparadies in Bad Vilbel, bij Frankfurt. 'Hossa, wir feiern', heet de manifestatie, maar Gildo is er weinig feestelijk aan toe.

Klingeberg dringt er op aan dat Gildo zijn optreden afzegt. Omdat de artiest zich schminkt met viltstiften en op een gegeven moment eist dat er een telefoongesprek wordt geregeld met zijn overleden broer Siegerl, lijkt het Klingeberg naar eigen zeggen beter eerst bij een dokter langs te gaan.

Maar Gildo wil zingen. Als compromis wordt besloten in ieder geval de Autogrammstunde en het vraaggesprek na afloop te schrappen. Om 13 uur uur stipt opent Gildo zijn optreden met de kaskraker 'Fiesta Mexicana'. Hij transpireert veel, beweegt zich opvallend stram maar zingt - temidden van zo'n duizend mensen, ballonnen en voor de keukenafdeling - toch de geplande 45 minuten vol.

Daarna gaat het even iets beter. Gildo eet in het restaurant van de meubelboulevard een schnitzel met salade. Hij informeert bij de eigenaar over de mogelijkheden om zijn flat in München nieuw, iets moderner in te richten. Rond vijf uur is hij weer thuis in het appartement, waar een knallende ruzie met zijn vriend ontstaat. Klingeberg heeft verteld dat hij Gildo probeerde te overtuigen dat hij zich moest laten opnemen. Het twistgesprek eindigt in een tuimeling van een seconde. Floep. Precies drie dagen later - een kwartiertje voor middernacht - moeten de artsen hun poging opgeven om de comapatiënt te laten ontwaken. Rex Gildo is dood.

Fanclubs

Veertig jaar duurde de professionele carrière van Rex Gildo, artiestennaam van Ludwig Alexander Hirtreiter. Hij speelt in dertig speelfilms en groeit in de jaren zestig uit tot Duitslands meest succesvolle zanger. Zijn vrolijke, ongecompliceerde en vaak romantische levensliederen zijn de arbeidsvitaminen van het Wirtschaftswunder. Rex Gildo is de muzikale galeislaaf van het naoorlogse Duitsland.

De populariteit is niet te stuiten: in 1971 zijn er wereldwijd 289 fanclubs voor hem actief. Hij maakt zestig albums en verkoopt in totaal zo'n veertig miljoen grammofoonplaten.

Rex Gildo is ook de mooiste Duitse artiest. Gitzwart haar, Hans van Willigenburg-bruin gelaat, het gebit van een tandpasta-reclame en steeds onberispelijk gekleed. "Zo uit het ei gepeld", noemen ze dat in Beieren. De vrouwelijke fans werpen ondergoed op de bühne als Rex op onnavolgbare wijze zijn altijd in een strakke broek gestoken heupen de vrije loop laat.

"Hij was ontzettend ijdel", zegt Pierre Bertels die in de Benelux Gildo's optredens regelde. "Voor aanvang van elk optreden vroeg hij wel vijf keer: Pierre, ik zie er toch wel goed uit, he?"

"Als er ook maar een haar verkeerd lag dan kreeg je hem niet te zien", vertelt Annie Vanroose, voorzitster van de Belgische Gildo-fanclub in Deinze. En ook zijn collegazanger Denny Christian (43) schetst het legendarische uiterlijk van - 'Sexy Rexy' - Gildo. "Als je Rex zag dan was hij eigenlijk te mooi om aan te raken."

Maar zo'n tweehonderd schlagers later, aan het eind van de jaren zeventig komt onvermijdelijk de klad in de muzikale loopbaan. Gildo wordt een jaartje ouder. Dat hij vanaf de jaren zestig officieel als zijn geboortejaar 1939 opgeeft terwijl hij in 1936 ter wereld kwam, helpt nu ook niet meer. Na zijn veertigste levensjaar besteedt Gildo noodgedwongen meer tijd aan de inrichting van zijn beauty-case dan aan zijn platenkoffer.

Schlagerzangers moeten het ook steeds meer afleggen tegen nieuwe muziek. De jeugd dweept inmiddels met de Neue Welle. Ruigere muziek van ruigere artiesten.

Flessen witte wijn

Maar er blijft een markt voor Gildo en de zijnen. Bijvoorbeeld in Nederland waar Harrie Thomas ieder jaar in september, in Kerkrade, het twee dagen durende Schlagerfestival organiseert.

In de goede tijd - dit jaar ging het festival voor het eerst niet door - zijn de in totaal 4.500 kaarten voor dit evenement al maanden van tevoren uitverkocht. De TROS zendt het uit op tv. Dat de ongeveer twintig artiesten bijna ieder jaar dezelfde zijn, die ook iedere keer weer bijna dezelfde drie liedjes zingen, deert niet. Integendeel, de toeschouwers zouden niets anders willen.

Vijfentwintig keer is Rex Gildo op het Schlagerfestival te gast. Hij is de onbetwiste koning en 23 van de 25 keer is Rex Gildo de Finale Act. De zanger zingt de zaal aan stukken, vooral als hij de eerste vier woorden van zijn in 1972 uitgebrachte lied Fiesta Mexicana laat horen: 'Hossa, hossa, hossa, hossa'.

"Op een gegeven moment waren er wel artiesten die beter in aanmerking kwamen als finale act, maar Rex was z'n gevestigde waarde dat hij altijd mocht afsluiten", zegt Harrie Cremers (60), schlagerdeskundige en mediajournalist van het Limburgs Dagblad. "Zijn collega's vonden het ook prima. Rex was zo'n aardige man."

Zelfs een incident tijdens zijn optreden in Kerkrade vijf jaar geleden wordt hem vergeven. Rex Gildo valt bij opkomst van de trap. "Hij dronk toen al veel te veel. Hij zat in de kleedkamer met allemaal flessen witte wijn", zegt Annie Vanroose (49). Gildo deed overigens alsof er niets aan de hand was. "Hij bleef lachen en toen we informeerden hoe hij zich voelde na zijn val, zei hij: 'Ik viel expres'."

De neergang is dan definitief ingezet maar Rex Gildo wil van geen wijken weten. Ieder jaar treedt hij tussen de honderdvijftig en de tweehonderd keer op. De grote zalen tonen dan wel nauwelijks belangstelling, op bierfeesten en meubelboulevards vangt Gildo meestal nog zo'n tienduizend mark per optreden.

Toch zijn het vooral schandalen en veel minder artistieke hoogstandjes waarmee hij de kranten haalt. Een ruzie met zijn eigen hond, een boxer die Gildo bijt bij een schermutseling, wordt groot nieuws. In 1993 volgt een rechtszaak omdat de eigenaar van een wasseretteketen de gage terugvordert van Gildo. Hij zou tijdens het optreden op het bedrijfsfeest kachelzat zijn geweest.

Gildo verweert zich fel tegen deze aantijgingen. Voor zover hij tijdens optredens af en toe een ongecoördineerde indruk maakt, komt dat door medicijnengebruik. "Rex slikte pillen tegen de reuma", zegt ook manager Bertels.

Gildo werd het slachtoffer van vuilspuiterij van journalisten, vindt Anne Canters (64), voorzitster van de fanclub in Venlo die 25 "vaste leden" telt. Ze vertelt over een optreden waarbij Rex, voorafgaande aan de uitvoering, steeds bij haar was. "Hij heeft toen alleen Spa rood gedronken. En dan las ik achteraf dat hij stomdronken op de bühne stond. Hoe kan dat nou?"

Optredens moeten in die tijd een ware kwelling zijn geweest voor Rex Gildo. Het publiek aarzelde vaak niet om zich luidkeels te beklagen als het optreden in de feesttent niet naar wens verliep. Het kwam voor dat Gildo aan zijn haren werd getrokken omdat men wilde vaststellen wat er nu waar was van het hardnekkige gerucht dat Rex een pruik droeg.

De zanger beklaagt zich in interviews. Hij heeft het over een "Scheissgeschft". Evenmin kan hij het uitstaan dat het publiek bij een optreden dat een uur zal duren, al na een minuut 'hossa, hossa' begint te brullen om het lied 'Fiesta Mexicana' te eisen. "Die verarschen mich doch nur", zegt hij, ze houden me voor de gek.

Tegenover de krant Bild am Sonntag heeft een 22-jarige kennis van Rex, Eike Altenkrüger, het afgelopen weekeinde verteld hoe Gildo een paar uur voor de fatale sprong hem telefonisch aankondigde dat hij zelfmoord wilde plegen. "Hij zei: 'ik wil niet meer de clown spelen. Ze lachen me allemaal uit'. Hij had de buik vol, ook van dat lied Fiesta Mexicana. Er war völlig fertig."

De jukebox ontplofte.

De minibar

Duitsland eert zijn doden. Het is deze maandag 1 november Allerheiligen en in Schliersee, vijftig kilometer ten zuidoosten van München, haast de bevolking zich om twee uur 's middags massaal naar de kerk. Het gebedshuis ligt op het laagste punt van het dorp, bij het meer. In Alpenklederdracht lopen de mensen de heuvels af, in de zon, langs de dikke rode koeien en grote boerderijen.

Rex Gildo woonde hier een paar kilometer vandaan, in Bad Feilnbach, in een prachtige boerderij uit begin achttiende eeuw. "Ik was min of meer zijn buurman en zijn beste vriend", zegt collega Freddy Breck die hier een woning met geluidsstudio (AFB Musik und Showproduktion) heeft.

Breck zal het in wisselende bewoordingen keer op keer zeggen. "Eenzaam, eenzaam, ach, Rex was een eenzaam zwijn", zegt Breck. "Je zag hem hier ook nooit buiten. Hij sloop door zijn huis, bang dat iemand hem door het raam kon zien."

Ook Breck, artiestennaam van Gerhard Breker, is een schlagerkanon. Nummers als Rote Rosen en Überall auf der Welt bezorgden hem miljoenenverkopen: 31 gouden en 4 platina platen. En hoewel Breck nog steeds optreedt - hij kwam dit weekeinde terug van een tournee door Zuid-Afrika - timmert hij nu vooral aan de weg als producent.

"Ik ben 57 jaar en kan niet altijd schlagerzanger zijn", zegt de jeugdige, sterk op Cliff Richard lijkende Freddy Breck. "Je moet op tijd plaats maken voor de jongeren."

Hij heeft tot nu toe niet publiekelijk gereageerd op het tragische einde van zijn collega, maar na enige aandrang wil hij zich wel mengen in het in Duitsland opgelaaide debat over de wrede schlagerindustrie. Het weekblad Der Spiegel schrijft deze week over de onbarmhartigheid (Gnadenlosigkeit) van deze muziektak. De roem van de Duitse smartlappenzanger zou nog vluchtiger zijn dan die van andere artiesten.

Tegenover de krant Express klaagt collega en leeftijdgenoot Ted Herold over de schlagermarkt. Je moet eindeloos hetzelfde kunstje doen, op steeds deprimerender plekken optreden en de echte schlagerfans zijn intussen ouder dan je je als artiest voelt. "Dan word je op een nacht wakker in je hotel en dan besef je dat je beste vriend de minibar is."

De zaak-Gildo staat ook niet op zichzelf. De eveneens mateloos populaire schlagerzanger Roy Black (Schön ist es auf der Welt zu sein) werd in 1991 op 48-jarige leeftijd dood gevonden in een vissershut in Beieren. Hij had zich uit pure frustratie doodgedronken.

Breck herkent de tragiek. "Rex kon gewoon niet accepteren dat het voorbij was. Dat hij, de man die in de grootste zalen stond, nu op een kermis moest zingen, was gruwelijk."

Er is natuurlijk iets structureel mis met het artiestenbestaan. Je wordt met astronomische snelheid "de lucht ingeschoten". Je weet dat je een keer moet landen, maar hoe en wanneer vertelt niemand je. "En hoe hoger je stijgt, hoe dieper je valt."

Bij Rex Gildo kwam daar nog een extra probleem bij. Breck praat er aanvankelijk op fluistertoon over, maar spreekt allengs luider. Hij gaat staan als hij wil demonstreren hoe zangers als Rex en Freddy trillen voor een optreden en hij knijpt zijn gast in de knie om duidelijk te maken dat hij "dit vooral moet opschrijven". "Zet er maar bij dat Freddy het gezegd heeft."

"Rex is helemaal gemaakt door zijn ontdekker en manager Fred Mikley. Hij zei op een dag: neem zang- en dansles en dan maak ik je een ster. Rex kon niets en wist niets. Mikley vertelde hem wanneer hij naar bed moest, wat hij aan moest en hoe hij zich moest gedragen. Deze Bube (jongen, red.) moest braaf gehoorzamen.

"Rex kon ook niet echt met iemand praten. Hij kon wel zingen, maar niemand had hem leren articuleren. Hij was een gekooid dier. Het enige dat hij begreep was: als het licht aan gaat, roep ik hossa, hossa. Als het licht weer uitging, was hij hulpeloos."

Toch wilde Rex keer op keer het podium op. "Hij wilde het publiek als een vampier in zijn nek voelen." Veranderingen waren niet mogelijk. "Rex was een Plakat, een poster, een standbeeld dat er steeds hetzelfde moest uitzien." Hij kon trouwens ook niets anders. "Van een Volkswagen kun je geen Audi maken."

Zijn goede vriend Gildo was volgens Breck een marionet van zijn manager die Rex steeds met 'Onkel Fred' aansprak. Toen Mikley stierf in 1988 - hij woonde in het appartement waar Rex uit het raam sprong - verloor Gildo zijn kompas. "Als wereldkampioenen" hebben management en platenmaatschappijen volgens Breck aan Gildo verdiend. Hetgeen overigens niet betekent dat Gildo zelf armlastig was, zoals Der Spiegel suggereert. "Gildo had geld als water. Hij verdiende ook nog bij door het opkopen, renoveren en inrichten van oude boerderijen."

Blije artiesten

Het managen van artiesten kan ver gaan. Breck vertelt dat ook bij hem het management heeft geprobeerd te schwindelen met de leeftijd. Hij moest zijn geboortejaar verschuiven van 1942 naar 1947. De zanger weigerde. Gildo was plooibaarder. Naar alle waarschijnlijkheid op aandrang van zijn zakelijke adviseurs trouwde hij in 1975 met zijn nichtje Marion. Het leek de beste methode om te verbergen dat Gildo homoseksueel was.

"Hij dacht zelf dat homoseksualiteit een taboe was omdat hij van huis uit had meegekregen dat het vies was", zegt collega Christian. "De industrie legt dat ook op. Als in de jaren zeventig was uitgekomen dat Rex homofiel was, dan had hij in ieder geval in Duitsland, maar waarschijnlijk ook in Nederland, geen plaat meer verkocht."

Ook het huwelijk van Christian werd georganiseerd door het management. Festivaldirecteur Harrie Thomas regelde dat Christian in Nederland in het huwelijk trad. Dat is tot op de dag van vandaag een handige zet gebleken. Christian - grootste hit met de Marsupilami - is in Nederland mateloos populair. Van de negen miljoen verkochte platen werden er drie miljoen in Nederland verkocht.

Denny Christian is overigens aanmerkelijk nuchterder over de gevolgen van het steeds maar herhalen van dezelfde artistieke uiting. "Je moet juist blij zijn met een joekel van een hit. Ik word er niet gek van steeds dezelfde nummers te zingen. Je doet het toch steeds anders en het publiek is nooit hetzelfde."

Bij de platenmaatschappij waar Gildo laatstelijk onder contract stond, Koch International in München - marktleider op schlagergebied - zeggen ze het opgelaaide debat niet te begrijpen. "Wij zien juist alleen blije artiesten. Zangers die een nieuw contract sluiten of een gouden plaat in ontvangst nemen", zegt Sylvana Krieg. Het is de taak van de manager of zaakwaarnemer te waken voor het zielenheil van de artiest. Daar heeft een platenmaatschappij niets mee te maken, vertelt Krieg. "Wij maken zilverkleurige schijfjes."

In alle stilte is Rex Gildo inmiddels begraven. Vorige week vrijdagavond, in het donker, hebben weduwe Marion, de zus van Rex en zijn manager in het grootste geheim afscheid van hem genomen op het Ostfriedhof in München.

Het is een kolossaal kerkhof. Bij de hoofdingang staat een automaat waar je voor drie mark zes verschillende graflichtjes kunt trekken. Twee mannen zijn met een enorme stofzuiger bezig de herfst op te zuigen.

Rex Gildo ligt op veldje 122. Op de hoek, naast de familie Strobel. In het graf dat al jaren zijn eigendom is, werd in 1988 al eerder 'Onkel Fred' begraven. Er liggen zeven kransen, een enkele foto van een fan en er branden kaarsjes. Vooral bejaarden lopen deze doordeweekse ochtend af en aan en debatteren gemoedelijk over hoe het toch zo allemaal gekomen is.

Rex Gildo zal nog een keer van zich laten horen. Er verschijnt nog een plaat van hem. Op 10 november moet die in de winkel liggen. "Alle grootste hits uit de laatste veertig jaar zullen erop staan", belooft Sylvana Krieg. 'Onvergetelijk' heet de cd.

( a d v e r t e n t i e s )