NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Voor veel Tsjechen is de democratie een avontuur dat teleurstelt. Politici worden in beslag genomen door affaires terwijl de problemen van het land onaangeroerd blijven.

Door onze correspondent RENÉE POSTMA

PRAAG, 6 NOV. De Tsjechische minister president Milos Zeman mag graag een kwinkslag slaan. Zo grapte hij onlangs op officieel bezoek in Bratislava dat het met de Slowaakse democratie beter mag gaan, maar dat het Slowaakse bier "nog steeds niet te zuipen is". Hij raadde zijn Slowaakse gastheren aan een bepaalde biersoort alleen te gebruiken om hun "gebit mee schoon te maken".

De Slowaken, die juist alles in het werk hadden gesteld om het hoge bezoek uit de vroegere hoofdstad met de nodige égards te ontvangen, reageerden verbijsterd. De Tsjechen schaamden zich, maar zijn na anderhalf jaar niet anders meer gewend van hun 'spontane' premier.

De Tsjechische politiek belandde deze week op een nieuw dieptepunt toen een hoge functionaris openbaar maakte dat er in naam van de regering geprobeerd was hem om te kopen. Ook deze affaire begon met een losse flodder van de premier. Oud-minister van Buitenlandse Zaken Josef Zieleniec zou journalisten hebben omgekocht om gunstig over hem te schrijven, riep Zeman deze zomer op een onbewaakt moment. Een staaltje zwartmakerij dat niet ongewoon is in de Tsjechische politiek. Maar Zieleniec sloeg terug en eiste bewijzen. Geen probleem, zei de premier. Maar er kwam niets.

Intussen begon het te spoken op slot Stirín, het conferentiecentrum van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat enkele jaren geleden voor miljoenen guldens werd opgeknapt en sindsdien voornamelijk dienst doet als 'rusthuis' voor vermoeide ministers en andere hoge functionarissen. Václáv Hrubý, de beheerder van het slot, kreeg een telefoontje van één van Zemans adviseurs, Jaroslav Novotný, of hij even voor bewijsmateriaal wilde zorgen in de zaak-Zieleniec. Hij hoefde alleen maar een brief te verzinnen dat de oud-minister van Buitenlandse Zaken zestig journalisten had gefteerd in het lustslotje van de regering. Deed hij dat niet dan zou het financiële beheer van slot Stirín onder de loep worden genomen.

Deze week viel in de pers te lezen hoe Novotný de beheerder probeerde om te kopen. Hrubý bleek de telefoongesprekken te hebben opgenomen. Novotný zegt op de bandjes herhaaldelijk dat hij handelt in opdracht van ene Srba, topambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken, met medeweten van de minister zelf. Aan de echtheid van de bandjes twijfelt niemand. Novotný is inmiddels teruggetreden als adviseur van premier Zeman.

Een zaak waar het Tsjechische publiek nauwelijks meer van op kijkt. Een adviseur is geofferd, de ministers blijven zitten. De steun voor de minderheidsregering van Zeman is inmiddels gezakt van ruim 30 tot nauwelijks 12 procent, terwijl bijna 70 procent van de bevolking teleurgesteld zegt te zijn over de resultaten van tien jaar vrije markt en democratie. De politiek in de Tsjechische republiek is geheel in zichzelf verstrikt en de mineurstemming is groot.

De sociaal-democraten kwamen ruim een jaar geleden aan de macht omdat de kiezers na bijna acht jaar Václáv Klaus uitmondend in economische teruggang wel eens wat anders willen. Maar de kiezers krijgen niet wat ze wilden. De sociaal-democraten komen hun beloftes niet waar en de liberale populist Václáv Klaus blijft achter de schermen de machtigste man van de Tsjechische politiek door middel van het zogeheten 'oppositieverdrag'. De minderheidsregering van Zeman is met handen en voeten gebonden aan de gedoogsteun van de ODS (Democratische Burgerpartij) van Klaus. Wat in praktijk leidt tot verlamming van het parlement en een enorme achterstand in de wetgeving. Op 13 oktober van dit jaar kreeg de Tsjechische republiek van de Europese Commissie te horen dat toetreding van Tsjechië in gevaar zou kunnen komen als het land niet snel de benodigde wetten aanneemt. Premier Zeman beloofde zijn landgenoten snel met een actieplan te zullen komen. "Maar we zijn al bijna een maand verder", verzucht Ivan Gabal, één van de oprichters van 'Impuls 99', een onlangs in het leven geroepen beweging die zich ernstig zorgen maken over het democratisch proces in Tsjechië.

Intussen heeft Klaus ogenschijnlijk de zorg over de Europese toetreding overgenomen. Hij wil sinds een paar weken een brede regenboogcoalitie waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd met uitzondering van de communistische. Klaus wil naar eigen zeggen de huidige impasse doorbreken en de toetreding van zijn land tot de EU redden. "Maar dat klinkt wel heel erg merkwaardig uit de mond van de grootste Euroscepticus van het land", meent Gabal.

Volgens hem roert Klaus zich in de vaderlandse politiek om zijn eigen positie binnen de ODS veilig te stellen. Jiri Pehe, medeoprichter van 'Impuls 99' en oud-adviseur van president Havel, meent dat Klaus uit is op het presidentschap.

De kleine rechtse partijen weigeren zaken te doen met Klaus zolang hij nog halve afspraken heeft lopen met Zeman. Het publiek kan er geen touw meer aan vastknopen. De politieke stagnatie duurt voort, de stapel wetsvoorstellen die moet worden aangenomen, wordt met de dag hoger en de schandalen volgen elkaar in een bijna voorspelbaar tempo op.

( a d v e r t e n t i e s )