NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DANA LINSSEN
Wie nu Michael Powells Peeping Tom (1960) bekijkt, in het kader van Cinema 2000 in Nederland heruitgebracht en onder meer te zien in het Filmmuseum, kan zich moeilijk voorstellen dat die inmiddels klassieke gluurdersfilm destijds zó controversieel werd gevonden dat hij het voortijdige einde betekende van Powells filmcarrière.

De Britse regisseur werd vooral bekend met de regie van flamboyant vormgegeven filmdrama's, die hij in samenwerking met scenarioschrijver Emeric Pressburger produceerde. De excentrieke stijl en het sprookjesachtige kleurgebruik van The Red Shoes (1948) en The Tales of Hoffman (1951), zijn nu nog even betoverend als toen, al zijn hun melodramatische verhalen tegenwoordig alleen nog meeslepend voor de liefhebbers van een snik en een traan. Ook aan Black Narcissus (1947), misschien wel Powells beroemdste film, is inmiddels veel verouderd. Het conflict tussen de Anglicaanse nonnen die in het Himalayagebergte een missiepost willen inrichten en de als ongetemde wilden voorgestelde plaatselijke bevolking; de vele onuitgesproken seksuele subplots - de hedendaagse kijker kan zich er niet echt meer mee indentificeren. Tegenwoordig zijn de enige nonnen die we nog in films te zien krijgen swingende Whoopie Goldbergs die het habijt als vermomming aantrekken. Hoe vaak horen we nog een vrouwelijke hoofdpersoon dreigen dat ze het klooster ingaat? In ieder geval niet meer om de toeschouwer een brok in z'n keel te bezorgen.

Het is haast niet meer voorstelbaar dat de redenen van Moeder Overste Deborah Kerr om in te treden (die natuurlijk alles met mannen en tragische liefdes te maken hebben) eind jaren veertig voor de Amerikaanse markt nog zó blasfemisch werden geacht dat ze eruit werden gesneden. En zo is er heel wat om je over te verbazen in deze film. Maar dat geldt ook voor de schitterende dansante orchestraties van het verhaal en de vernietigende passies die Powell en Pressburger choreografeerden. Powell had groot gelijk toen hij besloot om de film geheel in een Engelse studio te draaien, want de luchten zijn blauwer dan ze in het Himalayagebergte ooit hadden kunnen zijn, de habijten van de nonnen zijn wasmiddelreclamewit en de kostuums van de bergbewoners ingekleurd met een vers set kleurpotloden. Cameraman Jack Cardiff en artdirector Alfred Junge zagen hun inspanningen dan ook terecht met een Oscar bekroond.

Uiteindelijk lopen de spanningen tussen de nonnen zo hoog op, dat je als toeschouwer wel heel stoïcijns moet zijn, wil de film je niet raken. De voortdurende wind op de bergtop waar het klooster is gebouwd bezorgt de nonnen aanvallen van razernij, achterdocht of irrationeeel gedrag. De een zaait de moestuin in met bloemen, de ander denkt dat ze vergiftigd wordt en ondertussen knaagt aan elk van hen twijfel aan hun roeping.

Bijna gelijktijdig met Black Narcissus wordt vanmiddag het thematisch verwante The Nun's Story uit 1959 van Fred Zinneman uitgezonden. Audrey Hepburn is degene die, dit keer in Belgisch Congo, van haar geloof valt. Uiteindelijk is de hallucinerende atmosfeer die Powell op het hoogtepunt van zijn film weet op te roepen, te prefereren boven de zo veel ingetogener acterende Hepburn. Zinnemans film blijft smaakvol en beleefd. In Black Narcissus slaat de waanzin genadeloos toe en begrijpen we waarom een stelletje hysterische nonnen bij elkaar, voor filmmakers met minder allure, een gulle voedingsbodem voor porno- en horrorfilms kon worden. En Powells heldere blik op de meest duistere krochten van de menselijke geest, spiegelde ook zijn revolutionaire Peeping Tom vooruit.

The Nun's Story (Fred Zinneman, 1959, VS), zaterdag, VRT, 15.00-17.30u.

Black Narcissus (Michael Powell, 1947, GB), zaterdag, BBC2, 16.25-18.05u.