NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Rotterdam voert de slechte lijstjes aan. De hoogste werkloosheid van het land, de meeste laaggeschoolden en de goedkoopste woningen. Veertien miljard gulden moet alle problemen oplossen.

Door YASHA LANGE en ESTHER ROSENBERG

ROTTERDAM, 23 SEPT. Hoe verbeter je een stad? Je presenteert een plan voor een 'integrale aanpak' - onderwijs verbeteren, werkloosheid aanpakken, wijken 'leefbaar' maken en bedrijven aantrekken. Dat is bepaald geen goedkope exercitie. In de Visie 2010, deze week gepresenteerd, begroot Rotterdam alle plannen voor de komende vijf jaar op veertien miljard gulden. Veertien miljard? Afficheert Rotterdam zich bewust als probleemstad om meer geld binnen te slepen? Wethouder Hans Kombrink (PvdA) van ruimtelijke ordening: "Daar moeten we heel eerlijk in zijn. Dat speelt in die zin een rol, dat we het er nog een keer in willen rammen: wij hebben problemen, die willen we oplossen." Dus vooral niet óndervragen? Wethouder Herman Meijer (GroenLinks) van grote-stedenbeleid: "Ja, elke stad zegt natuurlijk dat ze problemen heeft. Maar Rotterdam verdient wel extra aandacht."

De wethouders hebben daar argumenten voor. De 'werkstad' Rotterdam draagt een erfenis met zich mee. Hardnekkig werkloze havenarbeiders die niet zijn om te scholen, rijkere bewoners die naar buurgemeenten trekken omdat er te weinig aantrekkelijke woningen zijn. In Utrecht en Amsterdam herstellen wijken zich spontaan. "De lulligste huisjes" (Meijer) worden gekocht en opgeknapt door nieuwe bewoners. Meijer: "Zulke wijken zul je in Rotterdam vergeefs zoeken. Er is minder koopkracht." En Kombrink: "We moeten overschakelen van een haveneconomie naar een bredere diensteneconomie." Er is veel verbeterd in Rotterdam, maar in vergelijking met andere grote steden loopt de stad nog achter. Meijer: "Amsterdam heeft Schiphol en de toeristen, Den Haag heeft de ministeries. Rotterdam heeft niets om het verlies aan arbeid in de scheepsbouw en het stukgoed te compenseren."

Waar liggen de prioriteiten bij de aanpak van de problemen?

Kombrink: "Zo'n project als de Kop van Zuid is van onschatbare waarde, omdat het positieve effecten heeft voor de wijken er omheen." Hij loopt naar een stadskaart van drie bij vier meter aan de muur van zijn werkkamer. Hij wijst wijken aan die volgens hem nooit tot ontwikkeling zouden zijn gekomen als de Kop van Zuid er niet was geweest. Conclusie: ook andere wijken moeten op een 'Kop van Zuid-manier' worden aangepakt. Duurdere woningen en kantoren bouwen. Kombrink: "Een nieuw Centraal Station moet de opvolger worden van de Kop van Zuid, tussen nu en 2005."

In het rapport Visie 2010 staat dat de totale kosten voor het Centraal Station en andere projecten 1,6 miljard bedragen. De post 'ongedekt' is 1,5 miljard.

Kombrink: "Ja, dat is de formele benadering. Daar moet het rijk dus nog flink over de brug komen. We zijn ook nog in onderhandeling met marktpartijen. Maar als u zegt: 'hier zit een fors tekort', dan zeg ik volmondig 'ja'." Dat geldt ook voor andere projecten. Behalve de grote infrastructurele plannen ligt er een enorme hoeveelheid voorstellen om onderwijs, werkgelegenheid, jeugdproblematiek en sociale structuur in wijken aan te pakken. Meijer wil daar op alle mogelijke manieren de bewoners bij betrekken. "Een lastig en fijnmazig proces. Je kan niet op een fluitje blazen en verwachten dat mensen gaan dansen", geeft hij toe.

Sommige wijken hebben al jaren grote problemen. Wat valt daar nog aan te doen?

Meijer: "Aanpakken op een onorthodoxe manier, wijkgericht, door direct contact, via de kernen van bewoners die door de stadsvernieuwing zijn ontstaan. De ineffectiviteit van de arbeidsbureaus is bijvoorbeeld dramatisch. Hun cultuur raakt de cultuur van de werkzoekenden niet. Dus moet je mensen zelf beetpakken, zodat ze niet kunnen ontsnappen. In Delfshaven hebben we via Turkse en Marokkaanse ouders en vereningen direct contact met jongeren. Vaders geven gewoon het 06-nummer van hun zonen: 'Bel hem maar op'. In Noord bellen we huis-aan-huis aan bij werklozen en begeleiden ze bij wijze van spreken tot de bedrijfspoort."

Kombrink: "En we willen de sfeer van vrijblijvendheid verminderen. Schooluitval kunnen we niet meer tolereren. Geen enkele leerling mag ongestoord spijbelen. Onmogelijk? Nee, het kan. We moeten alle maatschappelijke instanties daarbij betrekken, desnoods halen we de politie erbij. We moeten hier en daar repressiever worden, strenger. Dat geldt ook voor werklozen. En laat het in 25 procent van de gevallen niet werken. In de gevallen dat het wel werkt, heb je maatschappelijke winst geboekt."

Er zijn al heel veel van dat soort 'bij je lurven'-projecten geweest.

Meijer: "Bij een aantal gasten zal het niet lukken. In de Millinxbuurt zijn nog een paar enthousiaste Antilliaanse vrouwen die goed georganiseerd zijn en een deel van het werk doen. Maar dat wordt verziekt door een paar ongure types die de straat in de klauwen willen hebben. Ook daar hebben we een blok gesloopt, om te laten zien: dit wordt een mooie buurt."

Is dat de oplossing: nieuwe woningen bouwen in zo'n slechte buurt?

Meijer: "Er worden nu zelfs koopwoningen verkocht in de Afrikaanderwijk aan mensen van de noordelijke Maasoever. Dat had niemand durven voorspellen. Dat was toch jarenlang de grootste klotewijk van Rotterdam en als je naar de cijfers kijkt is het nog steeds een beroerde wijk. Maar daar worden nu nieuwe woningen verkocht. Dat is een novum. Dan blijkt dat je met zo'n groot project toch impact kunnen hebben."

Er zitten flinke gaten in de begroting, in totaal 4,5 miljard. Heeft u wel geld voor al deze plannen?

Kombrink: "We zijn er nog lang niet, dat hebben we ook eerlijk gezegd. Er liggen twee keer zoveel plannen als dat er middelen voor zijn. We zullen moeten selecteren. En misschien kunnen sommige projecten ook wel goedkoper."

Sleept u die 14 miljard gulden binnen?

Meijer: "Nee, dat verwacht ik niet."

( a d v e r t e n t i e s )