NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET GAAT GOED met het land, zo blijkt uit de vandaag gepresenteerde miljoenennota. Vol optimisme staat de regering op de drempel van de volgende eeuw. Hoewel voorzichtig geformuleerd - de bekende voorbehouden zijn ook dit jaar weer niet vergeten - blaken de diverse begrotingsstukken van het zelfvertrouwen. Tekenend voor het opgewekte klimaat is dat de koningin vanmiddag haar troonrede begon met een frivoliteit door zonder dat direct aan te geven, de troonrede van haar grootmoeder van honderd jaar geleden te citeren, die opende met de woorden "Mijne heeren".

De rijksbegroting voor het jaar 2000 is een stuk waar het kabinet terecht trots op kan zijn. Opnieuw heeft de economische meewind de paarse coalitie niet in de steek gelaten. De sombere voorspellingen die een jaar geleden een domper zetten op Prinsjesdag zijn even snel verdwenen als zij toen opkwamen. Het gevolg is een miljoenennota waarin het woord begrotingsevenwicht voorkomt. Niet dat dit moment reeds is bereikt, maar het uitzicht op een begroting die nog in deze kabinetsperiode in balans is of zelfs een overschot zal vertonen, is reëel. En dat is toch een situatie die Nederland sinds 1975 niet meer heeft gekend.

De cijfers mogen er wezen. Het overheidstekort zal volgend jaar dalen naar 0,5 procent van het bruto binnenlands product. De totale overheidsschuld is weliswaar met 62,2 procent van datzelfde bruto binnenlands product (ruim 520 miljard gulden) nog altijd indrukwekkend hoog, maar er is tenminste sprake van een aanhoudende neerwaartse tendens. De werkloosheid daalt verder naar 280.000 personen wat neerkomt op 3,75 procent van de beroepsbevolking. Het nu bijna afgesloten decennium heeft Nederland zich binnen Europa zowel wat betreft economische groei als de groei van de werkgelegenheid zeer gunstig onderscheiden.

ZELFS DE RAAD van State heeft dit jaar weinig kritiek op de miljoenennota en dat mag veelzeggend heten. Toch zijn er wel een paar kanttekeningen te maken. Zo kent de Nederlandse economie op het terrein van de arbeidsmarkt een aantal fundamentele onevenwichtigheden. Schrijnend is het gegeven dat de werkloosheid onder allochtonen drie keer zo hoog is als het gemiddelde. Het percentage arbeidsongeschikten in Nederland ligt nog altijd twee- tot driemaal hoger dan het Europees gemiddelde. Negatief steekt ook het ziekteverzuim af. Ten slotte beweegt de arbeidsdeelname zich nog altijd ver onder het Europees gemiddelde. Dramatisch wat dit betreft is het cijfer voor ouderen: in Nederland neemt nog slechts één op de vier ouderen tussen de 55 en 65 jaar deel aan het arbeidsproces. Het wijst allemaal in de richting van een eenzijdige ontwikkeling naar een arbeidsmarkt die wordt gedomineerd door een hoogproductieve middenmoot die voor specifieke groepen (allochtonen, gedeeltelijk arbeidsongeschikten, ouderen) zeer moeilijk toegankelijk is.

Op dit vlak ligt dan ook nog een duidelijke opgave voor het kabinet. Economische en sociale veerkracht is een veel gehanteerd begrip in de miljoenennota. De urgentie van de sociale component dreigt uit het zicht te raken nu de economische omstandigheden het allemaal betaalbaar houden. Maar in tijden van economische terugslag vergroot deze wanverhouding de kwetsbaarheid alleen maar. Vanzelfsprekend is het kabinet voor het oplossen van dit vraagstuk afhankelijk van de hulp van anderen, zoals de organisaties van werkgevers en werknemers. Er zal in het zo gekoesterde polderverband gewerkt moeten worden aan een mentaliteitsverandering.

ALS HET GAAT om de concrete beleidsvoornemens voor het komend jaar loopt de vandaag ingediende begroting in de pas met de inmiddels gegroeide traditie dat er nauwelijks meer nieuws is te melden. De voorgenomen bezuinigingen en uitgavenverhogingen zijn allemaal conform het regeerakkoord dat PvdA, VVD en D66 vorig jaar zomer met elkaar sloten. Vooral aan infrastructuur, zorg en onderwijs wordt meer uitgegeven, terwijl daarnaast voor in totaal 3,5 miljard gulden zal worden bezuinigd. Ook nu weer worden met het containerbegrip doelmatigheid (goed voor 1,1 miljard gulden) concrete keuzes om te besparen uit de weg gegaan. Opmerkelijk onderdeel in het licht van de economische omstandigheden in het pakket is de lastenverlichting van een miljard gulden die het kabinet, vooruitlopend op de grote fiscale herziening van 2001, reeds voor volgend jaar in petto heeft. Deze verlaging is volgens de in het regeerakkoord afgesproken verdeelsleutel. Maar in een tijd waarin de economie toch al tekenen van oververhitting begint te vertonen, was het beter geweest om voorrang te geven aan verdere terugdringing van de staatsschuld.

DE POLITIEKE BALANS van de begroting voor 2000 opmakend, luidt de conclusie dat de sfeer die de miljoenennota ademt in schril contrast staat met het moeizame opereren van de geprolongeerde paarse coalitie in haar eerste zittingsjaar. Dat moet tevens een waarschuwing zijn. Economische 'droomcijfers' zijn niet voldoende om een kabinet soepel te laten draaien. Zeker, het tweede paarse kabinet is bij zijn aantreden met een aantal lastige erfenissen (Bijlmerenquête, Schiphol) geconfronteerd. In het voorjaar kwam daar de even verrassende als vreemde crisis over het referendum nog bij. Nu dit allemaal achter de rug is, zou Paars II dus echt kunnen beginnen. Maar voor een ambitieuze nieuwe start maakt de vanmiddag uitgesproken troonrede toch een weinig bezielende indruk. De boodschappenlijst kent minder cijfers dan voorgaande jaren, maar het is een boodschappenlijst gebleven.

Met de vandaag gepresenteerde miljoenennota en troonrede heeft de coalitie behalve mooie cijfers ook de grenzen van het eigen kunnen laten zien.

PAARS BLIJFT HET compromis van de antipoden dat dankzij de gunstige conjunctuur voor ieder naar tevredenheid kan worden afgekocht. Er is evenwicht op alle fronten. Maar politiek gezien is het een zeer fragiel evenwicht.

( a d v e r t e n t i e s )