NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De RVD maakte deze week meer bekend over het liefdesleven van de kroonprins dan de dienst ooit eerder had gedaan.

Door onze redacteuren
GIJSBERT VAN ES en DANIELA HOOGHIEMSTRA

DEN HAAG, 3 SEPT. Het contrast kan bijna niet groter. Enerzijds zijn er de direct betrokkenen. Het zijn niet alleen prins Willem-Alexander en zijn Argentijnse vriendin Maxima Zorreguieta. Het zijn even zo goed koningin Beatrix, die krachtens de grondwet optreedt als hoofd van haar Huis (artikel 41) en premier Kok die de ministeriële verantwoordelijkheid draagt (artikel 42). Namens hen zijn de afgelopen dagen slechts enkele zinnen gesproken. Anderzijds zijn er binnenlandse en ook buitenlandse media die zich met ongeremde gretigheid op de koninklijke liefde hebben gestort. Het weekblad Privé heeft twaalf verslaggevers naar Argentinië en New York gestuurd en komt binnenkort met een Maxima-special. Omzwermd door verslaggevers en fotografen woonde de prins gisteren een congres bij over watermanagement - een bezoek dat doorgaans onopgemerkt zou verlopen. Televisiejournaals vertonen het klassieke cacaobus-effect door opwinding af te leiden uit de voorpagina's van dagbladen. Tussen deze twee werelden staat de Rijksvoorlichtingsdienst. De RVD is knecht van drie meesters. De dienst moet het koninklijke privéleven helpen beschermen, het kabinetsbeleid helpen uitdragen en de media bedienen. Tussen particuliere belangen en vrije nieuwsgaring ligt een spanningsveld - dat geldt sinds jaar en dag. Het geldt nog sterker als het Koninklijk Huis in het geding is. En het geldt al helemaal als er koninklijke liefde is opgebloeid.

Verloving en huwelijk van prinses Irene in 1964 werden door politieke en publicitaire chaos begeleid. Dat lag niet zo zeer aan de media als wel aan koningin Juliana, die het kabinet bij herhaling ontijdig en onvolledig informeerde en intussen haar algemeen secretaris allerlei mededelingen tegenover 'derden' liet doen. Al eerder, ten tijde van de Greet Hofmans affaire in de jaren vijftig, was prins Bernhard tegenover buitenlandse journalisten loslippig geweest over een verhitte strijd die zich binnen de paleismuren afspeelde tussen koningin en prins.

Ministeriële verantwoordelijkheid was op die manier niet uit te oefenen. Een Koninklijk Besluit, uitgevaardigd in december 1965, moest aan zulke 'coördinatieproblemen' een einde maken. Sindsdien ligt de regie van de koninklijke publiciteit expliciet bij de RVD, waarmee de dienst een formele plek heeft verworven in het hart van de constitutionele monarchie. Talloze voorlichtingsdiensten op en rondom de Haagse departementen houden zich volop bezig met 'corporate identity' en andere 'activerende concepten'. De RVD heeft in dergelijke modes nooit voorop gelopen. Maar de tijd van strikt doorgevoerde terughoudendheid en passiviteit is ook hier voorbij. Dat bleek afgelopen woensdag, toen de hoofddirecteur van de RVD een verklaring van twee zinnen liet verspreiden door het Algemeen Nederlands Persbureau. Voor het eerst liet premier Kok, in nauw overleg met koningin Beatrix, bekendmaken dat hij met de kroonprins een gesprek had gevoerd "over zijn vriendschap met mevrouw Maxima Zorreguieta, die de Argentijnse nationaliteit heeft". Dat was de kern van de boodschap. En verder: geen "nadere mededelingen". Het is weinig tekst. Maar het is meer dan de RVD ooit zelf naar buiten heeft gebracht over het liefdesleven van de prins. In eerdere gevallen werd alleen 'desgevraagd bevestigd' dat een vriendin, Emily Bremers, "behoorde tot de vriendenkring" van de prins en dat zij het zestigste verjaarsfeest van koningin Beatrix had bijgewoond. Waar doorgaans weinig wordt gezegd, telt ieder woord.

Vorig jaar september nog zei premier Kok dat hij tegen meer openheid was over het liefdesleven van prins Willem-Alexander. Hij antwoordde daarmee op vragen van het Tweede-Kamerlid Rehwinkel (PvdA), die zich na de breuk met Emily Bremers afvroeg of de RVD niet 'pro-actiever' had moeten optreden in de woordvoering over de romance. Dit had veel van de "hitsige nieuwsgierigheid" van diverse media kunnen wegnemen, aldus Rehwinkel.

Het is niet vast te stellen of het pleidooi van Rehwinkel inmiddels effect heeft gehad. Een RVD-mededeling van afgelopen voorjaar, over een auto-immuunziekte (Besnier Boeck) waaraan de prins sinds 1991 enkele jaren heeft geleden, is daarvoor geen aanwijzing. Begin jaren negentig trad de koninklijke familie ook al naar buiten met een gezondheidskwestie, toen bekend werd gemaakt dat prins Claus werd behandeld wegens "klachten van depressieve aard".

Enige mate van openheid over een "vriendschap" tussen de prins en een Argentijnse vrouw daarentegen is wel nieuw. Geen der betrokkenen rondom kabinet en RVD wil hieraan nadere uitleg geven. Is het 'pro-actief' bedoeld, om hitsige media wind uit de zeilen te nemen? Is het de opmaat naar de aankondiging van verloving en huwelijk?

Haagse ingewijden zeggen te weten dat het de kroonprins ernst is en dat hij niet nog een keer wil meemaken dat een relatie wordt vermorzeld tussen krampachtig zwijgen en mediageweld. Maar van officiële zijde klinkt: geen commentaar.

( a d v e r t e n t i e s )