NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De migratie naar West-Turkije bevordert de slechte kwaliteit van het woonbestand, die bij de aardbeving tot uiting kwam.

Door onze correspondent BERNARD BOUWMAN

KARTAL, 2 SEPT. Het duurde een nacht om Veysi's huis te bouwen. En hij weet zeker dat het bij de volgende aardbeving in een seconde weg is. Veysi (niet zijn echte naam) woont in een arme wijk in Kartal, een voorstad aan de Aziatische kant van Istanbul. Nu al zitten er zware scheuren in het huis, terwijl Kartal toch ver buiten het gebied ligt waar de aardbeving twee weken geleden haar gruwelijke gezicht liet zien. Veysi weet dat het niet anders had gekund. "Toen ik hier in 1992 uit Diyarbakir kwam, waren er tien Koerdische families in Kartal", vertelt hij. "Nu zijn het er meer dan 500 en elke dag komen er meer bij. Wij hebben geen geld en toch moeten we wonen. Hoe kun je dan veilig bouwen?"

De zware aardbeving bij Izmit, waarvan het dodental al tot 15.000 is gestegen, heeft in Turkije tot een heksenjacht geleid op bouwondernemers. Het is hun schuld, zo is de communis opinio, dat hele wijken in het rampgebied als een plumpudding in elkaar zakten. Niet genoeg beton, niet genoeg ijzer, luidt het vonnis van de Turkse pers. Elke dag vaardigen de Turkse autoriteiten nieuwe arrestatiebevelen uit tegen ondernemers die de regels aan hun laars lapten. Zo hoog is de woede opgelopen dat de Turkse regering op het allerlaatste moment een wijziging aanbracht in een ontwerp-amnestiewet: moordenaars kunnen wel strafvermindering krijgen, frauduleuze bouwondernemers niet. Maar ook de migratie vanuit het Koerdische oosten speelt een rol. Kartal is een van de groeikernen van Istanbul. Vijf jaar geleden woonden hier nog 200.000 mensen, vertelt Abdi Kesimal, hoofd technische dienst en loco- burgemeester van de stad, maar inmiddels is dat aantal bijna verdubbeld. En dat zijn de officiële cijfers, voegt Kesimal er onmiddellijk aan toe, want misschien ligt het werkelijke aantal wel op 800.000. "Er valt niet tegen op te bouwen."

Veysi's verhaal is typisch voor de nieuwe migranten in Kartal. Hij woonde in een dorp bij het Koerdische Diyarbakir en was daar min of meer gelukkig, tot het Turkse leger in 1992 op visite kwam. "Als jullie niet snel oprotten, maken we jullie allemaal kapot, zeiden de soldaten. En dus gingen we." Veysi reisde naar Kartal, omdat hij daar vrienden had. Eerst logeerde hij bij hen, tot hij geld had om zelf een gecekondu (de Turkse naam voor een huis dat in één nacht wordt gebouwd) te huren. En "omdat Koerden elkaar helpen" werd zijn huis een opvangcentrum voor weer nieuwe migranten. In het Koerdische dorp bij Diyarbakir woonden tachtig gezinnen, vertelt Veysi, en daarvan zitten er nu al dertig in Kartal. En Koerdische gezinnen zijn groot. "Een goede man maakt niet minder dan tien kinderen."

De politici in Kartal stonden met de toestroom van de nieuwe migranten voor een moeilijke keuze. Het toezicht op de normen was nooit streng geweest, maar zelfs het kleine beetje controle dat er was zou een rem hebben gezet op het broodnodige bouwen.

Alles mocht, zolang er maar gebouwd werd

En dus sloot de overheid beide ogen. Alles kon en alles mocht, zolang het maar in nieuwe huizen resulteerde. Bouwondernemer Murat Yildirim (niet zijn echte naam) heeft het allemaal zien gebeuren. "Als er hier plaatselijke verkiezingen zijn, roepen alle partijen dat ze als de mensen hen aan de macht brengen, gemakkelijk bouwvergunningen gaan verstrekken. En de partij die dat het hardste schreeuwt, wint." Als Murat een huis bouwt, hoeft hij alleen maar het bouwplan even aan het gemeentehuis te laten zien. "En daarna kun je doen wat je wilt. Al zet je een heel ander huis neer." Met het gebrek aan controle zette al snel een proces van verloedering in. Op bouwgebied was het vrijheid, blijheid, met alle gevolgen van dien. "Ik maak deel uit van de tien procent die voor bouwondernemer heeft gestudeerd", zegt Murat. "Maar 90 procent van mijn collega's fröbelt maar wat aan. "In Turkije kan elke kapper bouwondernemer worden", zegt ook de loco- burgemeester. "Maar het omgekeerde is veel moeilijker."

Bouwondernemer Murat heeft naar eigen zeggen sinds de aardbeving elke nacht nog geslapen als een roos. Hij bouwt vooral duurdere huizen, dus hij kan zich de luxe permitteren om goed te bouwen. Als een klant vraagt of het cement en ijzer een onsje minder kan, zegt hij glashard nee. Als hij al ergens van wakker ligt, dan is het van de hetze van de pers tegen zijn collega's. Want het hele systeem is tekortgeschoten, vindt hij, niet alleen de bouwondernemers. Als de Turkse regering fabrieken zou neerzetten in het Koerdische oosten, zou de toestroom van migranten naar het Westen verminderen zodat het systeem minder overbelast wordt. En als de gemeente Kartal wat minder zat te slapen, zouden ze net iets vaker gaan kijken op plekken waar wordt gebouwd. "Want zo ontzettend veel duurder is veilig bouwen nu ook weer niet. Op een huis van 50.000 gulden scheelt het misschien 5.000 gulden, meer niet."

Het kan beter, vindt ook de gemeente Kartal. Na de aardbeving zijn de burgemeesters van de steden uit de omtrek bij elkaar gekomen, vertelt het hoofd van de technische dienst, om te bespreken hoe het verder moet. Vanaf nu wordt alles anders, was de algemene overtuiging. De gemeenten gaan beter toezicht houden op de bouwvoorschriften. En er moet een nieuwe aardbevingscultuur komen, zodat iedereen in de regio zich bewust wordt van de gevaren van het wonen op een breuklijn.

Veysi moet lachen als hij het hoort. Hij weet heel goed hoe gevaarlijk aardbevingen zijn, er is alleen niets wat hij er tegen kan doen. Als visverkoper op de markt verdient hij ongeveer 5 miljoen Turkse lira (ongeveer 23 gulden) per dag. En dat alleen op de goede dagen, want als de politie van Kartal hem ziet met zijn karretje, gooit ze alles op de grond en kan hij naar zijn vijf miljoen fluiten. Zijn gezin bestaat uit zeven mensen en hij is de enige kostwinner. Nu al is het een nauwelijks te doen om elke maand weer de 20 miljoen lira voor de huur van zijn krot van 40 vierkante meter te vinden. Hoe zou hij ooit een veilig huis kunnen betalen? Hij kijkt voor zich uit. "Ik vertrouw op God. Hij is de enige die mij bij een volgende aardbeving kan redden."

( a d v e r t e n t i e s )