NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

ANNA VISSER
De uitnodiging kwam als een complete verrassing: vijf dagen naar een onbewoond eiland, all in. Onder all in werd verstaan: vliegticket, onderdak, proviand, bed-en badgoed plus een televisie met videorecorder. In plaats van boeken mochten slechts vijf videobanden worden meegenomen. De keus was snel gemaakt: The sound of music, Casablanca, The longest Day, Missing en De aanslag. Per band zou één pakje zakdoeken voldoen. Dus geen gesleep, alleen handbagage.

De organisatoren van de trip reageerden verbijsterd. Dat de keuze was gevallen op louter klassiekers, oké. Maar waarom dan niet ook Zorba de Griek? Zorba, met zijn santuri als trouwe bondgenoot, Zorba die wel voor een baas wil werken maar verder vrij wil zijn, Zorba - de sirtaki dansende levenskunstenaar? Ze kwamen superlatieven tekort om deze klassieker aan te prijzen: de schitterende acteerprestaties van Anthony Quinn als Zorba, Alan Bates als de ingetogen Engelse schrijver die op Kreta een bruinkoolmijn weer leven in wil blazen, de muziek - die prachtige Griekse muziek. Een van de organisatoren was wel zo eerlijk om te zeggen: "Ik heb hem gezien toen ik dertien was, toen vond ik hem prachtig. Ik ben nu een kwart eeuw ouder, misschien zeg ik nu: wat een draak van een film." De aangesprokene (geheel onkundig van al dit schoons) beloofde voor vertrek naar deze klassieker te kijken, die vanavond wordt uitgezonden.

Een draak is het absoluut niet - zo'n hard oordeel zou onrecht doen aan de manier waarop in 1964 een speelfilm werd gemaakt. Hij is wel een beetje traag, de levenslessen die Zorba meegeeft aan de naïeve Alan Bates zijn nogal 'afgezaagd' (VPRO-gids, pagina 23) en het gekrijs van de in traditioneel zwart gestoken bejaarde vrouwen op Kreta, waar de film zich afspeelt, komt lichtelijk overtrokken over. Ze krijsen, niet van verdriet maar van hebzucht, wanneer de ietwat verlopen uitbaatster van het pension waar Zorba en Basil logeren, komt te overlijden. De rol van de uitbaatster, die zich de aandacht van Zorba lieftallig laat welgevallen, wordt mooi vertolkt. De andere schoonheid van het dorp laat, zeer tegen de zin van de dorpsgenoten die haar allemaal willen, haar oog vallen op Basil en moet dit bekopen met steniging en een mes. Ze blijft dood achter.

Komisch is de scène waarin het bouwwerk, bedoeld om een berg ten gunste van de kolenmijn tot ontploffing te brengen, totaal in elkaar stort en de bange dorpsbewoners zich razendsnel uit de voeten maken. De ontwerper van het bouwwerk, Zorba, laat zich niet uit het veld slaan en danst even later met Basil op het strand de sirtaki. "Als een man vol is, wat kan hij doen? Alleen het dansen stilt de pijn", zegt Zorba eerder in de film. Hij hééft pijn, om zijn gestorven zoontje. Hij zoekt een uitweg in de muziek en een toevlucht bij vrouwen. De film werd destijd bekroond met een reeks Oscars. "Slimme mensen en kruideniers wegen alles af", zegt Zorba. Slim en kruidenier tegelijk: deze film gaat niet mee in de bagage naar het onbewoonde eiland.

Zorba de Griek (Michael Cacoyannis, VS/Griekenland, 1964). FOX 8, 22.05-00.35u.