NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In 1874 pacificeerden bereden officieren het Wilde Westen van Canada. De Grote Mars, die onlangs werd nagespeeld, legde de basis voor de bereden politie, de Mounties, maar ook voor legendevorming over haar integriteit.

Door onze correspondent FRANK KUIN

FORT SASKATCHEWAN, 7 AUG. Agent Grant Little voelt zich goed in het traditionele uniform van de Canadese politie te paard: de scharlakenrode jas met goudkleurige knopen, beige broek met hoge zwarte rijlaarzen, witte handschoenen en een witte helm.

Meer dan twee maanden lang heeft Little, een robuuste politieman in Edmonton, het kostuum dag in, dag uit gedragen tijdens een ruim 1500 kilometer lange tocht in het zadel over de West-Canadese prairie.

"Deze rode jas is het meest herkenbare symbool van Canada," verklaart Little opgetogen bij aankomst in Fort Saskatchewan, een voormalige politiepost in het Canadese wilde westen. "Het is onze cultuur." Het uniform, eind vorige eeuw verfijnd met de beroemde, lichtbruine stetson- hoed en donkerblauwe rijbroek met goudgele rand langs de pijpen, straalt volgens Little de kwaliteiten uit waar de Canadese politie internationaal bekend om staat: loyaliteit, integriteit, standvastigheid. "Ik ben reuze trots dat ik het draag", verklaart Little.

Hij is een van de meest fanatieke deelnemers aan de Grote Mars naar het Westen, een feestelijke nabootsing in juli van een historische, barre tocht over de lege vlakten, 125 jaar geleden door Canadese officieren te paard. Bij de oorspronkelijke Mars legde oostelijk Canada beslag op de dun bevolkte, wetteloze prairies. De tocht die maanden duurde, speelde niet alleen een grote rol in de vorming van het Canada van vandaag, maar was bovendien de aanleiding voor de schepping van de North West Mounted Police, voorloper van de Royal Canadian Mounted Police (RCMP) - kortweg de Mounties genaamd.

Sindsdien is de Mountie in traditionele kledij in zijn 125-jarig bestaan uitgegroeid tot een internationaal herkenbaar karikatuur in Hollywoodfilms, dramaseries en satirische programma's op televisie, als Monty Python. Hij wordt doorgaans schertsend afgeschilderd als een stoere, galante redder in benarde situaties, een edelmoedige maar naïeve wereldverbeteraar, die boeven met namen als Dago Frank Schwarzcropft in de kraag vat. Zo portretteerde een serie Britse reclamespots voor de Canadese bierbrouwer Labatt onlangs Malcolm de Mountie, een agent die een levensgrote, pluche eland toezingt en een bende criminelen dwarsboomt door blokjes ijs in hun pad te werpen. In Nederland noemden Piet Bambergen en René van Vooren hun komisch duo de Mounties.

Voor Canadezen, vooral in het westen van het land, is de oorsprong van de RCMP echter een serieuze zaak. Duizenden van hen zijn uitgelopen in Fort Saskatchewan, tegenwoordig een prairiedorp, om de honderden ruiters te verwelkomen met applaus en gejuich. "Ze kwamen helemaal uit oostelijk Canada", legt een jonge moeder aan de kant van de weg uit aan haar zoontje. Bij aankomst op de plek waar het Fort ooit stond wordt de Britse vlag gehesen - symbool voor het feit dat westelijk Canada voor het imperium behouden bleef, en niet in handen viel van de Amerikanen. De Mounties salueren met strakke gezichten en zingen 'God Save the Queen', gevolgd door het Canadese volkslied, 'O Canada'.

De oorspronkelijke Grote Mars uit 1874 van 275 ruiters, huifkarren met voorraden, vee, wapens en landbouwwerktuigen was een initiatief van John A. Macdonald, de eerste premier van Canada. Hij wilde orde scheppen in het westen, dat werd geteisterd door confrontaties van indianen met Amerikaanse whiskyhandelaren en buffeljagers. Met name een bloedbad in 1873 waarbij een groot aantal leden van de inheemse Assiniboine bevolking omkwam, vormde een aanleiding om een groep ordehandhavers te sturen. Streng maar rechtvaardig waren ze volgens de overlevering, met diplomatieke vaardigheden.

"Ze brachten een ander soort autoriteit naar het westen dan de Amerikanen," zegt Lynda Hawryliuk, een onderwijzeres uit Alberta die als een van duizenden Canadese burgers een deel van de Grote Mars meereed. "Ze kwamen niet als oorlogszuchtigen, maar als vredesstichters" - een onderscheid dat zich volgens haar ook vandaag de dag nog aftekent tussen de VS en Canada. Deborah Edwards-Seath uit Edmonton, die eveneens deelnam, beaamt dat: "Ze wonnen het grote respect van de indianen, in plaats van hen aan zich te onderwerpen." De Mounties zelf roemen deze gang van zaken als een van hun belangrijkste prestaties.

Maar niet iedereen deelt die lezing van de Mounties als altijd onschuldig en beschaafd. Christopher Gittings, anglist aan de Universiteit van Alberta, beschouwt de Canadese politie te paard als "een product van Brits en Canadees imperialisme, om de invasie van het Westen door blanken uit het Oosten te bevorderen." Volgens Gittings lag aan de Grote Mars een angst ten grondslag dat de prairies zouden worden ingepikt door lieden van niet-Angelsaksische afkomst. Politieposten die her en der werden gevestigd zouden hebben gediend om toekomstige, blanke migranten te beschermen tegen de dreiging van bloeddorstige indianen.

Het is niet de eerste keer dat de Mounties racistische trekken is verweten. De afgelopen 25 jaar heeft de Canadese politiemacht een transformatie ondergaan om het multiculturele gezicht van Canada beter te weerspiegelen. In 1974 werd de eerste vrouwelijke Mountie aangesteld; nu maken vrouwen 13 procent uit van de 15.000 leden tellende politiemacht. Er zijn inmiddels ruim 600 indiaanse agenten en bijna 500 leden van andere minderheden.

De aanstelling van Sikhs in de jaren tachtig leidde tot een debat over het dragen van tulbanden door Mounties, en leverde de eerste wijziging van het uniform op in tientallen jaren.

Dat het imago van de Mounties als blanke, mannelijke goeddoeners heeft standgehouden is volgens Gittings het gevolg van 'Disneyficatie' van de RCMP. Het stereotype is sinds de jaren twintig bestendigd door Hollywood.

De Canadese politie heeft er zelfs aan meegewerkt, zoals bleek in 1995, toen de rechten op wereldwijde distributie van artikelen met de Mountie- beeltenis werden verkocht aan het Disney-concern in Californië. Doel was een einde te maken aan de productie van Mountie-souvenirs van slechte kwaliteit en aan onbevoegd gebruik van het Mountie-karakter, bijvoorbeeld als de slechterik in Amerikaanse worstelkampioenschappen.

Disney-figuur of niet, voor de gewone Canadees is de Mountie nog altijd de eerlijke politieagent, recht door zee, die "altijd zijn mannetje te pakken krijgt."

Paardrijden doen de hedendaagse Mounties al lang niet meer, en de rode uniformjas is vervangen door een meer eigentijds blauw pak. Ordehandhaving door de politiemacht verloopt niet altijd vlekkeloos; zo wordt de RCMP in Vancouver een wat al te gretig gebruik van pepperspray verweten tegen demonstranten bij een topontmoeting van Aziatische leiders in 1997. Maar over het algemeen staan de Mounties in hoog aanzien onder de Engels-Canadese bevolking.

"We krijgen een geweldige reactie van het publiek," verklaart Gordon Greig, een gepensioneerde officier die meereed in de tocht, terwijl hij zijn onrustige paard op de plaats probeert te houden. "Meerijden in deze Mars is de kroon op een voortreffelijke baan," aldus Greig, die 38 jaar in dienst was bij de Canadese politie.

"De Mounties zijn altijd streng maar rechtvaardig, en tegelijkertijd aardig tegen de mensen," vat hij zijn visie op de RCMP samen. "En ze houden op een verdraaid goede manier de hand aan de wet."

( a d v e r t e n t i e s )