NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE NIEUWE KONING van Marokko heeft ter gelegenheid van zijn troonsbestijging strafvermindering verleend aan Nederlandse gedetineerden in zijn land. Ze zijn een symptoom van een groeiend probleem: Nederlanders in buitenlandse strafcellen. Beter gezegd: die cellen zijn het probleem want de omstandigheden in menige buitenlandse gevangenis staan op gespannen voet met internationaal erkende minimumvoorwaarden voor een menswaardige detentie. Veel reden zichzelf op de borst te slaan heeft Nederland overigens niet. Binnen het Koninkrijk vormt de gevangenis Koraal Specht bij Willemstad op de Antillen al jarenlang een aanfluiting van de internationale minimumnormen. En Nederland zelf kreeg niet zolang geleden kritische vragen van een Europees comité over de kwaliteit van de afzondering van vluchtgevaarlijke gedetineerden in zogeheten extra beveiligde inrichtingen (EBI's).

Dat neemt niet weg dat de zorg voor Nederlanders in buitenlandse detentie reëel is. Overbevolkte cellen, corrupte bewakers, slechte hygiëne, ontoegankelijke medische zorg en slechte voeding zijn in de gevangenissen van Azië, Afrika en Latijns Amerika eerder regel dan uitzondering. Het is een structureel probleem, het gevolg van toenemende reislust in combinatie met de aantrekkingskracht van drugs. Maandelijks worden tachtig tot honderd Nederlanders in het buitenland gearresteerd, van wie de meesten na korte tijd weer vrijkomen. Het aantal vaak langdurige gevangenisstraffen groeit de laatste jaren echter snel. Het liep de afgelopen vijf jaar op van duizend tot 1.600. Het vorige kabinet verklaarde te vrezen dat het er binnenkort 2.000 zijn.

HET ANTWOORD op dit probleem heet WOTS, de Wet overdracht tenuitvoerlegging van strafvonnissen (1986). Deze maakt het mogelijk voor in het buitenland veroordeelde Nederlanders om hun straf hier uit te zitten. Automatisch gaat dat bepaald niet. Een knelpunt is dat sommige landen de Nederlandse strafmaat (waaraan een overgenomen straf kan worden aangepast) te laag vinden. Het grootste knelpunt is echter de zogeheten verdragseis. Deze is met name in het geval van Marokko een geducht obstakel gebleken. Nederland neemt alleen gedetineerden over van landen waarmee het een vaste verdragsrelatie heeft. Dit sluit het oordeel in dat zij "een behoorlijke strafrechtsorde kennen". Ons land weigert vreemde strafvonnissen uit te voeren die in strijd zijn met beginselen van een behoorlijke strafrechtspleging. De consequentie van dit standpunt is dat Nederland onderdanen in den vreemde laat zitten in omstandigheden die niet voldoen aan minimale eisen. Deze eisen zijn óók beginselen van een behoorlijke strafrechtsorde.

Een praktische overweging is dat de verdragseis de Nederlandse rechter behoedt betrokken te worden in internationaal gekissebis over de kwaliteit van elkaars strafrechtspleging. Opeenvolgende ministers van Justitie zijn dan ook niet bereid gebleken afstand te doen van de verdragseis. Aan Marokko werd bovendien de eis gesteld dat het moet toetreden tot een Europees raamverdrag over de overname van strafvonnissen. Rabat voelde daar echter niet voor. Nu heeft Nederland - onder aandrang van de Tweede Kamer - alsnog gekozen voor een bilateraal verdrag met Marokko.

OOK MET DIT verdrag is de kou niet uit de lucht. Marokko kan verlangen dat een opgelegde straf onverkort door Nederland wordt overgenomen en dat kan weer stuiten op bezwaren bij de Nederlandse rechter met het risico dat de overname alsnog niet doorgaat. De afweging tussen strafrechtsbeginselen en detentieomstandigheden blijft op de agenda.

( a d v e r t e n t i e s )