NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Japanse sekte Aum Shinrikyo, berucht door onder andere de gifgasaanslag op de metro in Tokio in 1995, is ondanks arrestaties en vervolging door de politie niet uitgeschakeld. De groep heeft een nieuw onderkomen gevonden in een dorp. De omwonenden zijn er allesbehalve blij mee.

Door onze correspondent HANS VAN DER LUGT

TOKIO, 28 JULI. Het voormalige pension ligt aan het einde van een kleine vallei met rijstvelden. Op de helling achter het gebouw torent bamboe metershoog de lucht in. De rustieke omgeving contrasteert sterk met de vier meter hoge muur van planken en zeildoek die kort geleden om het terrein is gebouwd. De toegang is afgesloten door een dubbele stalen poort en videocameras op de muur houden het volk buiten het terrein in de gaten.

Dit voormalige pension in een klein gehucht 200 kilometer ten noorden van Tokio is een van de nieuwe centra van de religieuze sekte Aum Shinrikyo. Deze sekte werd berucht door verschillende moordpartijen, waaronder de aanslag met gifgas op de metro van Tokio in 1995 waarbij twaalf mensen om het leven kwamen. Leden van de sekte zijn veroordeeld of staan nog terecht, en de organisatie is failliet verklaard omdat ze niet tegemoet kon komen aan de eisen om smartegeld. Ondanks al deze rampspoed herrijst de sekte, al hebben transacties nu simpelweg op individuele naam plaats. Volgens de overheid verdienen ze veel geld met de handel in computers - vier winkels die bekend staan als de goedkoopste adressen in Tokio - en groeit daardoor hun bezit aan onroerend goed.

De bewoners van het gehucht Sakuyama zijn niet blij met hun nieuwe buren. "In tien uur tijd hebben ze eind juni die hele wand om het terrein gebouwd", zegt Masao Shibata, een gepensioneerde leraar en voorzitter van het buurtschap, kijkend naar de stalen poort. "Het was goed gepland. Met eigen vrachtwagens brachten ze al het noodzakelijke materiaal. Diezelfde avond begrepen we dat Aum de nieuwe eigenaar van dit terrein is." Overal in de omgeving staan nu borden 'Aum rot op!' Precies tegenover de poort hebben de buurtbewoners een hut gebouwd waar ze dag en nacht de wacht houden en bijvoorbeeld alle nummerplaten noteren van auto's die het terrein opgaan of verlaten. "Ze zeiden dat ze hun 'religieuze leiders' naar dit pand zouden overbrengen", zegt Shibata. "Als dat gebeurt komen hier steeds meer volgelingen en hebben wij geen leven meer."

De huidige 'religieuze leiders' van de sekte zijn de vijf- en zes- jarige zonen van sekteleider Shoko Asahara, die zelf in de gevangenis zit en wiens proces nog loopt. De sekte gelooft in reïncarnatie en dus kunnen ook zulke kinderen religieuze leiders zijn, zei woordvoerder Hiroshi Araki onlangs tijdens een gesprek met buitenlandse journalisten. Ondanks de beschuldiging tegen leider Asahara dat hij opdracht heeft gegeven tot moord, vereren zijn volgelingen nog immer zijn beeltenis en ideeën. "Ik weet niet of hij werkelijk opdracht heeft gegeven", meent Araki. Zolang Asahara zelf zijn mond niet opendoet over zijn verantwoordelijkheid en de rechterlijke uitspraak op zich laat wachten, volharden Araki en zijn maten in hun geloof en levenswijze: "Wij leven als een familie. Hoe kunnen we nou een familie opheffen?" En zelfs als Ashara veroordeeld wordt wegens opdracht geven tot moord, zegt Araki, "dan zouden we precies uit zijn mond moeten horen wat de relatie van die daden is met zijn leer."

Japan is voorlopig dus niet van deze sekte af. Integendeel, de strijd verscherpt zich. De politie gebruikt elke minuscule overtreding om sekteleden te arresteren en huiszoekingen uit te voeren. Over heel Japan zijn momenteel acties gaande tegen de aanwezigheid van Aum. Een aantal lokale overheden heeft in juni een congres georganiseerd en de regering opgeroepen landelijk maatregelen tegen de sekte te nemen. Woordvoerder Araki meent echter dat de overheid bewust een hetze tegen de sekte creëert om wetten door te voeren die de overheid meer bevoegdheden geven, zoals een omstreden wet op het afluisteren van telefoongesprekken die momenteel voor het parlement ligt.

Een uitgesproken tegenstander van de sekte is burgemeester Kazuo Senbo, in wiens gemeente het eerder beschreven gehucht Sakuyama ligt. Senbo is een kleine, gezette man die in zijn kantoor zijn mening niet onder stoelen of banken steekt. Toen men op zijn gemeentehuis eind juni doorkreeg dat Aum-leden - onder wie de twee kinderen van de sekteleider - binnenstroomden greep hij in: de gemeente weigert hun inschrijving in het bevolkingsregister te accepteren.

Aum heeft formeel protest ingediend tegen deze handelwijze. De sekte meent dat een gemeente slechts de woonplaats van burgers correct moet registreren opdat deze van hun rechten als ingezetenen gebruik kunnen maken, zoals bijvoorbeeld openbaar onderwijs. Senbo meent echter dat hij niet illegaal handelt. "De grondwet stelt iedereen vrij is om zijn eigen werk en woonplaats te kiezen", erkent Senbo, "mits dat niet ingaat tegen het publieke welzijn. Omdat ze hun 'religieuze leiders' hier naar toe wilde overbrengen bestaat bij mij de vrees dat het sociale leven hier naar de donder gaat." Zodoende meent Senbo dat hij de Aum-leden hun grondwettelijke vastgelegde vrijheid kan ontzeggen. Senbo's interpretatie van de grondwet is uniek en zal voorlopig nog stof geven tot veel discussie.

Het is mogelijk dat Senbo slechts handelt uit zorg over zijn gemeente. Maar doorgaand op de sociale problemen in hedendaags Japan geeft hij juist voedsel aan de beschuldiging van Aum dat de regering hen misbruikt. "Natuurlijk is er het gevaar dat het weigeren van de inschrijving indruist tegen grondwettelijk gegarandeerde mensenrechten", zegt hij. "Maar de vrijheid in Japan is nu eenmaal teveel afgegleden naar egoïsme en utilitarisme. Niemand kijkt meer naar de belangen van anderen. In een buurt als deze is het niet nodig de deur op slot te draaien, maar de komst van Aum gooit het leven in chaos." Regels, aldus Senbo, kunnen daarom best weer strakker worden aangehaald.

De kritiek die woordvoerder Araki van Aum uit op huidige overheidsplannen bestaat ook bij gematigdere elementen in de Japanse samenleving. Het wetsvoorstel aangaande afluisteren, de poging van de overheid scholen te dwingen tot het hijsen van de nationale vlag en het zingen van het volkslied tijdens afstudeerceremonieën en de invoering van persoonsnummers baren bijvoorbeeld ook gerespecteerde academici zorgen. Het probleem met de kritiek van Aum is echter dat de positie van de groep uitermate ongeloofwaardig is. De geschiedenis van de sekte en de grote muur en videocameras rond het terrein in Sakuyama voorspellen niet veel goeds over de activiteiten die binnen plaats hebben. Voor het terrein zegt actieleider Shibata: "We hebben ze gevraagd of we het terrein van binnen mochten bekijken, zodat we kunnen zien dat ze niets in hun schild voeren. Maar ze weigeren ons toe te laten." Uit luidsprekers galmen vanaf het terrein boeddhistische sutras over het hoofd van de vermoeid ogende Shibata. In een traditionele boeddhistische tempel zou dit wellicht een rustgevend geluid zijn, in deze omgeving eerder onheilspellend.

( a d v e r t e n t i e s )