NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Hans Beerekamp
Zou er onderzoek bestaan naar de relatieve verhouding tussen de talen die gesproken worden op de Nederlandse televisiezenders? Heel voorzichtig schat ik, publiek en commercieel door elkaar genomen, dat zestig procent van de gesproken tekst Nederlands is, vijf en dertig procent Engels en vijf procent andere talen.

En ik heb de indruk dat het Nederlands oprukt, vooral ten koste van Frans, Duits en andere talen. Ook in de bioscoop valt de teruggang van de niet-Engelstalige buitenlandse film te betreuren, omdat gemeend wordt dat de consument er geen belangstelling meer voor heeft. De oorspronkelijk Engelstalige producties groeien in aantal, maar die ontwikkeling wordt gecompenseerd door een opmars van de Nederlandstalige bewerkingen, vooral van documentaires.

Niet alleen namens de doven en de niet-Nederlandstaligen zou ik ervoor willen pleiten zo veel mogelijk te ondertitelen en juist minder Nederlands commentaar, voice-over of zelfs nasynchronisatie toe te voegen. Een reden is bij voorbeeld de controleerbaarheid van de informatie; de ondertitels in het SBS6-Nieuws lieten eergisteren een Indonesische verkiezingsambtenaar verzuchten dat de vertragende protesten van kleine partijen tegen de definitieve uitslag 'een bittere pil' waren. Maar hij zei: 'sour grapes', en dat betekent iets heel anders.

Je kunt er niet blindelings op vertrouwen dat gesproken vertalingen en samenvattingen van de oorspronkelijke tekst altijd kloppen. Dossier Dinsdag, de serie 'spraakmakende documentaires' van Net5, was gisteren al een flink eind op gang, toen ik uit een ondertiteld interviewfragment waar Bernhard Hammelburg even niet doorheen praatte, begreep dat de 'seksmonsters' waar hij het steeds over had, in Amerika 'sexual predators' heten, een subtiel, maar essentieel nuanceverschil, ook al luidt de oorspronkelijke titel van de PBS-documentaire Monsters among Us.

De nomenclatuur luistert nauw bij zo'n precair onderwerp, zeker nu er een wet is aangenomen die het in verschillende Amerikaanse staten mogelijk maakt 'sexual predators' ook na hun gevangenisstraf vast te houden. Uit de context werd duidelijk dat die aanvullende detentie niet te vergelijken valt met onze tbs, omdat er geen behandeling plaatsvindt, maar die zinvolle verheldering ontbrak juist in het commentaar, dat vooral leek te dienen om vermoedelijk ingekorte, gecompliceerde passages even snel samen te vatten. Ik vermoed dat de zorgvuldig naar verklaringen en oplossingen voor de toename van de seksuele misdaden tegen kinderen zoekende documentaire (een therapeut kwam met de suggestie dat kinderverkrachters geobsedeerd zijn door stiekem gedrag) dus meer genuanceerd was dan wat Net5 er van gemaakt had. In de aankondiging beschreef de zender het als 'een speurtocht naar de verdoolde geesten van seksuele delinquenten'.

Ook de door RVU als Wat je op je bordje krijgt vertaalde Franse Arte-documentaire 2001, l'odyssée de l'assiette over ontwikkelingen in de voedingsindustrie werd van Nederlands commentaar voorzien, maar dat praatte nooit door de sprekers in beeld heen. Het is niet waarschijnlijk dat de geestige, vaak ironische commentaartekst drastisch afwijkt van het Franse origineel. Ik zie Nederlanders niet snel een tekst verzinnen (over de gang van zaken in een slachthuis) als: 'Naarmate het dier minder op een beest en meer op een biefstuk lijkt, nemen de streepjescodes toe'. Het ongebruikelijke kijkje in de keuken van voedselverrijking, marketingcampagnes tegen het wantrouwen van de consument jegens nieuwe snufjes, de introductie van naar chocolade smakende worteltjes en huidverzorgende yoghurt, alsmede het door enzymen vormen van biefstukken uit vleesresten leverde ideale televisie op: onderhoudend, leerzaam en verrassend. Geef ons meer Arte, liefst integraal op de kabel.