NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Pieter Kottman
Ik sprak iemand die naar de begrafenis van de onlangs overleden kunstenaar Peter Giele was geweest. Gekend had ze hem niet, maar ze had de gebeurtenis "helemaal Peter" gevonden. Ze was erheen gegaan - en ook naar het "feest" na afloop in discotheek Roxy - "in het kader van bonding."

Historicus, Amerika-deskundige en kind-aan-huis in Hilversum Maarten van Rossem gruwelt ongetwijfeld van zo'n verhaal, en terecht. Het is inflatie van emotie, banaal verlangen 'erbij' te horen, nieuwsgierigheid zonder belangstelling. Hij pakte in Nova gisteravond prettig uit over de nationale rouw waarin Amerika is gedompeld vanwege de dood van John Kennedy jr. "Weerzinwekkend", vond hij, omdat de overledene van geen enkel publiek belang was. In één adem door hekelde hij de rol van de zichzelf serieus noemende media die met hun overtrokken aandacht voor het ongeluk de hysterie nog verder aanzwengelden en net als de pulpbladen in sentimenten grossierden. En dan die Clinton: "Zo sentimenteel als de pest".

Hij heeft groot gelijk, Van Rossem, en tegelijkertijd helemaal niet. Zeker een historicus zou zich rekenschap moeten geven van irrationele ontwikkelingen als deze, die de geschiedenis waarschijnlijk veel meer hebben bepaald en gekleurd dan naakte feiten en beredeneerbare logica. Er loopt een directe lijn van de massale emotie rondom de dood van prinses Diana naar de bizarre rouw over Kennedy, en op dorpser niveau, over Ischa Meijer en Giele. Of men zich er nu in kan vinden of niet, het is een tendens die zich beschouwen laat. Dat verloor Van Rossem (die er ook nog eens zelf deel van uit maakt) uit het oog, hoe verademend zijn tirade op zichzelf ook was.

Een programma als Villa Felderhof, gepresenteerd door de - officieel uitverkoren - "opvallendste televisiepersoonlijkheid van het afgelopen jaar" of iets dergelijks, had Van Rossem bij zijn analyse kunnen betrekken. We zien 'bekende mensen' in hun zwembroek, in een reuze glamourous zwembad, met loopneus en natte haren. Perfecte, openbaar gemaakte, van elk belang gespeende trivialiteit. Goddank zond de NCRV gisteren 'de hoogtepunten' uit: je zult de hele serie maar integraal moeten bekijken. Couturier Edgar Vos verklapte 95 procent van zijn leven gelukkig te zijn. Als dat waar is, ben je een slecht mens, volgens mij.

Twee netten verderop vertoonde de NPS gene zijde van het spectrum, met een documentaire óver en een film (Performance uit 1970) ván de Britse regisseur Donald Cammell. Hij maakte deel uit van de piepkleine avantgarde van het Engeland van de jaren zestig. Popmuziek, psychedelia en acid waren hun voeding, ontsnapping uit de heersende massacultuur hun drijfveer. Dat handjevol freaks heeft, in zekere zin - en zoals het hoort in de kunst: ten koste van zichzelf - de wereld veranderd. Een compromisloze lastpak was die Cammell, constant belaagd, getreiterd en bedonderd door censurerende, want bange producenten, maar hij ging liever dood dan concessies te doen.

Niet die malle Rik Felderhof natuurlijk, maar zulke mensen verdienen bewondering, hoe onpraktisch in het gebruik, onaardig en helemaal niet menslievend ze ook zijn. Performance is een cultfilm, een specimen van psychedelische montage, doorbraakkunst, die de strijd aanbond met het veilige idee dat er zoiets bestaat als chronologie en de door Van Rossem zo geliefde controleerbaarheid. De documentaire verschafte inzicht in de opgejaagde geest van de maker. Hij pleegde zelfmoord, want zijn grootste angst was "per ongeluk te sterven". Zoals Kennedy jr. Als je het maar wilt zien, grijpt alles in elkaar.