NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Boston komt terug van een omstreden methode om de rassenscheiding in het onderwijs tegen te gaan: de gedwongen plaatsing van zwarte leerlingen op blanke scholen en blanke leerlingen op zwarte scholen.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 16 JULI. De Amerikaanse stad Boston heeft deze week na 25 jaar het laatste restant afgeschaft van een felomstreden programma om zwarte en blanke scholen te integreren. Niet langer zullen kinderen op grond van hun ras gedwongen kunnen worden naar scholen buiten hun eigen buurt te gaan, om zo de integratie te bevorderen.

Het besluit van Boston is een uiting van het in heel Amerika sterk afgenomen geloof in busing, een in de jaren zeventig begonnen massaal experiment waarbij scholieren per bus naar scholen in andere stadsdelen werden gebracht om een eind te maken aan de rassenscheiding in het onderwijs. In Boston leidde deze vorm van desegregatie tot bittere verdeeldheid tussen blanken en zwarten, tot hevige rellen en tot openlijk racisme. De stad die in de vorige eeuw voorop had gelopen bij de strijd voor afschaffing van de slavernij kreeg door de rellen de reputatie een bolwerk van rassenhaat te zijn.

Ook andere steden en deelstaten in Amerika hebben de afgelopen jaren maatregelen afgeschaft die bedoeld waren om de raciale diversiteit op scholen en universiteiten te garanderen (behalve busing ook quota en positieve discriminatie). Soms dwongen rechterlijke uitspraken hiertoe, soms riep de publieke opinie ertoe op.

Boston maakte kennis met het fenomeen busing toen een rechter in 1974 oordeelde dat het lokale schoolsysteem zich schuldig maakte aan opzettelijke rassenscheiding, omdat het zwarte scholieren naar bepaalde scholen stuurde. De zwarte scholen waren doorgaans minder goed dan de blanke scholen. De rechter gaf opdracht om bijna de helft van alle scholieren in de stad te plaatsen op scholen buiten hun eigen buurt.

Duizenden blanke scholieren moesten per bus naar scholen in zwarte wijken worden gebracht, duizenden zwarte scholieren naar blanke wijken. Zo zou de raciale samenstelling van de scholen beter aansluiten bij de samenstelling van de bevolking. En de leerlingen zouden opgroeien met kinderen van verschillende rassen, en daardoor op den duur minder geneigd zijn tot racisme.

De ernstigste problemen ontstonden tussen de bewoners van twee oude buurten in Boston, het grotendeels zwarte Roxbury en de Iers-Amerikaanse arbeiderswijk South Boston. Beide buurten kampten met armoedige huisvesting, straatbendes en criminaliteit. Toen bussen met zwarte leerlingen in "Southie" aankwamen werden ze met stenen bekogeld door menigtes blanken die racistische scheldwoorden en leuzen riepen. Er hadden demonstraties en boycots plaats en de rechter die het besluit had genomen werd met de dood bedreigd. Door de gespannen atmosfeer in de stad moest één middelbare school een maand lang gesloten blijven, en vervolgens drie jaar lang vrijwel permanent worden bewaakt door de nationale garde.

De rellen waren niet alleen een rassenkwestie, maar tegelijk ook een uiting van de klassentegenstellingen in Boston. In South Boston heerste grote bitterheid dat de blanke pleitbezorgers van busing, grotendeels afkomstig uit de middenklasse en de politieke elite, zèlf gevrijwaard waren van de gevolgen van het experiment. Als ze niet al in de voorsteden woonden verhuisden ze daar vaak naar toe, of ze stuurden hun kinderen naar particuliere scholen. Deze vooruitstrevende voorstanders van het experiment zagen alleen het onbeschaamde racisme van de tegenstanders, en niet de last en onzekerheid die de massale busoperatie opleverde voor zowel blanke als zwarte leerlingen uit kwetsbare maatschappelijke groepen.

De invoering van busing versnelde de vlucht van blanken uit de stad en uit de openbare scholen. Was in 1974 iets meer dan de helft (zestig procent) van het totale leerlingenbestand in Boston nog blank, nu is 85 procent zwart, hispanic of van Aziatische komaf. "Busing was geen oplossing voor de rassenscheiding", schrijven de onderzoekers Stephan en Abigail Thernstrom in hun boek America in Black and White, "het maakte het probleem alleen maar erger."

Maar niet iedereen is het daarmee eens. Critici van Bostons besluit om terug te komen van het gebruik van raciale criteria bij de plaatsing van leerlingen zeggen dat de grote raciale ongelijkheid nog steeds om een actief beleid vraagt. Maar Boston vreesde het onderspit te zullen delven in een rechtszaak die een aantal verontwaardigde blanke ouders had aangespannen. Volgens de ouders is het hanteren van raciale criteria in strijd met de grondwet.

Het totale aantal blanke leerlingen in de Bostonse scholen is al zo laag dat het besluit van deze week meer een symbolische dan praktische betekenis heeft. Voor slechts zo'n duizend scholieren zal het gevolgen hebben voor hun schoolkeuze.

In 1989 werd het systeem van grootscheepse busing al vervangen door een genuanceerder schoolsysteem, waarbij ouders een voorkeur voor een school konden uitspreken. Waar kinderen geplaatst werden hing behalve van die voorkeur ook af van geluk in een loterij, de nabijheid tot de school, en het ras van de kinderen. Die opzet leidde er toe dat negentig procent van de scholieren op de school van eerste of tweede keuze terechtkwam. Nu het raciale criterium wordt afgeschaft, zegt burgemeester Thomas Menino, kan de stad zich eensgezind richten op "het verhogen van de kwaliteit van iedere scholier en iedere school".

( a d v e r t e n t i e s )