NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Wie is 'Mijnheer Man'? De aanduiding van Amerikaanse zwarten voor blanken, Mr Man, is onvertaalbaar. In de tv-comedy Damon op woensdagavond gebruikt de VPRO "bleekscheet" maar dat is niet grappig. "Mijnheer Man" alleen zou onbegrijpelijk zijn als ondertiteling. Er ligt een hele Amerikaanse geschiedenis achter, zwaarder dan die van de Nederlandse zwart-blank- verhoudingen.

Nog in de jaren zestig leefden Amerikaanse zwarten gesegregeerd. De vertaler van Damon heeft een onmogelijke taak omdat de comedy is vergeven Amerikaanse zwarte slang-woordspelingen. De rijke taal is het leukste ingrediënt. De Amerikaanse Mijnheer Man is de man. He the man. Hij heeft het gemaakt en denkt dat hij dat dankt aan eigen verdiensten. De Amerikaanse zwarte ziet dat anders. Mijnheer Man voelt zich superieur maar wordt tegelijkertijd gekweld door schuldgevoelens. Vorige week werd een baas met de naam Mr Man gechanteerd met die schuldgevoelens en voor blanke en zwarte kijkers in Amerika moet het een herkenbare situatie zijn geweest. Zo'n komische scène lucht op. De hoofdfiguur, Damon, haalde flink uit tegen de blanke baas die zijn zwarte vriend maar niet wilde bevorderen. Het hele arsenaal zwart slang werd losgelaten. Beschouwde hij zijn zwarte werknemer soms als een junglebunny? Mijnheer Man kreeg het steeds benauwder en uiteindelijk bevorderde hij Damons vriend. Het verhaal van de comedy Damon is nauwelijks belangrijk. Het is een aaneenrijging van onwaarschijnlijke situaties. Van beroep is Damon undercover politie-agent. Gisteren was hij even particulier veiligheidsbeambte in een autootje met vijf witte zwaailichten. Overal werd hij uitgejouwd of begooid met rotte tomaten maar hij kon er niets tegen ondernemen, want geen macht. Hij veranderde ook even in een zwarte dominee en preekte tegen zijn vriend dat hij afstand moest doen van seks, to rebuke the booty. Het hangt allemaal op de hoofdrolspeler, Damon Wayan, een man met groot komisch talent, in de traditie van Richard Pryor. Hij zat achter het baanbrekende zwart-blanke Amerikaanse tv-cabaret, In living color, dat ook hier is uitgezonden.

Damon is sterker dan de Cosby show, waar raciale verhoudingen geen rol spelen. Het zwarte doktersgezin Huxtable moest Amerika laten zien dat zwarten ook gewone mensen zijn. Nu dat ruimschoots duidelijk is, kan de comedy de zwart-blanke verschillen en spanningen als onderwerp nemen. Er worden niet alleen blanken maar ook zwarten op de korrel genomen en het is een ontlading van de statische elektriciteit in het dagelijkse leven in Amerika.

De Nederlandse televisie is nog een fase achter. Het multiculturalisme heeft soms religieuze trekjes. Het gebrek aan relativeringsvermogen uit zich vaak in berichtgeving, zoals gisteren in het Journaal over de rechten van het illegale kind. Illegale kinderen zouden moeten worden behandeld als legale kinderen, bepleitte een rapport van Defence for Children. Dat werd uitgereikt aan staatssecretaris Cohen. Het Journaal had uniek beeldmateriaal van twee illegale gezinnen, een Uzbeki en een Chinees, die met naam werden genoemd. Ze konden op kamers wonen. Maar ik had ook een antwoord willen zien op de vraag, waarom ze liever hier illegaal zitten dan thuis legaal. Staatssecretaris Cohen zei alleen dat er "geen gemakkelijke oplossingen" zijn. Ik verwacht dan iets meer contekst. Wat doen al die andere landen met illegalen? Of is Nederland een ellendige uitzondering? Ik vermoed van niet, want er komen veel illegale kinderen naar Nederland. Ze worden vaak door hun ouders gestuurd om vaste voet aan wal te krijgen. Het heeft geen zin om dat soort elementen uit een verhaal weg te laten omdat de kijker inmiddels wel beter weet. Maar Mijnheer Man werd gedreven door schuldgevoel en dat gaat ten koste van complete berichtgeving.