NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IN HET KREMLIN resideert een zieke president. Boris Jeltsin heeft zich altijd conform byzantijnse tradities gedragen. Maar nu begint hij, als gevolg van de hormonenpreparaten waarmee hij zich staande houdt, ook maniakale trekken te vertonen. Het ontslag vanmorgen van premier Primakov, en de benoeming van minister Stepasjin van Binnenlandse Zaken als diens opvolger, is de laatste uiting van deze politiek-medische ziektegeschiedenis. Er werd in Moskou al langere tijd op een politieke crisis gespeculeerd. Vorige week stapelden de aanwijzingen zich op. Bij een bijeenkomst over de viering van het tweeduizendjarig bestaan van het christendom veranderde Jeltsin boos de tafelschikking en gebood Stepasjin naast Primakov te komen zitten. De wat oudere politieke waarnemers herkenden het scenario onmiddellijk als een echo uit oude tijden, toen de posities op het mausoleum bij parades aanwijzing gaven over de verdeling van de macht.

Toch hoopten velen dat Jeltsin het bij dit spelletje zou laten. Rusland kan zich immers geen crisis veroorloven: om politieke én economische redenen. In het parlement staat deze week de impeachmentprocedure tegen het staatshoofd op de agenda. Primakov zou de Doema wellicht op de valreep tot rede hebben kunnen brengen. De financiële crisis noopt eveneens tot stabiliteit, hoe broos die ook mag zijn.

Primakov heeft weliswaar geen doorbraak in goede richting weten te forceren, maar wel een beetje rust gerealiseerd. Dat is van belang omdat Rusland de komende twaalf maanden met twee verkiezingscampagnes (voor de Doema en het presidentschap) te maken krijgt. Bovendien moet Moskou, dat zich eind maart heeft laten verrassen door de Balkanoorlog om Kosovo, in het buitenland positie zien te heroveren.

WAAROM HEEFT JELTSIN dan toch ingegrepen? Het blijft gissen naar zijn motieven. Maar er is wel een patroon. Ten eerste past het ontslag van Primakov bij het karakter van de president. Jeltsin kan niet zonder de pep van crises. Zijn dreigement vandaag om de Russische bemiddeling op de Balkan te beëindigen en zijn speciale afgezant Tsjernomyrdin terug te trekken, illustreert dat. De oorlog op de Balkan heeft hem een krachtig argument in handen gespeeld om de sluimerende anti-Westerse reflexen in Rusland te revitaliseren. Ten tweede heeft Jeltsin de afgelopen acht jaar permanent en stuk voor stuk afgerekend met potentiële opvolgers. Ten derde is Jeltsin doodsbang voor een verschuiving van de machtsverhoudingen in Rusland. Onder Primakov heeft het Kremlin aan betekenis ingeboet. Aan de vooravond van de komende verkiezingen zijn alle politieke krachten zich dan ook aan het hergroeperen in nieuw coalities.

HET ONTSLAG van Primakov zet Rusland nu weer op scherp. De volksvertegenwoordigers in de Doema, de regionale gouverneurs, de machtige monopolisten in de energiesector, de verzwakte financiële tycoons die overigens nog wel greep hebben op de media: allen zullen een antwoord zoeken. De ervaring leert dat dit leidt tot vertroebeling van de maatschappelijke verhoudingen, waarvan de bevolking meestal het slachtoffer wordt.

De machtswisseling in Moskou zet ook Europa op scherp. De oorlog op de Balkan dwingt Rusland tot een nieuw 'veiligheidsconcept', zei minister Sergejev van Defensie eind vorige maand al. De benoeming van Stepasjin tot premier wijst er op dat Jeltsin nu wil proberen zijn land via de gewapende machten te gaan regeren. Dat raakt niet alleen de Russische burgers maar ook de Europeanen.

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.