NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De oorlog om Kosovo heeft de Bulgaren van Europa afgesloten. Wegen en spoorwegen leiden nergens meer heen. De Bulgaren voelen zich - weer - in de steek gelaten.

Door onze correspondent RENEE POSTMA

DRAGOMAN, 29 APRIL. De NAVO is een groot onzichtbaar spook dat 's nachts door de lucht waart. Zien kun je hem niet. Horen des te beter. Vannacht was het weer een paar keer raak. Je kon zelfs het luchtalarm horen aan de andere kant van de grens in Dimitrovgrad. Een oude vrouw wijst op de rode daken van een stadje op de volgende heuvelrug. Hemelsbreed ligt het Joegoslavische stadje nog geen kilometer weg.

De vrouw hoedt samen met wat leeftijdgenoten een paar geiten en koeien op een glooiende heuvel.

De zon is even doorgebroken en ze zitten op kleine houten krukjes in het malse, hoge gras. ,,We zitten hier iedere dag", legt een bejaarde man uit. ,,We hoeden onze beesten hier, praten wat en houden elkaar gezelschap." Of ik nog nieuws heb van de andere kant? Ze hebben al meer dan een maand niets van de overkant gehoord. De Bulgaars-Joegoslavische grens is formeel niet dicht maar de Joegoslaven laten niemand meer door. Een van de vrouwen wil naar haar schoonzuster in Dimitrovgrad. Een jaar geleden heeft zich daar een vreselijk familiedrama afgespeeld. Vader en zoon pleegden allebei zelfmoord. De vrouw ging wekelijks bij haar schoonzuster langs om te voorkomen dat ze gek zou worden.

,,Ik moet naar haar toe om te kijken hoe het met haar gaat, maar ik kan de grens niet meer over. We zijn allemaal bang. Oorlog is slecht, deze oorlog is slecht voor iedereen." De anderen knikken instemmend.

Een van de mannelijke herders brengt het gesprek op Surdulica, waar NAVO-acties opnieuw burgerslachtoffers hebben geëist.

Het nieuws is net die morgen bekend geworden. Surdulica ligt een eindje verder maar het voelt dichtbij. De Bulgaren aan deze kant van de grens en de Serviërs aan de andere kant spreken hetzelfde dialect. Het is één wereld. Een van de herders heeft in de oorlog nog tegen de Duitsers gevochten bij Surdulica, samen met de partizanen. ,,Nu zijn het opnieuw de Duitsers die bombarderen", filosofeert hij in het hoge gras.

Bulgaren moeten wel meedoen met de NAVO

Beneden aan de weg, bij de grensovergang, is het doodstil. Een zestal taxi's staat tevergeefs te wachten op een vrachtje. Ze staan hier al drie weken dag en nacht en doden de tijd met een spelletje poker en sterke verhalen over een collega die in één keer 400 mark wist te verdienen met een rit. Als er al mensen over de grens komen, zijn het meestal Joegoslaven die op doorreis zijn naar een derde land.

Maar de man en de vrouw die even later, een rollende koffer voortslepend, over de grens komen keuren de Bulgaarse taxichauffeurs geen blik waardig. Zwijgend stappen ze in een auto die met draaiende motor op ze staat te wachten. Dan wordt het weer doodstil aan de grensovergang van de E 80. De belangrijkste verbinding van Bulgarije met de rest van Europa.

De tweebaansweg verbindt Sofia met Nis en Belgrado. Al het verkeer van West-Europa naar Turkije, van het internationale vrachtverkeer tot de zwaarbepakte personenauto's van de Turkse gastarbeiders, dendert hier in tijden van vrede voorbij. De verlaten spoorbaan naast de weg is onderdeel van de roemruchte Orient Expres: de verbinding Istanbul, Sofia, Belgrado, Boedapest, Wenen en verder. De internationale rijtuigen staan nu op elkaar geperst op een zijspoortje. Er is geen doorkomen aan. De NAVO hoeft zich geen zorgen te maken dat de Bulgaren stiekem olie zullen leveren aan Joegoslavië. De Joegoslaven hebben de grens zelf dichtgegooid. Ingeklemd achter Servië voelen de Bulgaren zich in de steek gelaten. Ze kunnen geen kant op, maar moeten wel meedoen met de NAVO.

,,Wij zijn maar kleine miertjes. Onze leiders luisteren niet naar ons. Ze doen wat ze willen of wat hun door derden wordt opgedragen." Toch zijn de inwoners van Dragoman de afgelopen dagen de straat opgegaan om te demonstreren tegen de NAVO-aanvallen op Joegoslavië. ,,Het splijtende geluid van vliegtuigen en raketten was zo hard dat we eenvoudig iets moesten doen."

Dragoman is het eerste stadje in Bulgarije vanaf de grens. Troosteloze en afgetrapte communistische gebouwen langs de spoorbaan. Een paar industriële schoorstenen waar geen rook meer uit komt. Werk is er niet. Toekomst evenmin. Een man in een zwart leren jasje zegt dat 99,9 procent van de inwoners tegen de NAVO is. Hij blijkt een voormalige apparatsjik die zonder enig succes carrière probeert te maken als privé ondernemer. Op het tochtige, kale stadsplein van Dragoman vindt hij een willig gehoor. ,,Ze luisteren niet naar ons. Maar we worden elke dag sterker. In de andere steden en dorpen in de omgeving wordt ook al betoogd!" Een andere man valt hem bij. ,,Hier vlak bij in Surdulica zijn 20 doden gevallen. En wie neemt de verantwoordelijkheid? Kunt u mij vertellen wie hier de verantwoordelijkheid voor neemt?" De inwoners van Dragoman en andere Bulgaarse steden zonder toekomst staan ver van hun regering. Economisch hebben ze nog geen enkel resultaat gezien van het beleid dat de centrum-rechtse regering van Ivan Kostov nu alweer twee jaar voert. Ze hebben net weer een zware winter achter de rug. Energieprijzen blijven stijgen maar de grote doorbraak naar de vrije markt en een beter leven blijft uit. Ze kunnen de NAVO-acties er gewoon niet bij hebben en de linkse oppositie van voormalige communisten speelt daar handig op in.

De lijfkrant van links, Doema, opent vandaag dan ook met de onheilspellende kop: "NAVO schiet met uranium-raketten'. In een bijna wetenschappelijk openingsartikel wordt uitgelegd dat de NAVO- raketkoppen met uranium zijn uitgerust dat volgens de Amerikanen zelf "als een mes door de boter snijdt'. Maar wat de Amerikanen er niet bij zeggen, schrijft de krant, is dat de raketten na inslag een regen van kleine uraniumdeeltjes in de lucht brengen die honderden kilometers ver kan zweven. De deeltjes hebben een halfwaardetijd van liefst 4,6 miljard jaar en kunnen de vreselijkste schade aanrichten aan het menselijk lichaam. Vanuit Dragoman gezien is er dan ook weinig reden om erg enthousiast te zijn over het onzichtbare NAVO spook in de lucht.

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.