NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

KPN is laat met de verstrekking van cruciale informatie aan zijn aandeelhouders. Drie jaar na dato geeft het telecombedrijf pas details over een overeenkomst met de Indonesische partner Bakrie.

Door onze redacteur MICHIEL VAN NIEUWSTADT

ROTTERDAM, 29 APRIL. Trots toonde financieel bestuurslid C. Griffioen van KPN onlangs een grafiek met opgaande lijnen. Elk daarvan vertegenwoordigde de winstbijdrage van een groep deelnemingen van KPN in buitenlandse bedrijven.

Ook een participatie van 17,3 procent in het Indonesische PT Telkomsel (mobiele telefonie) was in het mooie plaatje vertegenwoordigd. Ondanks de Azië-crisis leverde dit bedrijf in 1998 een bescheiden bijdrage van negen miljoen gulden aan het totale resultaat. En er was reden voor optimisme. Gemeten in rupiah verdubbelde de omzet van Telkomsel vorig jaar zowat. Bovendien zou een prijsverhoging voor mobiele telefoongesprekken in Indonesië worden doorgevoerd.

Toen Griffioen zijn prognoses presenteerde, moet hij al geweten hebben dat de omvang van de winstbijdrage van Telkomsel op losse schroeven stond. In een korte frase achterin het jaarverslag over 1998 vermeldt KPN dat de Indonesische partner Bakrie vorig jaar een optie is toegekend op de helft van het belang in Telkomsel.

KPN en Bakrie hebben al in 1993 afgesproken dat beide bedrijven op de Indonesische markt zouden samenwerken. Dat gold ook voor de deelname in Telkomsel. De Indonesische overheid had echter bezwaar tegen de samenwerking van een nationaal en een internationaal bedrijf in één consortium. KPN sloeg zelf zijn slag, maar wist dat uiteindelijk een deel van zijn aandelen in Telkomsel aan Bakrie zou toekomen.

In het jaarverslag over 1996 vermeldde KPN niets over deze op handen zijnde verwatering van zijn belang in de Indonesische markt voor mobiele telefonie. Dat gebeurde evenmin in 1997. Pas nu in 1998 de optie aan Bakrie daadwerkelijk is toegekend, maakt KPN melding van de afspraak die, als het herstel in Indonesië doorzet, een strop voor beleggers kan opleveren. ,,Deze informatie had eerder moeten worden gegeven", zegt directeur P. de Vries van de Vereniging van Effectenbezitters. ,,Geen twijfel mogelijk."

Het verlies van een deel van de mogelijke winstbijdrage van PT Telkomsel in komende jaren is om meer redenen frustrerend voor de aandeelhouders van KPN. In de eerste plaats zijn de lasten van KPN's expansie in Indonesië (verliezen op het KPN-belang in een telecomdochter van Bakrie) in 1997 wel geheel op hun conto gekomen. De tweede gedachte die aandeelhouders, vanmiddag verzameld op een algemene vergadering in Den Haag, ongemakkelijk op hun stoel zal doen schuiven is dat KPN bij de verwerving van zijn belang in PT Telkomsel nog een andere transactie is aangegaan waarvan zij lange tijd niet op de hoogte waren. Zoals eerder gerapporteerd in het KRO-televisieprogramma Netwerk gaf KPN de Nederlandse ING Bank het recht vijf procent van de aandelen Telkomsel te verkopen voor de toenmalige verwervingsprijs plus tussentijds gemaakte kosten (eind 1998 omgerekend 222 miljoen gulden). Dat recht biedt de bank extra zekerheid voor een lening aan Setdco, een onderneming in handen van de Indonesische zakenman S. Djody.

Tot op de dag van vandaag houdt KPN vol dat deze zogeheten put-optie (het recht aandelen te verkopen) die aan ING is verstrekt ,,een normale zakelijke transactie" is waarin voor KPN voordeel besloten ligt. Als ING de optie uitoefent, verwerft KPN immers nog eens vijf procent van de aandelen Telkomsel. Het idee dat de overeenkomst met ING voor KPN een opportunity was werd versterkt door de uitleg die KPN daarover eerder deze maand gaf aan staatssecretaris M. de Vries (onder meer telecommunicatie). ,,Als de [ING-] bank de put-optie niet zou willen uitoefenen, dan heeft KPN nog een call-optie op deze aandelen", zo schreef KPN.

Die constatering is van belang, omdat zij betekent dat KPN niet alleen met vijf procent van de aandelen Telkomsel wordt opgescheept als dat ING uitkomt (bij een zware koersval bijvoorbeeld), maar dat KPN de aandelen ook zelf kan verwerven als het dat wil. Vooralsnog blijft echter onduidelijk óf, en zo ja onder welke voorwaarden, KPN de aandelen kan opeisen. De voordelen van de overeenkomst met de ING Bank voor KPN-aandeelhouders blijven al met al uiterst twijfelachtig. Tenzij de overeenkomst de participatie van KPN in Telkomsel heeft vergemakkelijkt. Dat laatste mag niet worden uitgesloten. KPN zèlf heeft in zijn felle ontkenning van vermeende betrokkenheid bij betaling van smeergeld verklaard dat een verzoek van de Indonesische regering om een financiering voor Setdco te verzorgen in 1996 is afgewezen, maar dat het wel heeft "bemiddeld' (lees: de garantstelling aan ING afgegeven) bij het vinden van een bankinstelling.

Of deze "bemiddeling' door de beugel kan is een van de zaken die de komende maanden moet worden vastgesteld in een bodemprocedure die KPN heeft aangespannen tegen de KRO wegens de aantijgingen over smeergeld.

Beleggers hoeven met hun oordeel niet zo lang te wachten. KPN heeft in 1996 geen aanleiding gezien de garantstelling voor Setdco in zijn jaarverslag te vermelden. Toen de crisis in Azië eenmaal was uitgebroken, lag dat plotseling anders. Ook de vermelding van de overeenkomst met Bakrie voor de verwerving van ruim acht procent van de aandelen Telkomsel komt laat, drie jaar nadat KPN wist dat deze transactie zou worden uitgevoerd. Dit maakt het aandeelhouders wel erg lastig zich een betrouwbaar beeld te vormen van de onderneming.