NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het enquêterapport over de vliegramp in de Bijlmermeer is al direct omstreden. Gisteren begonnen politici, premier Kok voorop, te morrelen aan de conclusies van de enquêtecommissie.

Door onze redacteuren
GIJSBERT VAN ES en KEES VAN DER MALEN

DEN HAAG, 23 APRIL. Snel, onwaarschijnlijk snel ging het. Nauwelijks tweeënhalf uur na de verschijning van het Bijlmerrapport zette premier Kok gisteren de tegenaanval in.

Natuurlijk, hij zou terughoudend zijn, want het ging hier tenslotte om een rapport aan de Tweede Kamer. En zeker, het rapport bevatte ,,buitengewoon nuttig en belangrijk materiaal'', zei de minister- president.

Waarna hij krachtig het fileermes ter hand nam. Had hij het goed gezien, dan waren diverse deelconclusies niet doorgedrongen tot de eindconclusies die door de commissie worden ingeleid als ,,een finale afweging''. Nuchter stelde de premier vast dat er kennelijk ,,voorrondes zijn geweest op weg naar de finale''. Het kabinet zou bovendien nog eens goed bestuderen hoe de deel- en eindoordelen zich verhouden tot het feitenmateriaal dat de commissie op tafel legt. Die relatie was de premier ,,niet altijd glashelder''.

Zo begon premier Kok gisteren, op een inderhaast belegde persconferentie, aan het demonteren van het enquêterapport. In een bijeenkomst die nog geen kwartier duurde, probeerde hij vrij minutieus het rapport van zijn gevoelige lading te ontdoen.

De demontage van het Bijlmerrapport was eigenlijk 's ochtens al begonnen. Voorafgaand aan de presentatie van het rapport werden Tweede- Kamerleden geïnformeerd door de leden van de enquêtecommissie. Wat moest de Kamer nu het belangrijkst vinden: de deelconclusies of de eindconclusies, zo vroegen diverse aanwezige Kamerleden zich af. Ook zij hadden vastgesteld dat het oordeel op deelterreinen soms harder uitvalt dan in de finale conclusies. De slotconclusies overkoepelen alle conclusies, antwoordde commissievoorzitter Meijer. Waarop vice-voorzitter Oudkerk niet naliet daaraan toe te voegen dat de deelconclusies heus ook heel belangrijk zijn. En daar zat hem nu net de kneep. Want is het niet vooral op het onderdeel van de gezondheidsklachten dat het rapport onevenwichtig in elkaar steekt?

In z'n algemeenheid zijn de afsluitende conclusies milder dan de deelconclusies. Maar in het deel over de gezondheidsklachten is het juist andersom. Zo formuleert de commissie in haar slothoofdstuk apodictisch: ,,Er bestaat een directe relatie tussen gezondheidsklachten en de ramp in de Bijlmermeer''. In het rapport zelf wordt het bewijs voor zo'n vergaand oordeel niet aangedragen. Sterker, in de deelconclusies beperkt de commissie zich tot de conclusie dat zij ,,niet uitsluit dat er sprake is van een klachtenpatroon'' en gaat zij niet verder dan de constatering dat ,,een relatie met de Bijlmerramp vooralsnog niet kan worden uitgesloten''. Uit de kring van de commissie valt te vernemen dat de hoofdstukken van het Bijlmerrapport in eerste instantie door de stafleden zijn geschreven, maar dat commissielid Oudkerk, zelf huisarts, zich zeer nadrukkelijk heeft gemanifesteerd in het deel over gezondheidsklachten.

D66: rapport is kruistocht van Oudkerk tegen Borst

Oudkerks standpunt was aanleiding voor stevige discussies binnen de commissie, waarbij stevige teksten hier en daar zijn afgezwakt maar waarbij Oudkerk uiteindelijk niet al te veel terrein wilde prijsgeven. Binnen de D66-fractie in de Tweede Kamer ziet men hierin opnieuw bewijs voor de kruistocht die Oudkerk sinds geruime tijd zou ondernemen tegen de positie van minister Borst op het ministerie van Volksgezondheid.

D66 en VVD, de partijen van de ministers Borst en Jorritsma, grepen de ruimte in het enquêterapport gisteren dankbaar aan om hun verweer in te zetten. VVD'er Te Veldhuis zei nog nooit te hebben meegemaakt dat een eindoordeel van een enquêtecommmissie zo scherp afwijkt van de bevindingen. En D66'er Van Walsum redeneerde dat de commissie kennelijk heeft geprobeerd in het slot ,, onevenwichtigheden'' recht te zetten.

De scepsis over het rapport volgt op kritiek over de handelwijze die al tijdens de openbare verhoren binnen en buiten de politiek klonk. In de Kamer werd gisteren al hardop gesproken over ,,een zwak rapport''. En geïnformeerde buitenstaanders veegden de vloer aan met het eindrapport. Marcel van Dam, oud-minister en ooit lid van de enquêtecommissie die begin jaren tachtig de ondergang van de scheepsbouw onderzocht, stelde vast dat het Bijlmerrapport, nadat alle complot- en doofpottheorieën zijn ontkracht, een ,,gewoon rapport'' is geworden, maar dat de enquêtecommissie er niet in is geslaagd die werkelijkheid in haar conclusies door te trekken. Robin Linschoten, voormalig staatssecretaris die enkele jaren geleden opstapte na onderzoek van de Kamer, sprak openlijk van ,,een dun rapport''. Hij constateerde dat de commissie niet geloofwaardig heeft aangetoond dat ministers het vertrouwen van de Tweede Kamer hebben geschonden.

Premier Kok had het eerder al iets omslachtiger maar niet minder duidelijk gezegd: het kabinet zou ,,heel nauwegezet'' en ,,heel systematisch'' studeren op de vraag of, hoe en waar ministers hebben gezondigd tegen de vertrouwensregel in de omgang met de Kamer. Tenslotte is hiermee een doodzonde in het verkeer tussen regering en parlement in het geding gebracht. Maar ook Kok moet goed hebben gehoord dat commissievoorzitter Meijer bij de presentatie van zijn rapport het antwoord schuldig bleef op vragen over één van haar cruciale slotconclusies, die luidt: ,,het aantal malen dat de Tweede Kamer onduidelijk, onvolledig, ontijdig of onjuist is geïnformeerd, [...] is te groot''. Het ging dus kennelijk niet zo zeer om 'het feit dat', als wel om 'de mate waarin'.

Dat laatste laat ruimte voor discussie, waarvan in het aanstaande Kamerdebat dankbaar gebruik zal worden gemaakt. Waarmee de enquêtecommissie misschien zelf nog het meest heeft meegewerkt aan het demonteren van haar eigen Bijlmerrapport.

NRC Webpagina's
23 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.