NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Ambassadeur VS over Kosovo

Drie weken van geweld hebben Belgrado niet tot inbinden gedwongen. De NAVO reageert door de druk te verhogen, zegt de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO.

Door onze correspondent BIRGIT DONKER

BRUSSEL, 15 APRIL. De Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO staat erom bekend dat hij zijn Europese collega's als zijn gelijken behandeld. Dat is niet zo vanzelfsprekend: zijn voorgangers lieten duidelijk voelen wie het overwicht heeft in de alliantie. Toch reageert Alexander Vershbow wat venijnig op het Duitse voorstel voor vrede in Kosovo, dat onder meer voorziet in een pauze van 24 uur in de luchtaanvallen zodra president Milosevic toont dat hij zijn troepen terugtrekt uit Kosovo. ,,De Duitsers hebben interessante ideeën'', zegt Vershbow. ,,Maar het idee van een pauze in de bombardementen steunen we in de huidige omstandigheden niet. Als Milosevic l onze voorwaarden accepteert, moeten we overwegen wanneer de luchtaanvallen moeten stoppen.''

Vershbow verwondert zich dat het Duitse voorstel gisteren publiek werd gemaakt. ,,Het was een discussienota voor de bondgenoten van de G8. We moeten natuurlijk vooruit denken, want op een gegeven moment zal de druk ondraaglijk worden en zal zelfs Milosevic de noodzaak erkennen dat een uitweg gevonden moet worden. Dan zullen sommige aspecten uit het Duitse document worden overgenomen.'' Duitsland staat nog achter operatie Allied Force, meent Vershbow. Tijdens een bijeenkomst maandag van ministers van Buitenlandse Zaken bestond unanimiteit. ,,Iedereen was overtuigd van de noodzaak onze bevolkingen en parlementen voor te bereiden op een langdurige actie. We hoopten dat een paar dagen bombarderen Milosevic snel zou doen toegeven, maar nu is duidelijk dat hij vecht voor zijn politieke overleven. Het zal een lange straf vergen voordat hij het licht ziet.''

Als lid van de Nationale Veiligheidsraad was Vershbow een van de architecten van de Amerikaanse politiek ten aanzien van ex-Joegoslavië en werkte hij mee aan het Dayton-vredesakkoord voor Bosnië (1995). Vorig jaar januari nam hij zijn intrek in de Amerikaanse vleugel van het NAVO-hoofdkwartier, waar nu lange dagen worden gemaakt. Behalve de luchtactie, zijn er de voorbereidingen van de top, volgende week in Washington, ter ere van het vijftigjarig bestaan van de NAVO. Amerikaanse experts in veiligheidsbeleid vermoeden een connectie tussen de twee: NAVO-leiders zouden de luchtaanvallen hebben ontketend omdat ze niet onbeschaamd het glas konden heffen, terwijl de Kosovaren leden onder Milosevic. Anderzijds wordt gezegd dat de NAVO nu snel een eind wil maken aan de operatie die anders de top overschaduwt.

Is er een verband tussen de top en de militaire actie?

,,We willen nog steeds de aandacht richten op de vijftig jaren van succes van de NAVO. We moeten ook kijken naar het nieuwe strategisch concept, de uitbreiding en naar het zogeheten Defence Capability Initiative dat nu belangrijker is dan ooit als je het verschil ziet tussen het Amerikaanse vermogen en dat van Europese landen die meedoen aan de actie in Kosovo. Maar Kosovo zal ongetwijfeld de gevangenis zijn, waardoor veel van die zaken zal worden bekeken.''

Sinds de luchtactie begon, is het doel verschoven van Milosevic dwingen het akkoord van Rambouillet te ondertekenen naar een terugkeer van honderdduizenden vluchtelingen. Wat wil de NAVO eigenlijk?

,,Als je een uitdagende en slimme tegenstander hebt, moet je je aan de omstandigheden aanpassen. Het is achteraf gezien duidelijk dat Milosevic nooit serieus onderhandelde in Rambouillet. Ook is duidelijk dat de etnische zuivering zijn lange termijnstrategie was voor Kosovo. Maar onze basisdoelen zijn dezelfde: een vreedzaam, multi-etnisch Kosovo. Wat we moeten doen om dat te bereiken, is veranderd. We intensiveren de luchtaanvallen wegens de voortdurende uitdaging van Milosevic en ik verwacht dat dit nog vele weken zal duren.''

Een belangrijke reden waarom Milosevic 'Rambouillet' niet aanvaardde was de eis van een NAVO-geleide vredesmacht in Kosovo. Nu lijkt die eis opeens ingeslikt. Albright spreekt van een troepenmacht met ,,een kern van NAVO-landen'' en er wordt zelfs gesproken van een VN-macht.

,,Onze visie is niet veranderd. Een troepenmacht die effectief is, moet een commando en robuust vermogen hebben die alleen de NAVO kan leveren. Maar het hoeft niet alleen NAVO te zijn. Anderen kunnen deelnemen, zoals in Bosnië, waar ook Rusland deelneemt aan een multinationale macht. Maar de commandostructuur moet van de NAVO komen.''

Het moet dus een NAVO-geleide macht zijn?

,,Eh... ja. Voor de VS en vele andere NAVO-landen is er geen andere voorwaarde waarop ze grondtroepen leveren dan met dat min of meer fundamentele uitgangspunt.''

De NAVO dacht aanvankelijk dat dreigen met luchtaanvallen Milosevic zou overtuigen, vervolgens werd gedacht dat ze een paar dagen zouden duren. Bovendien verdreef hij in korte tijd honderdduizenden Kosovaren. Waarom worden zijn reacties steeds verkeerd ingeschat?

,,We hebben onderschat hoe ver hij wilde gaan in het schenden van oorlogswetten en van internationale humanitaire wetten. Hij is op vele aspecten verder gegaan dan in Bosnië, in Kroatië. Dat is nu een feit. Je kunt de klok niet terugdraaien. Daarom voeren we nu snel de druk op, hoger dan we oorspronkelijk dachten dat nodig zou zijn.''

Rusland wordt nu gevraagd een rol te spelen, terwijl gebleken is dat Moskou niet veel invloed heeft op Belgrado. Waarom is er plots zo'n optimisme? Of is dit een manier om Moskou achter een VN-resolutie te krijgen?

,,Iedereen is bezorgd over de meningsverschillen met Rusland over Kosovo, die willen we overbruggen. Rusland hééft invloed in Belgrado. Misschien is die soms overdreven, maar het heeft invloed. Zeker zou het helpen als we een meer verenigd front hebben. Een VN-resolutie die voorwaarden stelt aan Milosevic zou extra gewicht geven. Maar we doen terwille van Rusland geen compromissen. We wisten dat de luchtactie de relatie met Rusland zou schaden. Maar ons grotere belang was het stabiliseren van de regio.''

Deze week bezetten Serviërs grensdorpen in Albanië. Hoe groot is het gevaar dat de oorlog zich uitbreidt naar buurlanden?

,,Het is een groot gevaar, maar je moet het ook niet overdrijven. De Joegoslavische troepen in Kosovo zijn een slag toegebracht en ze hebben een zeer defensieve houding aangenomen. Ze zijn niet in staat tot grootschalige vijandelijkheden aan de grens.''

De luchtaanvallen hebben twee grote beperkingen: angst voor ongewenste schade en voor verlies van NAVO-levens. Daarom duurt de operatie lang en had Milosevic de tijd Kosovo te ontruimen. Luidt de les van Kosovo: begin geen militaire operatie als je wilt dat daarbij geen doden vallen?

,,Neen. Als we niet dictators als Milosevic niet tonen dat we iets doen aan dit gedrag, wordt Europa een veel gevaarlijker plaats. Wij moeten bewijzen dat de NAVO staat voor hogere waarden dan Milosevic. Inderdaad, met een hoger-risico-benadering hadden we ons doel misschien iets eerder bereikt. Maar de tijd is aan onze zijde.''

NRC Webpagina's
15 APRIL 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.