NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het bezoek van de Zuid-Afrikaanse president Nelson Mandela aan Nederland, donderdag en vrijdag, moet een aaneenschakeling worden van hoogtepunten voor de hooggeëerde gast. Intussen neemt de nervositeit toe in Den Haag, Leiden en Hilversum.

Door onze diplomatiek redacteur J.M. BIK

DEN HAAG, 10 MAART. Begin deze eeuw stond Nederland als één man achter de Zuid-Afrikaanse Boeren in hun strijd tegen de Britten. Koningin Wilhelmina speelde toen constitutioneel hoog spel door ondanks aarzelingen van haar ministers de Zuid-Afrikaanse leider Paul Kruger met de kruiser Gelderland in veiligheid te laten brengen. Negen maanden voor het einde van deze eeuw is Zuid-Afrika, het land dat het Nederlandse woord Apartheid wereldwijde bekendheid gaf, een ander land geworden, en ontvangen Wilhelmina's kleindochter Beatrix en premier Wim Kok de tachtigjarige Zuid-Afrikaanse president Nelson Rolihlala Mandela voor een tweedaags afscheidsbezoek.

Want voordat de Nobelprijswinnaar, vrijheidsstrijder en gevangenisveteraan Mandela over twee maanden terugtreedt als president, komt hij morgen en vrijdag afscheid nemen van Nederland. Afscheid nemen dus ook van het land waarvan de achterkleinkinderen van de overgrootvaders van een eeuw geleden zo anders zijn gaan denken over Zuid-Afrika en het verwante reformatorische Boerenvolk. En dat we anders zijn gaan denken, willen we weten ook. Menig stadsbestuur heeft de afgelopen kwart eeuw bijvoorbeeld aardig wat straatnamen veranderd in de Afrikaander buurten, en al zijn daar inmiddels vaak allochtonen komen wonen, de goede bedoelingen zijn er niet minder om. Een kwart eeuw geleden nog maar wankelde het progressiefste kabinet dat Nederland ooit heeft gehad, het kabinet-Den Uyl dus ('73-'77), over de vraag of er aan het toenmalige land van de Apartheid reactorvaten voor kerncentrales geleverd konden worden. De PvdA'ers Duisenberg, nu president van de Europese Centrale Bank, destijds minister van Financiën, en Van der Stoel, nu Nederlands kandidaat voor de Nobelprijs, destijds minister van Buitenlandse Zaken, stonden daaromtrent vierkant tegenover elkaar. Het ging uiteindelijk niet door, maar de koopman en de dominee hadden het elkaar knap moeilijk gemaakt.

Het is allemaal snel anders geworden. Zó anders dat, mede gelet op het historische perspectief, in het tweedaagse Nederlandse afscheidsfeest voor de oude Zuid-Afrikaanse president een in sommige opzichten licht genante overdaad valt te bespeuren. Morgenochtend vroeg komen Nelson Mandela en zijn vrouw Graca Machel, die na Nederland ook nog de Scandinavische landen zullen bezoeken, aan op het nog als zodanig bestaande vliegkamp Valkenburg. De rest van de dag brengt hen een kranslegging bij het Nationaal Monument op de Dam, een privé-lunch met de koninklijk paar en prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven, een bezoek aan het Muziektheater, de gouden medaille van de hoofdstad, een rondvaart door de grachten en een staatsbanket in het paleis op de Dam.

Vrijdag is het helemaal raak tot de president tegen half zes weer van Valkenburg vertrekt. Hij ontmoet die dag aan het Binnenhof de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer en de voorzitters van de commissie van Buitenlandse zaken en van Ontwikkelingssamenwerking uit beide Kamers. Bovendien krijgt hij, na een lunch met de minister- president in de Trveszaal, ook nog twee eredoctoraten op één dag: een van de universiteit voor bedrijfskunde Nijenrode, waar premier Kok ooit studeerde en waar vandaag oud- minister Neelie Peper-Kroes de leiding heeft, en een van de Universiteit Leiden. Op verzoek van Mandela zal hij het eredoctoraat van Nijenrode niet persoonlijk in ontvangst nemen, zoals oorspronkelijk was gepland. Maar in Leiden ontkomt Mandela vrijdag niet aan een hoofdrol in een gebeurtenis die een manifestatie van respect en aanhankelijkheid moet worden en waarover de Leidse universitaire bestuurders al weken nerveus zijn. Liefst tweehonderd hoogleraren in toga wandelen dan, rond de klok van vier uur, als plechtige cortège, van het Academiegebouw aan het Rapenburg naar de Pieterskerk, waar de president zijn bul uitgereikt krijgt. Hij houdt dan zelf een korte toespraak en zet zijn handtekening op een tegeltje dat later zal worden aangebracht in het roemruchte 'Zweetkamertje' van het Academiegebouw. De NOS is van plan rechtstreeks verslag te doen (Nederland 2), direct aansluitend aan het verslag van de verhoren van de parlementaire enquêtecommissie.

In de Pieterskerk met een capaciteit 1250 plaatsen hadden volgens de universiteit dit keer, in de nabijheid van Nelson Mandela, wel vijfduizend mensen willen zitten. Daarom is zó met plaatskaarten gewoekerd dat de uitgenodigde zeven ministers zelfs is verzocht zonder partner te komen. Alleen voor mevrouw Kok is een uizondering gemaakt. Spannende vraag was gisteren nog of Neelie Peper-Kroes, de echtgenote van de minister van Binnenlandse Zaken, dat verzoek zal honoreren nu de verlening van een eredoctoraat door 'haar' Nijenrode uit het programma is geschrapt. Andere vraag: wat doet de NOS als de verhoren van (oud- )ministers en andere politici vrijdag tot na vier uur uitlopen en er gekozen moet worden tussen het publicitaire klapstuk van de parlementaire enquête en de vereerde Mandela in de Pieterskerk?

Ook over dat akelige vraagstuk zijn velen in Den Haag, Leiden en Hilversum al enige tijd nerveus, want een paar weken geleden kreeg de NOS nogal wat boze reacties toen een directe tv-uitzending van de enquête voortijdig werd beëindigd.

Zie ook:
Bezoek Nelson Mandela is vooral dankbetuiging (9 maart 1999)

NRC Webpagina's
10 MAART 1999

( a d v e r t e n t i e )