NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

,,OVERDREVEN'' noemt minister Peper (Binnenlandse Zaken) de bezeerde reacties uit provinciale kring op zijn recente ontboezeming dat deze bestuurslaag zich bevindt in de ,,gevarenzone''. Waagt hij te twijfelen aan het bestaansrecht van de scharnier in de Thorbeckiaanse driedeling? Het regeerakkoord dat de bewindsman wordt geacht uit te voeren spreekt juist van ,,versterking van de integrerende en arbitrerende rol'' van de provincie, een ,,modern en sterk middenbestuur''.

Alle mooie woorden kunnen echter niet verhullen dat de nieuwbeleden liefde voor de provincie vooral de functie van een verlegenheidsargument heeft. Het binnenlands bestuur zit met een regionaal gat, zowel geografisch (frictie tussen stad en randgemeenten) als functioneel (een rommelige lappendeken van gespecialiseerde, niet democratisch gekozen regiobesturen voor politie, arbeidsvoorziening, jeugdzorg). Van alles is er in de loop der jaren geprobeerd, maar het eindresultaat is met reden betiteld als ,,een treurig beeld van vastgelopen discussies''.

Dus worden in arren moede de provincies maar weer opgepoetst. De Nederlander wil deze niet missen, zo bleek onlangs uit een opiniepeiling van het tv-programma NOVA. De Nederlander weet er ook weinig van, zo blijkt uit een meningspeiling van deze krant. Het streekbewustzijn leeft in verschillende delen van het land natuurlijk sterker dan in de Randstad. Maar het algemene beeld is duidelijk: de opkomst daalt.

ER IS ALLE reden de vraag te stellen of het ooit goed komt. Dezelfde commissaris van de koningin Van Kemenade die nu zo aangebrand reageert op partijgenoot Peper hield vlak na de vorige Statenverkiezingen samen met een collega een audit van het middenbestuur. Bij hun kritiek verbleekt de oprisping van de minister. De provincies werpen zich op als regisseur en conflictbeslechter, maar maken er niets van. Bij hun rondgang troffen de hoogedelgestrenge heren geen enkel geslaagd voorbeeld aan van een ,,strategische agenda''. Het ergste waren de Provinciale Staten: ,,Dood in de pot.''

Nu moet de provincielobby niet zeggen dat dit de vorige Statenverkiezingen waren en dat inmiddels flinke verbetering is geboekt. Niet alleen Peper is sceptisch over het middenbestuur. ,,Onbekend, onbemind en vooral diepbevroren saai'', luidt een recente karakteristiek van een Tweede-Kamerlid in navolging van een bestuurskundige. De Zuid-Hollandse commissaris van de koningin, Leemhuis, geeft eerlijk toe ,,dat wij toch vooral communiceren met medebestuurders''. ,,Incestueus'', noemde de Rotterdamse emeritus- hoogleraar Couwenberg dat gisteren in de Volkskrant. Het huisorgaan van de provincie Noord-Holland betitelt de verkiezingen als ,,een drama dat zich afspeelt voor een zaal die langzaam maar zeker leegloopt''. Democratische legitimatie is het enige wat de provincie onderscheidt van ,,verlengd bestuur'', het ons-kent-onsnetwerk van intergemeentelijke en functionele bestuursvormen.

DE BRABANTSE gedeputeerde Van Geel geeft de provincies acht jaar om er uit te komen. Het zou volgens hem al heel wat helpen als de provincies een eigen belastinggebied kregen. Er is inderdaad weinig dat zo helpt de belangstelling van de burger te trekken. Maar het is wel de omgekeerde wereld. Een belastinggebied moet worden verdiend.

We kunnen maar beter eens gaan nadenken over alternatieven voor de provincie.

...en de stemmen

EN ZO IS aanstaande woensdag vooralsnog de belangrijkste vraag of de opkomst boven of onder de vijftig procent zal uitkomen. Ofwel: met welk mandaat zullen de 760 te vergeven zetels in de twaalf provincies worden verdeeld. Aan de nationale politici zal het niet liggen. Ze hebben de afgelopen tijd volop hun best gedaan om enige interesse bij de kiezer op te wekken. Natuurlijk was er dus ook weer de klacht dat de landelijke politiek de provinciale verkiezingen domineerde. Want al lijkt getuige alle oprispingen het tegendeel het geval: in de provinciehuizen gaat het er straks niet om wie de grootste sociale bleekneus is, hoe het asielzoekersprobleem moet worden aangepakt, of over de voors en tegens van het rekeningrijden. Dat de door de Provinciale Staten gekozen Eerste Kamer hier wel over gaat, kan hooguit een gelegenheidsargument worden genoemd. Als er in de provincies werkelijk wat te kiezen zou zijn, zouden de keuzes wel degelijk zijn voorgelegd.

De verkiezingen voor de Provinciale Staten fungeren zodoende vooral als een barometer voor de nationale politiek. Het gedrag van de landelijke kopstukken is hiernaar. Als de campagne maatgevend is voor de verhoudingen kan de coalitie nog wel even door. Er zijn meer wederzijdse plaagstoten uitgedeeld dan onoverbrugbare conflicten blootgelegd. Het zakelijk compromis dat 'paars' heeft opgeleverd, hoeft zich nog steeds niet bedreigd te voelen door een serieus alternatief. De campagne is wat dat betreft een bevestiging van de sinds de Tweede- Kamerverkiezingen van vorig jaar ontstane verhoudingen. De vergeleken bij vier jaar geleden gewijzigde rolverdeling van de hoofdpersonen is hierbij overigens niet onopgemerkt gebleven.

Door op het punt van de uitgeprocedeerde asielzoekers de agenda van de VVD te 'stelen' heeft de nieuwe PvdA-fractievoorzitter Melkert zich een goede leerling van Bill Clinton getoond die in 1994 op dezelfde wijze zijn Republikeinse tegenstanders aftroefde. Dit keer had niet de VVD in de Statencampagne het initiatief op het punt van de asielzoekers, maar de PvdA.

DE CAMPAGNE loopt ten einde. Verre van geïnspireerd zijn de veelal verstopte kiezers opgezocht. Het waren over het algemeen toch vooral verplichte nummers. Een slag om de kiezer is het nauwelijks geweest. Daarvoor zijn de Provinciale Staten te ver weg en de kiezers te ongemotiveerd. Die trieste wetenschap hebben de diverse sprekers uit Den Haag in hun campagne-optredens niet verborgen weten te houden. De kiezer heeft altijd gelijk, zo luidt de eerste wet voor politici. Het is diezelfde kiezer die wat te kiezen wil hebben.